رئیس هیات مدیره کنسرسیوم ساخت پالایشگاه های برون مرزی در گفت و گو با «فرصت امروز» / قدرت ایران در افزایش صادرات فرآورده های نفتی است نه نفت خام

نشست 171 اوپک و نتایج آن با تعبیر و تفاسیر مختلف مواجه شده است، به طوری که عده ای سهم موفقیت ایران را از این نشست بالا می دانند و عده ای این موفقیت را مختص کشوری خاص نمی دانند و آن را تصمیم جمعی اوپک تلقی می کنند.

با این وجود حسن خسروجردی که سابقه طولانی در صنعت نفت ایران دارد، توافقات جلسه اخیر اوپک را موفقیتی برای هیچ یک از کشورهای عضو اوپک نمی داند و بر این باور است که برندگان اصلی این نشست کشورهای غربی و آمریکا هستند که به دلیل رهایی از ورشکستی شرکت های بزرگ مصلحت را افزایش قیمت نفت خام دانسته اند و با بازیگری عربستان به اهداف شان در این سازمان نایل می شوند.

خسروجردی که هم اکنون رئیس هیات مدیره پالایشگاه ایران – اندونزی، رئیس شورای همکاری اقتصادی ایران و آفریقا و رئیس هیات مدیره کنسرسیوم ساخت پالایشگاه های برون مرزی است و در رزومه کاری خود رئیس هیات مدیره اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی را نیز دارد، بر این باور است که آنچه برای ایران قدرت زا است، صادرات نفت خام یا خام فروشی نفت نیست، بلکه افزایش تولید فرآورده های نفتی و صادرات آن است که می تواند ایران را به کشوری قدرتمند در سطح منطقه و جهان تبدیل کند. دلایل این کارشناس را در گفت و گوی زیر بخوانید.

 دستاورد ایران در نشست 171 اوپک چه بود؟

اینکه گفته می شود ایران در این نشست موفقیتی بیش از سایر کشورهای عضو اوپک داشته را نمی پذیرم، زیرا بر این باور هستم که در نشست اخیر اوپک هیچ کشوری برنده واقعی نبود و همه اعضا بازیچه سیاست های کشورهای غربی و آمریکا شدند و در این میان کشور عربستان همانند همیشه به خوبی برای عملیاتی شدن این سیاست بازیگری کرد. پشت پرده اوپک است که بعد از سال 1973 تاکنون این سازمان را هدایت کرده است.

اوپک بعد از سال 1973 و کمی در سال 1975 هرگز در بازار نفت بازیگر اصلی نبوده است، زیرا با وجود افزایش عرضه در سال 2007 میلادی قیمت نفت خام به 148 دلار می رسد که غیر قابل تصور بود. این عدم هماهنگی میان عرضه و تقاضا به خوبی نشان داد که قیمت نفت خام در دستان عده ای خاص است.

کشورهای غربی به خصوص آمریکا امید  داشتند که تحریم های جدیدی علیه ایران وضع خواهد شد و این تحریم ها مانع از آن خواهد شد که توان تولید نفت ایران بیش از الان شود، از این رو ایران هرگز مهره مهم و تاثیرگذار در بازار نفت خام نخواهد بود. اگر به برنامه تولید نفت خام اوپک و سهم آن از بازارهای جهانی توجه کنیم به این مهم دست می یابیم.

بسیاری از کارشناسان بین المللی نظری مخالف شما دارند و به جایگاه اوپک در تعیین قیمت نفت تاکید دارند، سهم بالای اوپک از بازار قابل کتمان نیست.

باید واقع بین بود. آنچه بازار نفت را هدایت می کند، سیاست های غیراوپکی است، وقتی بانک ها در صنعت نفت سرمایه گذاری می کنند،  تحول عظیمی در صنعت نفت ایجاد می شود و زمانی که تصمیم می گیرند در صنایع غیرنفتی سرمایه گذاری کنند،  رکود در صنعت نفت را می بینیم. بازی غرب و آمریکا با کشورهای عضو اوپک به وضوح قابل رویت است.

