فناوری های روز، مهمان جدید راه آهن ایران

انقلاب ریلی، تفسیری بود که چندی قبل وزیر راه و شهرسازی از وضعیت جدید راه‌آهن در ایران ارائه کرد. دورانی که با توجه به افزایش توجهات به خطوط ریلی در آن می‌توان انتظار داشت تفاوتی جدی در زیرساخت‌های ریلی کشور به وجود آورد.

هرچند در طول سال‌های گذشته و با توجه به اقداماتی که برای بازگرداندن راه‌آهن به فهرست اولویت‌های اقتصادی صورت گرفته بود، طرح‌های جدیدی کلید خوردند و صف کلنگ‌زنی طرح‌های زیرساختی طولانی‌تر از هر زمان دیگری شد، اما نبود برنامه‌ریزی دقیق برای تأمین منابع مالی این پروژه‌ها در سال‌های آخر دولت دهم، باعث شد عملا بخش قابل توجهی از فرصت‌های موجود در این حوزه به تهدید بدل شود تا جایی که مدیرعامل راه‌آهن در ماه‌های نخست آغاز به کار دولت یازدهم رسما اعلام کرد در صورتی که تغییری در این حوزه رخ ندهد، 30 سال زمان نیاز خواهد بود تا طرح‌های نیمه تمام تکمیل شوند.

این رویه با توجه به افزایش قابل توجه سهم راه‌آهن در برنامه ششم توسعه و همکاری مجلس و دولت در تدوین بودجه تغییر کرده و اجرایی شدن برجام و افزایش احتمال ورود سرمایه‌گذاران خارجی نیز مزید بر علت شده تا اوضاع راه‌آهن به شکلی قابل توجه تغییر کند.

افزایش سرعت رساندن راه‌آهن به شهرها و استان‌های باقی مانده، بالا رفتن تعداد طرح‌های دو، سه و چهار خطه‌سازی راه‌آهن و تلاش برای ارتقای جایگاه راه‌آهن حومه‌ای در ایران تنها بخشی از اقداماتی است که در طول این سال‌ها با سرعت بیشتری پیگیری شده و دولت امیدوار است با افزایش منابع اعتباری موجود کار را در بسیاری از این حوزه‌ها یکسره کند. 

در کنار افزایش ضریب نفوذ راه‌آهن، رساندن فناوری‌های نوین به خطوط ریلی نیز از جمله اولویت‌هایی است که باید برای آن چاره‌ای جدی اندیشید. طراحی برقی‌سازی خط ریلی تهران – مشهد و راه‌آهن سریع السیر تهران – قم – اصفهان دو پروژه اصلی است که در این حوزه کلید خورده و برنامه‌ریزی‌ها برای تکمیل آنها ادامه دارد.

فاصله 350 کیلومتری سرعت قطارهای ایران با جهان

افزایش توجهات به راه‌آهن باعث شده مدیرعامل این شرکت نیز در اظهارات خود درباره طرح‌های مهمی چون ورود قطارهای سریع‌السیر به ایران با قدرت بیشتری صحبت کند و توسعه ریلی را جزو اولویت‌هایی که در دست پیگیری است طبقه‌بندی کند.

پورسیدآقایی گفته راه‌آهن کشور با کمک و تلاش و روحیه ایثارگری همکاران ریلی پله‌های توسعه را یکی پس از دیگری طی کرده است و امروز در جایگاه برتری نسبت به دیگر مدهای حمل‌و‌نقلی قرار دارد. وی راه‌آهن را به‌عنوان یکی از اولویت‌های توسعه کشور برشمرده و گفته: راه‌آهن سریع السیر با سرعت ۲۵۰ کیلومتر در ساعت، برقی کردن راه‌آهن مسیر تهران به مشهد مقدس با افزایش سرعت ۲۰۰ کیلومتر، اصلاح مسیر و دوخطه کردن خطوط اصلی تنها گوشه‌ای از برنامه‌های توسعه محوردر حال اجراست. راه‌آهن یکی از اولویت‌های توسعه کشور است که برنامه‌های بسیار خوبی را دولت برای آن طراحی کرده و در دست اجرا دارد.

رسیدن قطارهای سریع‌السیر به ایران هرچند می‌تواند تحولی جدی در این حوزه به وجود بیاورد و کوتاه شدن زمان سفر میان تهران و دو شهر بزرگ کشور یعنی اصفهان و مشهد رهاورد این تحول خواهد بود، اما بررسی اوضاع راه‌آهن‌های سریع در کشورهای توسعه‌یافته جهان نشان از آن دارد که ایران هنوز راهی طولانی برای رسیدن به استانداردهای جهانی خواهد داشت.

قطار مادرید به بارسلونا با بیش از 300 کیلومتر در ساعت سرعت، قطار کلن به فرانکفورت با بیش از 400 کیلومتر بر ساعت سرعت و قطار فلورانس به میلان در کشور ایتالیا با سرعتی بیش از 300 کیلومتر بر ساعت تنها بخشی از قطارهای سریع‌السیری را می‌سازد که در نقاط مختلف اروپا، فاصله نسبتا طولانی شهرهای بزرگ را در زمانی بسیار کوتاه طی می‌کنند.

این رویه در جنوب شرق آسیا با سرعتی بسیار بالاتر پیگیری می‌شود. طولانی‌تر بودن فاصله بین شهرها در کشورهایی مانند ژاپن و چین باعث شده این کشورهای توسعه‌یافته آسیایی به سمت ساخت قطارهایی با سرعت بسیار بالا حرکت کنند، قطارهایی که با افتتاح آنها به‌طور کلی فناوری ریلی در جهان تغییر خواهد کرد.

ژاپن چندی قبل از قطار مغناطیسی خود رونمایی کرد که می‌تواند در 10سال آینده به بهره‌برداری برسد. پس از تست ابتدایی این قطار شرکت راه‌آهن مرکزی ژاپن اعلام کرد که قطار تندرو به مدت 8,10 ثانیه با سرعت پایدار بیش از ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت حرکت و در این مدت کوتاه 8,1 کیلومتر مسافت را طی کرد. شرکت راه‌آهن ژاپن اعلام کرده که در حال حاضر سرعت ۳۱۳ مایل در ساعت را برای تمامی قطارهای ژاپنی در نظر گرفته است، اما با همین سرعت نیز مسافران قادر خواهند بود تا مسافت بین توکیو و ناگویا را در مدت ۴۰ دقیقه بپیمایند. 

در کنار اهمیت پیگیری این برنامه‌ها، هزینه 100 میلیارد دلاری چنین طرحی نشان از اهمیت بسیار بالای رساندن منابع مالی به طرح‌های اینچنینی دارد. موضوعی که ایران نیز به خوبی آن را درک کرده و در جریان مذاکرات این سال‌ها تلاش کرده طرف‌های خارجی را وارد این پروژه‌ها کند. صحبت از ورود سرمایه‌گذاران چینی به این طرح‌ها تنها مقدمه‌ای است برای ورود سرمایه‌های گسترده خارجی به این حوزه بسیار مهم که در سال‌های آینده خبرهای جدید زیادی خواهد داشت.

صحبت از ورود روس‌ها به طرح سریع‌السیر گرگان به اینچه برون و تلاش راه‌آهن برای گسترده کردن تعداد این طرح‌ها تنها در یک چارچوب معنی خواهد داد و آن حرکت راه‌آهن ایران به سمت نزدیک شدن به استانداردهای جهانی است.

ارتباط با نویسنده : nazila.mahdiani@gmail.com