مهندسان و متخصصان آب در برابر نابودی کشور سکوت کرده اند!

دکتر عیسی کلانتری هر از گاهی در گفت وگو با برخی رسانه ها، نسبت به وخامت اوضاع آب کشور هشدار می دهد و به طور جدی درباره سیاست های غلط گذشته و به غارت رفتن منابع آبی کشور به ویژه مخازن زیرزمینی سخن می گوید. در آخرین مورد نیز در گفت وگو با سایت خبری ساعت 24 در تاریخ 29/5/95 به تفصیل در مورد اساسی ترین معضلات کم آبی کشور از جمله کتمان حقایق از سوی وزارت نیرو سخن گفت و اینک از دست مهندسان آب و مشاور و انجمن های علمی و هیدرولوژی کشور می نالد که چرا منافع ملی را فدای منافع خود کرده و در برابر نابودی کشور سکوت کرده اند! در زیر خلاصه ای از سخنان عیسی کلانتری از نظرتان می گذرد.

یک زمانی تصمیم گیران مملکت، حتی مدیران اقتصادی هم مهندس بودند. معاونان وزرا همه مهندس بودند. خلاصه نظر غالب در مدیریت کشور، نظر مهندسی و مهندسان بود و حتی روشنفکران نیز مهندس بودند و از گروه های دیگر کمتر استفاده می شد. آنان به اشتباه فکر می کردند که همه چیز را با مهندسی می شود حل کرد. برخی از مشکلات کنونی کشور ناشی از همین پدیده قدیمی است. در زمینه سدسازی بدون تردید ما جزو کشورهای پیشرفته دنیا هستیم، اما سدسازی فقط ساخت یک دیوار بزرگ نیست.

کاری نیست که فقط مهندسان سازه وارد آن شوند. ساخت سد، مسائل و زمینه های اجتماعی، زیست محیطی، بهره وری و... دارد که متاسفانه در ساخت تعدادی از این سدها بی توجهی شده و مطالعات کافی انجام نشده است. این نوع از سدسازی تابع شرایط توسعه پایدار نبوده و اشکالات و مسائل آن سال ها بعد خود را نشان می دهد.

به عنوان نمونه می توان از سد گتوند نام برد. سوال این است که چرا بدون مطالعه کافی اقدام به ساخت سد گتوند کردند؟! اکنون صدها تن نمک از سد گتوند به زمین های اطراف آن سرازیر می شود و همه چیز را از بین می برد. اگر دریاچه سد گتوند، نمک نداشت سد خوبی بود. اما این منطقه از قدیم الایام، منطقه برداشت نمک بوده و تپه ها و معادن نمک خوزستان از صدها و حتی هزاران سال قبل در دریاچه گتوند موجود بوده است.

به این ترتیب، دیگر نمی توان گفت اشتباهی رخ داده، بلکه خیانت شده است. در مورد آب، باید بگویم ما به کشور، به منابع و به نسل های بعد خیانت کرده ایم. از بعد از انقلاب تراز آبی ما در سفره های زیرزمینی منفی نبود. از انقلاب تا سال 1368، جمع برداشت و بیلان منفی ما شده بود 2میلیارد مترمکعب یعنی سالانه حدود 200میلیون مترمکعب اضافه برداشت کردیم.

در دوران آقای هاشمی رفسنجانی، سالانه حدود 1/1میلیارد مترمکعب از منابع زیرزمینی اضافه برداشت کردیم. یعنی در طول هشت سال، حدود 9میلیارد مترمکعب. در دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی، از آب های زیرزمینی مجموعا 30میلیارد مترمکعب برداشت اضافی داشتیم یعنی سالانه حدود 8/3میلیارد مترمکعب.

و اما در دوران احمدی نژاد جمعا 70میلیارد مترمکعب اضافه برداشت کردیم. سالانه حدود 9میلیارد مترمکعب که در سال آخر این دوره رسید به 15میلیارد مترمکعب. جمع آب انباشته شده فسیلی ما طی میلیون ها سال در زیر زمین به قول وزارت نیرو، بین 400 تا 500 میلیارد مترمکعب بود که از این مقدار 200میلیارد مترمکعب آب شیرین است که تا به حال 140میلیارد مترمکعب از آن را مصرف کرده ایم. یعنی بیش از 70درصد آب ذخیره شده را در طول 10 سال گذشته مصرف کرده ایم.

وضعیت آب های زیرزمینی به شدت وخیم است. حتی وزارت نیرو جرات نمی کند واقعیت را بگوید. قضیه را می پیچاند و با اعداد بازی می کند و حقیقت را نمی گوید. اکنون مجموع آب های تجدیدپذیر ما چه سطحی و چه زیرزمینی، رسیده به زیر 90میلیارد مترمکعب، در حالی که اول انقلاب این رقم 132میلیارد مترمکعب بود و ما همچنان در حال برداشت اضافه هستیم. روش موسوم به تعادل بخشی وزارت نیرو جواب نمی دهد.

