فروش خودرو برای لیزینگ‌ها نمی‌صرفد

‌«‌‌چرا فروش لیزینگی خودرو در ایران موفق نیست؟»‌‌ این پرسشی است که این روزها پس از عطش تقاضا برای خرید خودرو با وام 25 میلیون تومانی، بیش از پیش پررنگ به نظر می‌رسد. شرایط اقتصادی مردم و رکودی که در بازار به‌ویژه بازار خودرو به وجود آمد، دولت را ناچار کرد که با تزریق منابع مالی ارزان‌قیمت‌تر، شرایط خرید کالای قسطی را فراهم کند. استقبال از این طرح نشان داد، رکود ناشی در بازار بیش از آنکه رکود انتظاری برای ارزان شدن کالاها باشد، ناشی از ناتوانی مالی برای خرید است. این عطش پس از توقف اعطای تسهیلات 25 میلیون تومانی همچنان در بازار ادامه دارد و افکار عمومی همواره پیگیر ادامه چنین طرح‌هایی است.

درحالی‌که چنین استقبالی در کشور وجود دارد و در سایر نقاط دنیا نیز شرکت‌های خودروسازی بخشی از محصولات خود را از طریق لیزینگ به مردم واگذار می‌کنند، این پرسش مطرح است که چرا لیزینگ‌های فروش خودرو در ایران موفق عمل نکرده‌اند؟

محمدرضا نجفی منش، عضو هیات‌مدیره انجمن قطعه‌سازان و کارشناس صنعت خودرو، در این‌باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «چندین سال پیش که لیزینگ‌ها برای فروش خودرو فعال بودند، موظف شدند که خودرو را با نرخ تسهیلات 14درصد بفروشند در حالی‌که در همان زمان نرخ سود بانکی 18 درصد بود که این موضوع با ساختار لیزینگ‌ها جور در نمی‌آمد اما اگر اجازه می‌دانند که لیزینگ‌ها با سود منطقی فعالیت کنند، اکنون شرایط فروش لیزینگی در کشور فراهم بود.‌»

امرالله امینی، عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی نیز در این زمینه در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» بیان می‌کند: «لیزینگ‌ها به دلیل نرخ بهره بانکی بالا، تورم و بازدهی سرمایه‌گذاری غیرشفاف نمی‌توانند در ایران موفق عمل کنند. در کشورهای دیگر به دلیل پایین بودن نرخ بهره بانکی و پایین بودن تورم، لیزینگ‌ها فعالیت خوبی دارند.‌» او ادامه می‌دهد: «لیزینگ‌ها در جایی فعالیت می‌کنند که نرخ سود بالاتری دارد، بنابراین در ایران برای لیزینگ‌ها نمی‌صرفد که بخواهند فعالیت کنند. لیزینگ‌ها در همه جای دنیا هم به تقاضا کمک می‌کنند و هم به صنعت اما در کشور ما که بازار غیر‌رسمی پول وجود دارد، هیچ کارایی ندارد زیرا هزینه پول‌شان بالاست.‌»

نکته دیگری که در این گزارش قابل بررسی است، این موضوع است که در هیچ نقطه دنیا، خود خودروساز، محصولاتش را از طریق لیزینگ به مردم نمی‌فروشد، بلکه این بانک است که به‌صورت لیزینگ خودرو به مردم می‌فروشد. حال این پرسش مطرح است که اگر دولت به جای تزریق تسهیلات به‌طور مستقیم به خودروسازان، اقدام به فعال کردن لیزینگ‌ها با همین تسهیلات ارزان‌قیمت می‌کرد تا برای مدت طولانی‌تر به مردم خدمات ارائه دهند بهتر نبود؟

امیدرضا طالشیان، کارشناس صنعت خودرو، در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می‌گوید: «صنعت لیزینگ یک کسب‌وکار است که هنوز در ایران جا نیفتاده اما در کشورهای پیشرفته همه کالاها را می‌توان از طریق لیزینگ خریداری کرد. در این کشورها بسترهای فروش این‌گونه وجود دارد و فرهنگش نیز جا افتاده است اما در ایران چنین زیرساختی وجود ندارد. نکته بعدی این است که به اعتقاد من دولت این توان را ندارد که نیاز و توقع منطقی شرکت‌های لیزینگ را برآورده کند. اکنون قیمت تمام شده پول در ایران 28 تا 30 درصد است ولی در این طرح تسهیلات با نرخ 14 درصد در اختیار بانک‌ها قرار می‌گیرد و بانک‌ها با نرخ 16 درصد به خودروسازان پرداخت می‌کنند و مابقی را دولت تقبل می‌کند.‌»

او می‌افزاید: «در این‌گونه طرح‌ها ممکن است بانک‌ها موظف به چشم‌پوشی از سود بیشتر شوند اما تنها فعالیت لیزینگ‌ها همین واسطه‌کاری‌هاست و نمی‌توان از آنها انتظار داشت که کاری را انجام دهند که هزینه‌اش از سودش بیشتر است.‌»

نجفی‌منش در این زمینه اظهار می‌کند: «اکنون در آلمان چهار بانک محصولات خودروسازان را می‌خرند و به‌صورت لیزینگی به مردم واگذار می‌کنند. در همه جای دنیا اصولاً خرید خودرو و خرید خانه از محل درآمدهای آتی صورت می‌گیرد بنابراین اگر دولت به همین صورت می‌توانست تسهیلات کم بهره را در اختیار لیزینگ‌ها قرار دهد، هم مردم راضی بودند و هم به نفع خودرو‌سازی و صنایع وابسته آن بود.‌»‌‌

امینی اما اعتقاد دیگری دارد. او در این‌باره معتقد است: «اصولا فعالیت لیزینگ‌ها به این صورت است که منابع مالی را از بانک‌ها دریافت می‌کنند و با اضافه کردن میزان سود تسهیلات آن را برای بلند‌مدت در اختیار مردم قرار می‌دهند. بنابراین اگر لیزینگ‌ها این تسهیلات ارزان‌قیمت را دریافت می‌کردند در هر صورت باید بیش از 5 درصد سود دریافت می‌کردند که هزینه‌اش را باید دولت پرداخت می‌کرد که در توان دولت نبود.‌»