عدالت مالیاتی، شفافیت و تجربیات واقعی در نظام مالیاتی ایران

آقای محمدی، اشاره کردید که شفافیت و عدالت مالیاتی نقش مهمی در کاهش فرار مالیاتی دارند. آیا می توانید مثال هایی از تأثیر این عوامل در ایران یا کشورهای دیگر ارائه دهید؟

 بله، در ایران و دیگر کشورها شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد شفافیت و عدالت مالیاتی می تواند فرار مالیاتی را به میزان چشمگیری کاهش دهد.

برای مثال، در کشور سوئد، سیستم مالیاتی به گونه ای طراحی شده است که اطلاعات مالی مؤدیان به صورت کاملاً شفاف در دسترس است و تراکنش ها از طریق یک سامانه دیجیتال مدیریت می شوند. این شفافیت نه تنها باعث کاهش فرار مالیاتی شده، بلکه اعتماد عمومی به سیستم مالیاتی را نیز افزایش داده است.

در ایران، با وجود پیچیدگی هایی که در نظام مالیاتی وجود دارد، سامانه مودیان مالیاتی و ابزارهایی مثل سامانه کدال برای شفاف سازی اطلاعات مالیاتی طراحی شده اند. این سامانه ها، به ویژه در بخش شرکت های بزرگ، تأثیر مثبتی در بهبود شفافیت داشته اند. اما هنوز بخش زیادی از افراد و کسب وکارها، به ویژه کسب وکارهای کوچک، به این سامانه ها دسترسی کامل یا آموزش کافی ندارند.

 از صحبت های شما می توان فهمید که فرهنگ مالیاتی هم باید تغییر کند. آیا تجربه ای واقعی در این زمینه دارید؟

 بله، یکی از تجربه های جالبی که در جلسات مشاوره داشته ام، مربوط به یک کسب وکار کوچک تولیدی بود. این کسب وکار به دلیل عدم آشنایی با قوانین مالیاتی، سال ها مالیات بیشتری نسبت به میزان واقعی خود پرداخت می کرد.

وقتی با آن ها همکاری را آغاز کردیم، اولین گام، بررسی دقیق درآمدها و هزینه های واقعی شان بود. مشخص شد که آن ها می توانند از چند معافیت قانونی مرتبط با تولید استفاده کنند، اما از این موضوع اطلاع نداشتند. با اعمال این معافیت ها و تنظیم دقیق اسناد مالی، نه تنها مالیات کمتری پرداخت کردند، بلکه از مشکلات مالیاتی گذشته خود نیز دفاع موفقیت آمیزی داشتند. این تجربه نشان می دهد که آگاهی و مشاوره صحیح، چقدر می تواند در کاهش استرس و هزینه های مالیاتی مؤدیان مؤثر باشد.

جناب محمدی اشاره کردید که برخی کشورها توانسته اند فرار مالیاتی را کاهش دهند. چه اقداماتی در این کشورها انجام شده که می تواند برای ایران مفید باشد؟

 در کشورهایی مثل کانادا، استرالیا و حتی ترکیه، اقداماتی مؤثر برای مقابله با فرار مالیاتی انجام شده است:

1. ثبت خودکار تراکنش های مالی: در این کشورها، تمامی تراکنش های مالی به صورت خودکار در سیستم مالیاتی ثبت می شوند. این اقدام جلوی بخش زیادی از تخلفات را گرفته است.
2. شفافیت در مصرف مالیات: دولت ها به مردم نشان می دهند که مالیاتی که پرداخت می کنند، چگونه در پروژه های عمومی مثل ساخت جاده ها، مدارس یا بیمارستان ها هزینه می شود. این شفافیت، انگیزه پرداخت مالیات را افزایش داده است.
3. آموزش و اطلاع رسانی: از سنین پایین، اهمیت مالیات در مدارس آموزش داده می شود. همچنین، دوره های آموزشی برای کسب وکارها برگزار می شود تا از معافیت ها و قوانین مالیاتی آگاه باشند.

در ایران، برخی از این رویکردها مثل دیجیتالی سازی تراکنش ها آغاز شده، اما به طور کامل اجرایی نشده است. اگر بتوانیم این تجربه ها را بومی سازی کنیم، قطعاً نتایج خوبی خواهیم گرفت.

 یکی از موضوعاتی که شما مطرح کردید، تمرکز بر افراد با درآمد بالا و شناسایی دقیق آن هاست. آیا در این زمینه تجربه خاصی داشته اید؟

 بله، یکی از پرونده هایی که به طور غیرمستقیم در جریان آن بودم، مربوط به یک فرد با دارایی های بسیار بالا بود که از خلأهای قانونی و ضعف نظارتی استفاده کرده بود و مالیاتی پرداخت نمی کرد.

این فرد، املاک و دارایی های زیادی داشت، اما درآمد رسمی اعلامی او بسیار پایین بود. با تحلیل تراکنش های مالی و سبک زندگی او، مشخص شد که درآمدهای واقعی او با اطلاعات اعلام شده کاملاً متفاوت است. پس از پیگیری نهادهای مالیاتی، بخش زیادی از بدهی مالیاتی او شناسایی و وصول شد.

این تجربه نشان می دهد که استفاده از ابزارهای تحلیل داده و تطبیق اطلاعات اقتصادی افراد می تواند کمک شایانی به شناسایی فرار مالیاتی کند.

 در نهایت، شما به عنوان یک مشاور رسمی مالیات اگر بخواهید یک چشم انداز برای نظام مالیاتی ایران ترسیم کنید، چه پیشنهادی دارید؟

 چشم انداز من برای نظام مالیاتی ایران، سیستمی است که در آن:

1. عدالت مالیاتی به طور کامل برقرار باشد؛ یعنی هر فرد یا کسب وکار به تناسب درآمد خود مالیات بپردازد.
2. شفافیت اقتصادی به حداکثر برسد و تمامی تراکنش ها در یک سامانه ملی ثبت شود.
3. فرهنگ مالیاتی نهادینه شود و مردم بدانند که مالیات یک مسئولیت اجتماعی و یک سرمایه گذاری برای آینده کشور است.
4. حمایت از مؤدیان قانونی تقویت شود، به طوری که افراد بتوانند با استفاده از مشاوره و حمایت های تخصصی، از حقوق خود دفاع کنند و مالیات خود را به درستی بپردازند.

جناب محمدی پیام نهایی شما برای خوانندگان ما چیست؟

 مالیات، یکی از ستون های اصلی اقتصاد هر کشوری است. پرداخت مالیات به معنای مشارکت در ساختن آینده ای بهتر برای جامعه و نسل های بعدی است.

از طرف دیگر، هر فرد یا کسب وکاری باید مطمئن شود که مالیات خود را بر اساس درآمد واقعی و مطابق قانون پرداخت می کند. برای این کار، شفافیت در عملکرد مالی، آگاهی از قوانین و استفاده از خدمات مشاوران متخصص می تواند نقش بسیار مهمی ایفا کند.

همچنین، از دولت انتظار می رود که با تمرکز بر افراد با درآمدهای بالا و ایجاد شفافیت در مصرف مالیات، اعتماد عمومی را افزایش دهد. با همکاری همه جانبه مردم، دولت و متخصصان، می توانیم یک نظام مالیاتی عادلانه و کارآمد بسازیم.