ابعاد فنی سرعت توافق خرید هواپیما را پایین آورده است / معمای بی جواب موتورهای هواپیما

آنچه در طول ماه های گذشته برای صنعت هوایی ایران اتفاق افتاده در طول چند دهه متمادی بی سابقه بوده است. اگر ایرلاین های ایرانی در سال های ابتدایی دهه90 به دنبال کناره گیری از عرصه بودند، در طول ماه های گذشته تقاضا برای تاسیس شرکت های جدید به اوج رسیده و این نشان دهنده تغییر جدی در افق بلندمدت فعالیت در صنعت هوایی ایران است.

اصلی ترین شاخصه برای این تغییر آغاز مذاکرات ایران با غول های بزرگ صنعت در سطح جهان بود. ایران ایر در هفته هایی که برجام گام نهایی خود را برمی داشت توانست به توافقی ابتدایی با ایرباس دست یابد و پس از آن پای بویینگ پس از نزدیک به چهار دهه دوباره به آسمان ایران باز شد.

هرچند در گام های نخست، تاکید برجام بر حق خرید هواپیماهای مسافری از سوی ایران از یک سو و نیاز بازار جهانی به استفاده از توانایی های ایران از سوی دیگر قرارداد خرید هواپیماهای جدید را بسیار ساده می کرد، اما در عمل برخی سنگ اندازی ها و پیچیدگی ها راه را بر نهایی شدن ورود هواپیماهای جدید به کشور بست.

در حوزه سیاسی، دولت آمریکا با برخی مانع تراشی ها چند مرحله به مذاکرات ایران برای خرید هواپیما اضافه کرد و در بعد فنی و اقتصادی نیز چگونگی تامین مالی هواپیماها، نحوه تعیین پیش قسط های ایران و البته بانک های همکار در اجرای طرح مسائلی را به وجود آورد.

با وجود آنکه پس از نهایی شدن بحث های اقتصادی سرانجام نخستین هواپیما به ایران آمد تا تردیدها در این زمینه کاهش یابد، اما تداوم مذاکرات با برخی شرکت ها بر سر مسائل فنی نشان از آن دارد که راه برای پایان یافتن چالش ها هنوز هموار نشده است.

آخرین مسئله که در مسیر ایران ایر قرار گرفته در مذاکرات با شرکت هواپیماساز ATR خود را نشان داده است. این شرکت ایتالیایی که جزیی از زیرمجموعه شرکت ایرباس به حساب می آید از ابتدای مذاکرات توافق فروش 20 فروند هواپیمای سبک را با ایران به امضا رساند اما هنوز نتوانسته قرارداد فروش خود به هما را نهایی کند؛ موضوعی که به نظر می رسد این بار با محوریت موتورهای هواپیما مذاکرات را طولانی کرده است.

قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در این رابطه گفته مذاکرات ایران از ماه ها پیش با شرکت هواپیماساز ATR آغاز شده و در حال حاضر به مراحل نهایی خود رسیده است. با این وجود چند ابهام باقی مانده هنوز در حال مذاکره بودند که یکی از اصلی ترین آنها بحث مربوط به موتورهای هواپیماهای ATR است.

این موتورها ساخته کشور کاناداست و ایران هنوز در رابطه با چگونگی استفاده از آنها و خدمات پس از فروش شان ابهاماتی دارد که باید بررسی شوند. هم اکنون مقامات مذاکره کننده شرکت ATR به ایران آمده اند تا در رابطه با آخرین مسائل باقی مانده به گفت وگو بپردازند.

تعهدات دو طرفه قرارداد را اجرایی می کند

معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است با وجود چالش هایی که در مسیر مذاکرات ایران با شرکت های هواپیماساز وجود دارد، الزام شرکت های طرف قرارداد بر پایبندی به اصول دوطرفه عدم اجرای قراردادها را ناممکن می کند.

علی رضا منظری در گفت وگو با «فرصت امروز» با بیان این مطلب اظهار کرد: وقتی طبق برجام و براساس توافق های صورت گرفته دو شرکت هواپیماساز ملزم به رعایت مفاد قرارداد شده اند به معنای آن است که تمام خواسته های طرف ایرانی باید لحاظ شود و دیگر در این فضا امکان آن وجود ندارد که مسائلی مانند قطعات یا موتورهای هواپیما حاشیه ساز شوند.

به گفته وی، صرف نظر از اینکه کشور سازنده هواپیما چه کشوری است یا آن را تحت چه شرایطی ساخته است، وقتی امضای نهایی صورت گرفت تعهدات نیز به همراه آن خواهند آمد و نمی توان انتظار داشت به بهانه تفاوت کشور سازنده موتور با کشوری که هواپیما را به فروش می رساند مشکلی در مسیر ورود هواپیما به ایران به وجود آید.

منظری درباره طولانی شدن مذاکرات ایران با شرکت ATR نیز اظهار کرد: وابستگی ما در بازارهای جهانی به هواپیماهای بزرگ بیشتر از هواپیماهای کوچک است. این به معنای آن است که وقتی قرارداد با ایرباس نهایی می شود قرارداد خرید هواپیماهای کوچک مشکلات کمتری خواهند داشت. حتی اگر فرض را بر این بگیریم که امکان شکل گیری تحریم هایی جدیدتر وجود دارد باز هم ایران می تواند از روش های خاص خود در زمان تحریم برای تامین قطعات و حفظ هواپیماها استفاده کند.

علی رضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوانوردی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به باز بودن دست ایران در مذاکرات خرید هواپیما اشاره کرد و گفت: نباید فراموش کنیم که بازار ایران برای بسیاری از شرکت های سازنده هواپیما فرصتی غیر قابل چشم پوشی به حساب می آید و آنها هستند که باید برای فروش خود امتیازاتی را به ما اختصاص دهند. این امتیازات قطعا شامل تامین موتور هواپیما و خدمات پس از آن نیز خواهد شد.

وی با اشاره به توانایی و ظرفیت داخلی برای ورود به عرصه های فنی صنعت هوایی اظهار کرد: حتی اگر شرایط فراهم شود می توان روی این موضوع فکر کرد که بخشی از فرآیند ساخت و تجهیز قطعات در ایران پیگیری شود و به این ترتیب هم ظرفیت های داخلی مغفول مانده پاسخ داده شوند و هم فشار تحریم ها و تهدید ها کاهش یابد.

هرچند وزیر راه و شهرسازی چند روز قبل از نهایی شدن مذاکرات برای ورود هواپیماهای ایتالیایی خبر داد و احتمال ورود چند فروند از آنها تا پیش از پایان سال جاری وجود دارد، اما طولانی شدن مذاکرات به دلیل مسائل فنی موتورهای هواپیما باعث شده این تردید به وجود بیاید که سنگ اندازی ها در مسیر قراردادهای ایران از دل مسائل فنی بیرون بیاید؛ موضوعی که شاید هدف خرید 500 هواپیمای مسافرتی را با اما و اگر مواجه کند.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com