فرصت ها دارای ماهیت تکرار زمانی نیستند

فرصت از آنجا که مبتنی بر علم است، جز از طریق جســت وجوی فعالــیت های شناختنی، مفید نخواهد بود و با آنچه مقدراتش می نامیم، تفاوت های بنیادین دارد. فرصت مبتنی بر تغییراتی اجتماعی  است که از طریق تصمیمات جدی جامعه درگیر، خود را برای تغییر اساسی و رو به رشد توانمند خواهد ساخت.

بنابراین در هر فرصت که بر حسب ویژگی های زمانی و مکانی خود و با نشانه های خاص خودش آشکار می شود، محتاج فعالیت های شناختنی (recognizable)  از کلیــه قواعد و ابزارهای توسعه و تجربه شده در جهان، در استفاده از فرصت های ملی و بین المللی است.

اصولا برای شناسایی فرصت ها و استفاده حداکثری از فرصت های امروز (که فردا تکرار نمی شود) به تصمیمات قاعده مند و با جنبه های رفتاری عزمیت و جزمیت و بدون شعار نیاز است و اگر به تاریخ تصمیمات سیاسی- اجتماعی چند قرن اخیر ایران توجه شود و نوع تصمیم گیری های انجام شده مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد، خواهید دید که مبتنی به تصمیمات قاعده مند و جسورانه نبوده و منجر به کارکردهای ارزش آفرین نشده و توسعه گرا نبوده است.

فرصت سوزی و خام فروشی از کارکردهای ویژه  این تصمیمات بوده است؛ فرصت هایی که مردم زمان خودش برای آموختن های اجباری، انتقال علوم و فنونی که با مزیت های کشور ما سازگار نبوده و نظایر این فرصت ها را سوزاندند و از این فرصت های ملی و بین المللی استفاده صحیحی نکردند و برای زمان در پیش روی خود توانمند نشدند و از غرب به بازی های تئوریک بسنده کردند.

تکیه فراوان بر یادگیری مبانی تئوریک، استراتژی نوشتن، شعار دادن یا گزینه هایی که ملت ما در محدوده فکرگرایی مفرط قرار گیرد موجب شد که نه به تازه پردازی اشتغال بپردازند و نه کشفی درخور استعداد های طبیعی و سرزمینی ما به منصه ظهور برسانند.

در آنجا که خواستیم به تئوری های آموخته شده نیز جامه عمل بپوشانیم، مشغول انتقال تکنولوژی منسوخ شده، خام ساز و سطح کارکردی های ساده و با ارزش علمی و فناوری پایین شدیم و آنچه وارد کردیم، توسعه ندادیم و با دانایی هایی که مبتنی از انکشاف و نوآوری های خود یا جهان در حال رشد و توسعه بوده، این دستاورد های تحمیل شده را تکمیل و اصلاح نکردیم و برای استفاده در مزیت های نسبی، تولید کالاهای با کیفیت صادراتی و به روز یک اقتصاد مرفه ملی به کار نگرفتیم.

به این ترتیب به لحاظ رفتاری فرصت های تاریخی را از دست داده و به هدف های کوتاه مدت و مقطعی اکتفا کرده و فضای تفریحی خود را برای سرگرمی ها و تفرج ها مقدم شمردیم و خود را اینچنین برای نسل های آینده مزین کرده و آراستیم.

آیا دانشگاه های ما با غربال و الک کردن کارخانه های شهرک های صنعتی و شرکت های صنعتی، کشاورزی و خدماتی موجود، می توانند این ساختار گسیخته از هم را برای هم افزایی و تزاید ارزش افزوده، نظام واقعی و موثر بدهند؟ شهرک های صنعتی که از تکنولوژی منسوخ شده و بی کیفیت و با استاندارد های کهنه شکل گرفته اند و تنها مصرف کننده امکانات وانرژی های ارزشمند این کشور و عمدتا در رهن بانک ها و بدهی های سرسام آور هستند، باز هم از یارانه های دولت استفاده کرده و با نشتی که در این یارانه ها و جریان نقدینگی وجود دارد به خرید ویلاها و اتومبیل های گران قیمت مبادرت می کنند و جامعه را به شدت عمودی کرده و فاصله فقر و غنی را افزایش می دهند.

بالاخره ما چه زمانی باید از کشورهایی که صدها مشکل بدتر از ما بعد از جنگ جهانی اول و دوم داشتند و عقلانیت لازم را بدون رودربایستی با مدعیان پیش رو به کار گرفتند، الگو بگیریم. کشورهایی که با هوشیاری و درک صحیح قواعد علمی و فناوری در رأس کشورهای جهان قرار گرفته و رتبه های برین و برند های یگانه و امتیازات جهانی را نصیب خود کرده اند و ما باید از این الگوها به صورت عالمانه و نه با تقلیدهای عجولانه درس بگیریم و برخورداری از آنچه خودمان خوب داریم و خوبان نیز دارند را ملاک و معیار توسعه خود قرار دهیم.

کلام آخر این است که امروز ما به تصمیماتی نیاز داریم که مبتنی بر طرح های بزرگ و منطقه ای، اشتغال زا و فراگیر، دانش محور با تازه خواهی ملی و نوآوری های عصر حاضر و قرن بیولوژیک باشد و کشور را در همه ابعاد توسعه به سوی استفاده صحیح از مزیت های خود به جلو براند و بالاترین ارزش افزوده را به وجود بیاورد و ماحصل آن مساعی جمعی و منطقه ای، به روز آوری و تبلور فناوری های نوین برای تولید ثروت واستیلا بر بازارهای جهانی باشد.

اگر دولت می خواهد یارانه بدهد، قطره ای یا بشکه ای، حمایت و پشتیبانی قاعده مندی را به کار بگیرد، در طرح های منطقه ای اهتمام بورزد و کار را به مردم، شبکه های اجتماعی و فرهیختگان و صالحان جامعه بسپارد و از طریق قواعد طرح های توسعه منطقه ای و تصمیمات بزرگ و درگیرکننده گروه های بزرگ اجتماعی و نه با خرده دکاکین، به وضعیت فعلی خاتمه دهد که در طرح های بزرگ خوشه و زنجیره های تولید و عرضه، این کوچک ها هم به سهام ممتاز خود رسیده و مساعی دقیق آنان با آموزش های مورد نیاز طرح های توسعه، به ثمرخواهد نشست.

رئیس کمیسیون اقتصادی بنیاد جهانی سلام