سیستم شاه سلطان حسینی و فرمایش پاسخ مشکل را نمی دهد و اجرایی نمی شود. عدم برداشت اضافه از منابع آب، اراده حاکمیت و ملت را می طلبد. اکنون به جای برداشت 40درصدی، بالای 90میلیارد مترمکعب برداشت می کنیم. حدود 50 تا 60 میلیارد مترمکعب اضافه مصرف می کنیم و این زنگ خطر است و به شدت کشور را ناپایدار می کند. ما فقط 36میلیارد مترمکعب این مقدار را حق داریم برداشت کنیم اما با روش فعلی به کشور و نسل های بعد خیانت می کنیم. متاسفانه هیدرولوژیست ها و انجمن هیدرولوژی به سرنوشت کشور بی تفاوت است یا به خاطر ترس از دست دادن منافع شان ساکت اند.

شاید اکثریت مردم نسبت به عواقب این بهره برداری ظالمانه آگاه نباشند، ولی اینها دانسته سکوت اختیار کرده اند. به ویژه مهندسین مشاور آب که در برابر این فاجعه حتی یک کلمه صدایشان درنیامده است و کوچک ترین اعتراضی هم نکرده اند. اکثریت این متخصصان در گروه های مهندس مشاور شاغلند و متاسفانه منافع کوتاه مدت خود را بر منافع ملی ترجیح می دهند و این در واقع عذر بدتر از گناه است. وضعیت آب کشور، وضعیتی وخیم است. اکنون بالای صددرصد از منابع آبی شرب خود را مصرف می کنیم.

پس وظیفه این انجمن های علمی چیست؟ برای چه به وجود آمده اند؟ آیا برای دور هم نشستن و غذا خوردن به وجود آمده اند؟ چرا باید سکوت کنند؟ اینها که می فهمند کشور در چه مسیری حرکت می کند، چرا سخن نمی گویند؟ ملت به راستی باید از اینها گله مند باشد. ممکن است برخی سیاسیون و مجریان، از این حیف و میل و فاجعه بی اطلاع باشند، ولی متخصصان امور و علوم آب چطور؟! چه جوابی دارند بدهند؟ اینان در واقع از مقصران اصلی بحران آب کشور هستند.

اقتصاددانان گاهی به برخی سیاست های غلط دولتی اعتراض می کنند ولی این انجمن ها گویی که مرده اند. تماشاچی اند و انگار که وجود ندارند! این گروه فرصت طلب رفاه کوتاه مدت خود را در پروژه های توسعه ای می بینند و وظیفه ای برای خود در قبال این سرزمین احساس نمی کنند.

حال انقلاب را کنار بگذاریم، آیا اینها وجدان ندارند! در مقابل نابودی منافع ملی کشور سکوت اختیار می کنند و اعتراض نمی کنند. به عنوان نمونه، استان فارس را می گویم. تا سال 78 این استان هیچ مشکلی در این زمینه نداشت، اما به علت برداشت های بی رویه اوضاع این استان از نظر آب وخیم شد. گویی که در راه نابودی کشور، همه ما با هم رقابت داریم!

البته این فقط خوزستان و فارس نیست. وضع آب های زیرزمینی به مراتب بدتر از وضع سدهاست، سدهایی مثل سد گتوند که فاجعه بار است.

متاسفانه وزارت نیرویی ها واقعیت را نمی گویند، در حالی که امروز بیلان منفی، 15میلیارد مترمکعب است، آنان میانگین 30سال گذشته را می گویند و رقم 5میلیارد مترمکعب را اعلام می کنند. به این ترتیب با اعداد بازی می کنند که خطر را اندک جلوه دهند. یا برخی مقصرند و به این سرزمین اعتقادی ندارند یا به سرزمین متعهدند اما پنهانکاری می کنند، مبادا که مقصر قلمداد شوند. به هر حال کارشناسان آب مقصر اصلی هستند.

اینان کسانی هستند که به خاطر یک دستمال، قیصریه را به آتش می کشند. دقت کنید! این سرزمین با این روش، در مسیر نابودی است. در این سرزمین، سیاست های کوتاه مدت همیشه به سیاست های بلندمدت غالب می شود. سیاستگذاران آب کشور، باید مصلحت کشور را ببینند نه خواست ملت را. باید منابع آب را پایدار کنیم. رفتار فعلی ما با منابع آب، تاراج گر است. گویا منابع آب، دشمن ما هستند. اگر من دشمن ایران بودم، این سیاست ها را که در جهت نابودی کشور و ملت است، می پسندیدم و آن را عالی توصیف می کردم.