ظرفیت‌های خالی برای سرمایه‌گذاری در طلای کثیف

صنایع بازیافت یکی از بخش‌های روبه‌رشد اقتصادی در کشور است که در حال حاضر از بخش اندکی از پتانسیل‌های آن استفاده می‌شود. به‌طور کلی دو الزام اساسی، وجوب ایجاد و توسعه صنایع بازیافت را در هر کشوری روشن می‌کند؛ الزام اول اینکه هر کالایی پس از مصرف، پسماندی برجای می‌گذارد و به‌عنوان یک ماده زائد به شمار می‌رود از این رو تهدیدی برای طبیعت و محیط زیست محسوب می‌شود که باید چاره‌ای برای آن اندیشیده شود، دلیل دوم هم در باب تامین مواد اولیه است چرا که بخش وسیعی از پسماند‌های تولید شده قابلیت بازیافت و استفاده دوباره در فرآیند تولید را‌داراست، به‌عنوان مثال از 15هزار تن مصرف فعلی آهن در صنایع فولاد کشور حدود شش هزار تن آن آهن قراضه و از مواد بازیافتی است (که پیش‌تر در گزارشی مفصل درهمین صفحه به این موضوع پرداخته شد).

بعد دیگر ماجرا اشتغال‌زایی گسترده‌ای است که این صنعت در کشور ایجاد خواهد کرد. در همین خصوص رییس انجمن صنایع بازیافت ایران به «فرصت امروز» می‌گوید: میزان اشتغال‌زایی صنایع بازیافت و پتانسیل‌های بالقوه این صنعت بسیار بالاست به‌طوری که در حال حاضر قابلیت اشتغال یک و نیم میلیون نفر در این صنعت وجود‌ دارد؛ بنابراین در شرایط فعلی که بیکاری یکی از معضلات و دغدغه‌های اصلی مسئولان و سیاست‌گذاران اقتصادی کشور محسوب می‌شود، توجه به این صنعت می‌تواند بخشی از این مشکلات را حل کند.

دولت چتر حمایتی خود را وسیع‌تر کند

ولی‌الله غلامی در رابطه با شرایط حضور بخش خصوصی در صنایع بازیافت می‌گوید: طبیعتا بخش خصوصی در بخش‌هایی از اقتصاد سرمایه‌گذاری می‌کند که قابلیت سود‌آوری بالاتری‌ دارد از این رو در سایر کشور‌ها سیاست‌های تشویقی مانند مشوق‌های مالیاتی و ارائه سوبسید‌هایی به فعالان این صنعت اجرا می‌شود، اما در ایران دولت در زمینه جذب سرمایه‌گذاران به این صنعت کار نکرده و صنعت بازیافت در برخی بخش‌ها مورد تهدید قرار گرفته است. البته بخش‌هایی مانند بازیافت صنایع فلزی هم به دلیل سود‌آوری ذاتی بالایی که‌ دارد با استقبال سرمایه‌گذاران بخش خصوصی مواجه شده و وضعیت خوبی ‌دارد.

وی در ادامه می‌افزاید: وضع قوانین حمایتی درخصوص صنایع بازیافت یکی از نیاز‌های این صنعت در کشور است و می‌تواند به رشد و توسعه بخش‌هایی از این صنعت که مغفول مانده کمک کند و زمینه حضور سرمایه‌گذاران را فراهم آورد. 

رییس انجمن صنایع بازیافت ایران ادامه می‌دهد: در منطقه خاورمیانه ایران یکی از قوی‌ترین کشور‌ها در صنایع بازیافت است به‌طوری که برای مثال بخش عمده‌ای از باتری‌های خودروهای کشور عراق در کشور ما بازیافت می‌شود. همچنین برخی از پسماند‌های آسیای میانه برای بازیافت به کشور وارد می‌شود. غلامی می‌گوید: برخلاف تصورعموم صنعت بازیافت جزو صنایع‌ های‌تک به شمار می‌رود و نیاز به دانش فنی و تکنولوژی بالایی ‌دارد که به لحاظ دانش فنی و سطح تکنولوژی این امکان در کشور فراهم است از این رو اگر دولت و مجلس چتر حمایتی خود را از این صنعت وسیع‌تر کنند امکان جذب سرمایه‌گذاران خصوصی بیشتری وجود‌ دارد. 

صنایع بازیافت طیف وسیعی از پسماند‌ها را شامل می‌شود اما به‌طور کلی 10 زیربخش شامل بازیافت فلزات آهنی، فلزات غیر‌آهنی، کاغذ و سلولز، انواع خودرو، پلیمر‌ها، پلاستیک‌ها و انواع لاستیک‌ها، شیشه، انواع باتری، پسماند‌های الکتریکی و الکترونیکی، پسماند‌های‌تر و خوراکی و بازیافت فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی در این صنعت در کشور فعال است. بنابراین سرمایه‌گذاری در هر یک از این زیربخش‌ها یا حتی در جمع‌آوری و تفکیک، میزان سرمایه‌گذاری متفاوتی را می‌طلبد و سود‌آوری متفاوتی هم دربر خواهد داشت. از سوی دیگر حجم سرمایه‌گذاری تا حد زیادی براساس ظرفیت مرکز بازیافتی است که قصد راه‌اندازی آن را‌ دارید اما به‌طور متوسط با یک سرمایه 500 تا 700 میلیونی می‌توانید به‌صورت حرفه‌ای در این صنعت سرمایه‌گذاری کنید.