سیاست شرکت های نفتی دنیا به خصوص شرکت های غیرمتعارف آمریکا اوپک را دچار چالش و بحران می سازد و آن را نجات می دهد. اگر امروز شاهد افزایش مجدد قیمت نفت هستیم و به محض تصمیم اخیر اوپک پنج دلار قیمت نفت افزایش می یابد، به دلیل ورشکستگی شرکت های بزرگ نفتی و شرکت های غیرمتعارف آمریکا است. نباید خودمان را فریب دهیم.

اینکه بودجه اکثر کشورهای عضو اوپک به نفت وابسته است، خطرناک است این وابستگی در بودجه ایران نیز مشهود است. وقتی با افزایش چند دلار، پروژه های عمرانی و اقتصادی رونق می یابند یا دچار رکورد می شوند، نگران کننده است.

تولید نفت برای کشورهای عضو اوپک ایجاد قدرت می کند و این قدرت به خوبی قابل مشاهده است. افزایش تولید ایران در کوتاه مدت بود که امکان افزایش نفت خام را برای ایران تا سقف 90 هزار بشکه ایجاد کرد. شما این قدرت را نادیده می گیرد؟

قدرتی که در آن تصمیم گیرندگان افراد دیگری باشند،  قدرت نیست. ایران با افزایش تولید نفت خام قدرتمند نمی شود، بلکه آنچه ایران را به قدرت می رساند افزایش تولید و صادرات فرآورده های نفتی است. ایران درنهایت خوش بینی بتواند به 15 تا 20 کشور نفت صادر کند، اما در صورت توان صادرات فرآورده های نفتی، حداقل 200 کشور در دنیا خریدار آن می شوند.

از سویی نفت دچار تحریم می شود، اما فرآورده های نفتی نه، به همین دلیل است که من به جد مخالف خام فروشی هستم و بر این باورم که باید برنامه ریزی کنیم تا در کمتر از یک دهه پالایشگاه های داخلی و خارجی متعددی را بسازیم تا به جای نگرانی از تحریم ها، علاوه بر چندین برابر کردن درآمدهای کشور، وابستگی به درآمدهای نفتی را به حداقل برسانیم. برای اثبات این گفته خودم به کشور چین و سنگاپور اشاره می کنم که چگونه برای ساخت پالایشگاه برنامه ریزی کردند.

پیشنهاد شما برای جلوگیری از خام فروشی چیست و آیا بخش خصوصی که متولی اصلی فرآورده های نفتی است توان مالی سرمایه گذاری در این بخش را دارد؟

مسئولان باید به جای صادرات نفت خام، به توسعه پالایشگاه ها بپردازند و برای این امر کافی است به بخش خصوصی اعتماد کنند. بخش خصوصی و دولت هر دو بودجه ای برای سرمایه گذاری مستقیم در داخل و حتی خارج از کشور ندارند، اما بخش خصوصی توان جذب سرمایه گذاری و ایجاد کنسرسیوم با حضور شرکت های مختلف را دارد؛ توانی که از عهده دولت خارج است.

اگر در کنار توسعه تولید نفت خام، توسعه پالایشگاه ها را در داخل و خارج از کشور مهیا سازیم قدرت سیاسی برای کشور ایجاد خواهد شد. دولت 30 درصد از بودجه پالایشگاه های داخل و 10درصد از بودجه پالایشگاه های خارج از کشور را تامین کند، بخش خصوصی مدیریت تامین اعتبار هزینه ها را به خوبی برعهده خواهد گرفت. هم اکنون بخش خصوصی در اندونزی پالایشگاهی با کنسرسیومی از سرمایه گذاران خارجی در دست اقدام دارد.

ارتباط با نویسنده: ebrahimi1941@gmail.com