قطارهای حومه ای تنها گزینه پیش روی تهران آلوده / فقط ریل راه تنفس پایتخت را باز می کند

هوای تهران بار دیگر برای تمام اقشار جامعه ناسالم شده و تداوم این شرایط می تواند اثرات منفی بزرگی برای پایتخت نشینان به همراه آورد. با وجود آنکه در طول سال های گذشته آلودگی هوا مهمان دائم تهرانی ها و البته دیگر شهرهای صنعتی کشور بوده است، اما تداوم این روند به افزایش تعداد روزهای آلوده سال خواهد انجامید و این امر زندگی در کلانشهرهای ایران را دشوار می کند. 

مقابله با این مشکل تاریخی در طول این سال ها بسیار دشوار شده است، زیرا اگر در روزگاری نه چندان دور با پیشگیری از افزایش غیر قابل کنترل ساخت و سازها و روند رو به رشد مهاجرت امکان آن وجود داشت که شهرهایی همچون تهران از تبدیل شدن به قفسی بزرگ نجات پیدا کنند، حالا باید فکری به حال اوضاعی کرد که تمام مصیبت های ممکن بر آن آوار شده است. هرچند شهرداری تهران هنوز سعی می کند بسیاری از تقصیرها را در این اتفاق بر گردن دیگر نهادها بیندازد، اما به نظر می رسد تصمیمات نادرست شهری در طول سال های گذشته یکی از اصلی ترین عوامل اثر گذار در به وجود آمدن روزهایی باشد که در آن آثار دود در تمام نقاط شهر به چشم می خورد.

پس از رسیدن تهران به این شرایط، این بار وزارت راه و شهرسازی است که تلاش کرده با ورود رسمی به ماجرا، لااقل اوضاع را در شرایط فعلی کنترل کند. نخستین اقدام مقابله با روند شهرفروشی در حوزه هایی مانند منطقه 22 تهران بود که کم و بیش متوقف شد.

اصلـــی تــریـن بـخـــش برنامه ریزی ها اما به حوزه حمل و نقل مرتبط می شود؛ جایی که در آن حرکت چندصد هزار خودرو در سطح شهر و البته مناطق حومه ای نقشی مهم در افزایش آلودگی هوا ایفا می کند. تنها نگاهی به تردد چند آزادراه اطراف تهران نشان می دهد روزانه بیش از 200هزار خودرو در مسیر تهران – کرج و بالعکس در حال رفت و آمدند و این خودروها عاملی مهم در افزایش آلودگی ها به حساب می آیند.

اصلی ترین راه حل دولت برای عبور از این شرایط، افزایش توان قطارهای حومه ای بوده است. این قطارها هرچند در سال های قبل نیز به شکلی محدود فعالیت می کردند، اما بناست در آینده ای نه چندان دور به عنوان محور اصلی جابه جایی ساکنان شهرهای حومه ای مطرح شوند؛ موضوعی که از یک سو به افزایش رفاه در شهرهای حومه ای منجر خواهد شد و از سویی هزینه های رفت و آمد و خطر تصادفات را پایین می آورد و از سوی دیگر آلودگی هوا را به شکلی جدی کم خواهد کرد.

محوریت سرمایه گذاران داخلی با حمایت خارجی

با وجود آنکه طراحی زیرساخت های مدنظر برای قطارهای حومه ای در طول سال های گذشته به شکل قابل توجهی پیشرفت کرده، اما هنوز در نظر گرفتن منابع مالی لازم برای اجرای این طرح ها و رساندن تجهیزات مورد نیاز اصلی ترین سوال هایی است که در این بین مطرح است.

محمد سعید، کارشناس عرصه ریلی در گفت وگو با «فرصت امروز» درباره زیرساخت های مورد نیاز برای تکمیل قطارهای حومه ای اظهار کرد: اصلی ترین نیازها در تکمیل این برنامه ریل و واگن های جدید است. در حوزه ریل گام های مثبتی در داخل برداشته شده که باید دید در نهایت چه نتیجه ای به همراه خواهد آورد و البته امکان واردات نیز وجود خواهد داشت و می توان با استفاده از امکاناتی چون فاینانس از آن بهره برداری کرد.

وی ادامه داد: در عرصه ساخت واگن نیز در کشور اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته است. واگن سازان داخلی قطارهای استاندارد را پشتیبانی می کنند و حتی سرعت های نسبتا بالا نیز امکان ساخت در داخل را دارند، اما اگر نیاز قطارهای سریع السیر باشد با مشارکت خارجی و انتقال فناوری ممکن می شود. ما در این عرصه امکان رقابت با خارجی ها را داریم البته به شرط آنکه حمایت ها و منابع مالی لازم فراهم شود.

مرتضی دلخوش، کارشناس مسائل اقتصادی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به تنوع امکانات در به دست آوردن منابع مالی لازم در قطارهای حومه ای پرداخت و گفت: با اجرایی شدن برجام یک بار دیگر امکان برقراری ارتباط با بانک ها و سرمایه گذاران خارجی برای ایران به وجود آمد و قطعا باید از این امکانات جدید برای افزایش بهره وری در زیرساخت ها استفاده کرد.

به گفته وی، فاینانس و سرمایه گذاری مستقیم خارجی در خطوط ریلی می تواند به عنوان گزینه ای مطلوب در نظر گرفته شود و اگر بنا بر استفاده از توان داخلی نیز هست، می توان به عقد قراردادهای مشارکتی اندیشید که با ضمانت دولت بخش خصوصی داخلی را نیز توسعه دهد. دلخوش از امکانات اعتباری صندوق توسعه ملی نیز به عنوان یکی دیگر از گزینه هایی که می تواند در دستور کار قرار گیرد نام برد و گفت: با کنار هم قرار گرفتن تمام این امکانات می توان انتظار داشت تأمین مالی قطارهای حومه ای ممکن شود.

افزایش قابل توجه آلودگی هوا در شهرهای بزرگ باعث شده این طرح به عنوان اولویتی غیر قابل چشم پوشی مطرح شود؛ موضوعی که می تواند ساخت و تکمیل خطوط ریلی این قطارها را به عنوان پروژه اولویت دار ملی تعریف کند و از این رو برای آن اعتباراتی فرا بودجه ای تعریف شود. نفس شهرهای بزرگ در طول سال های گذشته به دلیل افزایش آلاینده های جوی به شماره افتاده است و به نظر می رسد تنها راه باقی مانده در مسیر افزایش نفوذ قطارها در زندگی شهری است.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com