نکته مهم اینکه هرچقدر سطوح کار تخصصی‌تر می‌شود، مانند سرمایه‌گذاری در بازیافت قطعات الکتریکی و الکترونیکی، برای ورود به سرمایه بیشتری نیاز ‌دارید. مجوز‌های لازم برای راه‌اندازی یک مرکز بازیافت از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود که حدود شش ماهی زمان می‌برد. اگر بخواهید در بخش جمع‌آوری و تفکیک پسماند سرمایه‌گذاری کنید باید امتیاز آن را از شهرداری‌ها خریداری کنید که در این صورت باید مبلغ زیادی را صرف خرید امتیاز جمع‌آوری و تفکیک این پسماند‌ها کنید.

شرایط بازار و سود‌آوری صنایع بازیافت 

مطابق آمار‌ها حدود هفت درصد از اقتصاد کشوری نظیر آمریکا به صنایع بازیافت تعلـــق‌ دارد. کشــور‌هــای ســــوییــس (55درصـد)، اتریش (49درصد)، آلمان (48درصد)، هلند (46درصد)، انگلستان (43درصد) و نروژ (40درصد) در رتبه‌های نخستین جدول بازیافت زباله در دنیا قرار‌دارند بنابراین در کشور‌های اروپایی هم روی این بخش سرمایه‌گذاری‌های خوبی صورت گرفته و این عدد در همین سطح است. در میان کشور‌های آسیایی چین بزرگ‌ترین گردش مالی را در صنایع بازیافت در اختیار ‌دارد؛ به‌طوری که برخی از مواد بازیافتی کشور ما نظیر ظروف پت پس از جمع‌آوری و بسته‌بندی به این کشور صادر می‌شود. در ایران اما آمار و ارقام دقیقی از میزان گردش مالی و بازیافت زباله وجود ندارد. 

میزان سود‌آوری در صنایع بازیافت به‌طور متوسط حدود 30 درصد است البته در برخی بخش‌ها این سود تا 65 درصد هم می‌رسد و در برخی دیگر در حد 25درصد در نظر گرفته می‌شود، بنابراین قابلیت‌های سود‌آوری مناسبی در این صنعت وجود ‌دارد.

پسماند‌های الکترونیکی را دریابید 

یکی از زیرگروه‌های صنایع بازیافت در کشور احیای پسماند‌های الکتریکی و الکترونیکی است. به گفته غلامی فعالیت‌های خوبی در این بخش صورت گرفته و چند مرکز بازیافت در این زمینه راه‌اندازی شده است، اما همچنان فرصت‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری در این بخش وجود‌ دارد. وی با تاکید بر اینکه پسماند‌های الکتریکی و الکترونیکی به‌شدت آلاینده است و تهدیدی جدی برای محیط‌زیست به شمار می‌آید، می‌افزاید: تولید این‌گونه پسماند‌ها در جامعه روند فزاینده‌ای را دنبال می‌کند بنابراین باید به این بخش توجه ویژه‌ای صورت گیرد.

فرصت‌ها و تهدید‌های بازار 

مهـــم‌تــــرین نکـتـــه در سرمایه‌گذاری شناخت فرصت‌ها و تهدید‌های بازار است. با توجه به گستردگی صنایع بازیافت این طور نیست که فرصت‌ها و تهدید‌ها در تمام زیربخش‌ها به یک میزان باشد. در حال حاضر فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بازیافت فلزات آهنی، پت و فرآورده‌های نفتی با توجه به بازارهای خوبی که وجود‌ دارد فراهم است. رییس انجمن صنایع بازیافت ایران درباره فرصت‌های موجود در صنایع بازیافت، رو‌به‌رشد بودن این صنعت را مهم‌ترین فرصت برای سرمایه‌گذاران می‌داند و می‌افزاید: با روند فزاینده تولید پسماند در کشور آینده سرمایه‌گذاری در این صنعت بسیار مطمئن است. از سوی دیگر قوانین حمایتی در رابطه با این صنعت در حال شکل‌گیری است که یک فرصت برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود.

غلامی در رابطه با تهدید‌های بازار می‌گوید: انرژی‌بری بالای این صنعت یکی از تهدید‌های مهم برای سرمایه‌گذاران است که باید ضریب محاسبه هزینه انرژی در این صنعت به دلیل منافع زیست محیطی که ‌دارد کاهش یابد البته در کشور‌های صاحب صنایع بازیافت این رقم 30 درصد پایین‌تر از صنایع دیگر است. وی ضرایب مالیاتی این صنعت را یکی دیگر از عوامل عدم توسعه این صنعت می‌داند و عنوان می‌کند: قوانین مالیاتی در رابطه با صنایع بازیافت باید اصلاح شود.

اما آنچه اهمیت‌ دارد توجهی است که در سال‌های اخیر به این بخش صورت گرفته است از این رو فرصت‌های خوبی در این صنعت وجود ‌دارد و پیش‌بینی «فرصت امروز» این است که آینده سرمایه‌گذاری در این صنعت بسیار روشن خواهد بود؛ بنابراین در آینده از توجه و توسعه صنعت بازیافت در کشور بیشتر خواهید شنید.

توصیه کارشناسان

رییس صنایع بازیافت ایران در توصیه به سرمایه‌گذارانی که قصد ورود به این صنعت را دارند، می‌گوید: توجه به تخصص در سرمایه‌گذاری در صنایع بازیافت بسیار مهم است از این رو فرد سرمایه‌گذار باید اطلاعات جامعی درخصوص جوانب مختلف کار در اختیار داشته باشد یا از مشاوران باتجربه در کنار خود استفاده کند. وی ادامه می‌دهد: نوع و حجم سرمایه‌گذاری باید براساس نیاز‌ها و حجم پسماند تولید شده در آن منطقه صورت گیرد.