تجارت جهانی راه را بر سیاست بازی می بندد / قراردادهای هوایی ایران دور از دستان ترامپ

ماه های سرد سال 95، به زمستان صنعت هوایی ایران پایان داد. این شاید اصلی ترین خبری بود که حمل و نقل ایران را برای همیشه تغییر داد. ایران ایر پس از نزدیک به چهار دهه توانست یخ روابط خود با ایرباس و بویینگ را بشکند و قراردادهایی را امضا کند که شبیه آن برای دورانی طولانی ممکن نبود.

قراداد خرید 180 فروند ایرباس و بویینگ در حالی امضا شد که در سال های گذشته ایرلاین های ایرانی برای امضای قراردادهایی کوچک برای خرید هواپیماهای دسته دوم نیز با مشکلاتی جدی مواجه بودند و حالا زمان آن رسیده به اندازه تمام آن سال ها اقداماتی جدی داشته باشند.

این قراردادها در شرایطی نهایی شدند که مسائل و مشکلات سیاسی قابل توجهی بر سر راه آنها قرار داشت. با وجود تصریح رسمی برجام بر حق ایران برای خرید هواپیماهای جدید، وزارت خزانه داری آمریکا در اقدامی کارشکنانه خرید هر هواپیما از سوی ایران را منوط به مجوزهای رسمی آمریکا کرد و همین موضوع باعث شد زمان نهایی شدن خرید هواپیماهای ایران بسیار طولانی شود. با وجود تمام این اقدامات سرانجام ایرباس و بویینگ مجوزهای لازم برای فروش هواپیما به ایران را به دست آوردند تا قراردادهایی که سال ها غیر قابل اجرا بودند سرانجام نهایی شوند.

در شرایطی که با ورود نخستین ایرباس به ایران، عملا آخرین ابهام ها در چگونگی اجرای قراردادهای جدید ایران نیز برداشته شد، خداحافظی اوباما از کاخ سفید و ورود ترامپ به این کاخ قدری معادلات را به هم ریخت.

رئیس جمهور جدید ایالات متحده که از مخالفان سرسخت برجام به حساب می آید از همان روزهای نخست کار خود سیاست هایی ضد ایرانی را به اجرا گذاشت و همین موضوع این نگرانی را به وجود آورد که شاید سیاست های جدید ورود هواپیماهای جدید به ایران، به طور خاص هواپیماهای شرکت آمریکایی بویینگ با دشواری روبه رو شود؛ موضوعی که وزیر راه و شهرسازی آن را رد می کند. آخوندی در پاسخ به این سوال که گفته شده است در پی فرمان ترامپ، ممکن است قرارداد با بویینگ لغو شود، گفت: خیر چنین اتفاقی نمی افتد، چراکه این یک قرارداد تجاری است.

این اظهارات وزیر راه در حالی مطرح می شود که در طول ماه های گذشته یکی از دیگر از پیش بینی های او مبنی بر پیروزی فشارهای اقتصادی در سیاست بازی های غلط آمریکا محقق شده بود. آخوندی گفته بود تقاضای جهانی برای ورود به عرصه هوایی ایران اجازه نخواهد داد آمریکا راه را بر اجرای قراردادهای جدید ببندد و حالا به نظر می رسد همین امر در رابطه با قرارداد بویینگ نیز اجرایی خواهد شد.

تصویر نامشخص اما مثبت آینده

دبیر سابق انجمن شرکت های هواپیمایی معتقد است با توجه به تغییر و تحولات سیاسی به وجود آمده نمی توان به طور دقیق درباره آنچه بر قراردادهای ایران اتفاق خواهد افتاد اظهار نظر کرد، هرچند برآیند فعلی شرایط مثبت به نظر می رسد.

حمید رضا غوابش در گفت وگو با«فرصت امروز» تصریح کرد: قرارداد خرید هواپیما که از سوی ایران ایر و شرکت های بویینگ و ایرباس به امضا رسیده مانند هر توافق تجاری دیگری امکان عدم تحقق دارد و یکی از شرط های عدم پایبندی یکی از طرف ها به تعهدات خودشان است.

به گفته وی، با توجه به اهمیتی که قرارداد بسته شده با ایران برای شرکت های هواپیماساز دارد، هر دو این شرکت ها نسبت به اجرای دقیق تعهدات خود اعلام آمادگی کرده اند و تاکنون هیچ صحبتی مبنی بر لغو توافق ها مطرح نشده است، اما با این وجود تحولات سیاسی می تواند موضوعی تعیین کننده در اجرای قراردادهای اقتصادی باشد.

غوابش با اشاره به ورود سرمایه گذاران خارجی جدید به صنعت حمل و نقل ایران، تاکید کرد: یکی از موضوعاتی که می تواند فشار بر صنعت هوایی ایران را کم کند، افزایش نفوذ ایران در بازارهای جهانی و به دست آوردن شرکایی بین المللی است. ورود این سرمایه گذاران به ایران و مقاومت آنها می تواند تحریم های جدید را دشوار کند. از این رو با وجود آنکه هیچ تصویر دقیقی از تحولات آینده وجود ندارد، اما همچنان فضای موجود مثبت ارزیابی می شود.

علی رضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوانوردی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» اظهار کرد: موقعیت خاص ایران در منطقه باعث شده رشد صنعت هوایی ایران برای بسیاری از رقبای منطقه ای خطرناک باشد و همین امر باعث می شود احتمال سنگ اندازی ها نیز افزایش یابد.

به گفته وی، با وجود آنکه ورود نخستین ایرباس به ایران توانست بسیاری از فشارها را کاهش دهد و نوسازی ناوگان ایران را به طور رسمی کلید زند اما همچنان امکان آن وجود دارد که با تغییرات سیاسی در آمریکا ابهام هایی جدید به وجود آید.

بحیرایی ادامه داد: برای عبور از این مسائل ایران می تواند انتخاب های خود را متنوع کند و با آغاز مذاکره با شرکت های هواپیماساز در سراسر جهان امکان تاثیرگذاری فشارها را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

با وجود تمام تلاش هایی که دولت ترامپ به کار بسته اجرای برجام و آشنایی سرمایه گذاران بین المللی با فرصت های بزرگی که در صنایع زیرساختی ایران وجود دارد، راه را بر هر تحریم جدید و گسترده ای بسته و اطمینان وزیر راه و شهرسازی از اجرایی شدن این قراردادها از همین موضوع نشات می گیرد. در این فضا حتی اگر بویینگ تسلیم سنگ اندازی های دولتی شود نیز باید خود را آماده مقابله با تاثیرات اقتصادی این تصمیم کند و از دست دادن بازار ایران نخستین اثر این تصمیم خواهد بود.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com

ر