طاقه‌ های رنگین در پایین شهر

نوبت به خرید پارچه و پرده که می‌رسد وجود بورس‌ها و مراکز خرید و بازارهای مختلف با اجناس و قیمت‌های متفاوت هر کسی را به شک و تردید می‌اندازد. بعضی بازارها و پاساژها همه نوع پارچه‌ای ارائه می‌دهند اما برخی‌ها نیز تنها نوع خاصی از پارچه را می‌فروشند. پرده هم که جای خود دارد و مراکز خاصی در شهر هستند که به این کار اختصاص دارد. در اینجا شما را با یکی از نقطه‌های اصلی دادوستد پرنقش ونگار بزازان تهران آشنا می‌کنیم.

منطقه 19 یکی از مناطق قدیمی و باسابقه پایتخت است که قدمت آن به 70 سال پیش می‌رسد و تراکم بالای جمعیت و بافت فرسوده از ویژگی‌های بارز آن به حساب می‌آید. منطقه‌ای که الان منطقه 19 تهران را در برمی‌گیرد، در اوایل دهه 30 خورشیدی محدوده‌ای روستایی‌نشین بوده که با شبکه‌ای از راه‌های بین دهات، به جاده قدیم ساوه و شهرری منتهی می‌شده و در بستری از طبیعت و کشاورزی استقرار داشته است.

از اوایل دهه 40 با توسعه این منطقه به خاطر تاسیس کارگاه‌های صنعتی در نواحی همجوار مثل جاده ساوه، نازی‌آباد، خانی آباد و پادگان قلعه‌مرغی، گسترش پیدا کرد و در سال‌های بعد از انقلاب به دلیل مهاجرت زیاد از روستاها و شهرهای کوچک، این محله رفته‌رفته به قسمت جنوب غربی تهران چسبید و بافت روستایی آن از بین رفت.

توسعه شتابان جمعیت، این منطقه را به یکی از مناطق اقماری تهران در دهه 60 تبدیل کرد. بعد از دوران جنگ تحمیلی، با تلاش‌های مدیریت شهری وقت، این منطقه ساماندهی شد و با پیوستگی بافت‌های پراکنده و تغییر کاربری برخی اراضی شهری، به احداث تاسیسات و تجهیزات شهری برای ساکنان انجامید.

در دهه‌های بعد با ساخت بزرگراه‌های درون شهری و اختصاص امکانات شهری، این محله باصفای دیروز به یکی از پرتراکم‌ترین مناطق کلان‌شهر تهران تبدیل شد که اکثریت ساکنانش را مهاجرانی تشکیل می‌دهند که از دور ونزدیک به اینجا آمده‌اند.

راسته بازار عبدل‌آباد

در جنوب تهران یکی از بازارهای معروف پایتخت واقع شده است. بازاری که همه آن را با خودروهایش می‌شناسند. بازار عبدل‌آباد در بین اقشار خاصی از جامعه مشهور و محبوب است. بازار پارچه و پرده عبدل‌آباد به‌لحاظ شهرت دست کمی از بازار خودرو ندارد. وجود نزدیک به 2هزار مغازه، انبار و تولیدی دراین بازار موجب شده تا محلی برای عبور‌و‌مرور پیوسته خریداران از سراسر شهر تهران باشد.

هر چند مشتریان این بازار بیشتر افرادی با سطح درآمد متوسط به پایین هستند، اما اجناسی با قیمت‌های گاه نجومی هم در این بازار فروخته می‌شود. از طرفی این بازار پارچه و پرده، مرکزی برای خرید وفروش خوراک، پوشاک، لوازم منزل و لوازم تزیینی مانند ساعت‌های خانگی، انواع گلدان‌ها، مجسمه، قاب عکس و... هم شده است. این راسته بازار طولانی و باریک در بلوار شکوفه، خیابان احسانی واقع شده که بغل به‌بغل و چسبیده به هم پر است از مغازه و فروشگاه که جنس غالب‌شان انواع پرده و پارچه است. یکی از فروشند‌ها می‌گوید: این محدوه فعلی از 16 – 15 سال قبل به وجود آمد.

تقریبا اواخر سال 1379 بود که یایه اولیه این مکان شکل گرفت. رشد جمعیت در این منطقه باعث نیاز اهالی به یک مرکز خرید شد. به تدریج با پاگرفتن اینجا کاسب‌های دیگری هم از مناطق اطراف مثل نازی آباد، خانی‌آباد و وصفنارد به اینجا آمدند و شروع به کاسبی کردند. عده‌ای هم که از شهرستان‌ها مهاجرت کرده و صاحب کسب وکار شده‌اند.

در موازات راسته بازار احسانی که سنگفرش است و حالت پیاده‌راه به خود گرفته، خیابان بدر قرار دارد که یکی از مراکز اصلی توزیع و فروش پوشاک تهران است. انواع لباس‌های زنانه، مردانه و بچگانه به همراه مدل‌های متنوعی از کفش‌های اسپورت و کتانی در خیابان بدر پشت ویترین مغازه‌هاست. این دو خیابان همسایه و موازی بیشتر نیازهای پوشاک و پرده ساکنان و مناطق دیگر تهران را تامین می‌کنند.

در اکثر بازارهای تهران فروش پارچه به‌صورت متری انجام می‌شود و این در حالی است که در بازار عبدل‌آباد تهران، فروش پارچه به‌صورت متری، تکه‌ای، کیلویی و قواره‌ای ارزان‌تر از بازارهای دیگر به فروش می‌رود.

به خیابان احسانی که بروید، ، بازار قدیمی به نام عبدل‌آباد وجود دارد، این بازار به فروش اجناس ارزان‌قیمت معروف است. در این بازار هر چه بخواهی پیدا می‌کنی، از لوازم آرایش، لوازم خانگی، اسباب و وسایل آشپزخانه، لوستر و کالاهای تزیینی و کادویی گرفته تا لباس و پارچه. در این بازار افراد مختلفی با فرهنگ‌ها و وضعیت مالی متفاوت دیده می‌شوند، بسیاری تنها نام این بازار را شنیده و برای نخستین بار به اینجا می‌آیند و تعداد زیادی مشتری همیشگی این بازار هستند.

شلوغی و ازدحام جمعیت در این بازار موجب شده که فروشنده‌ها وقت سرخاراندن هم نداشته باشند. به همین دلیل خیلی حال و حوصله سوال‌های پیاپی مشتریان را ندارند. به نظر می‌رسد در این بازار جای کمی برای چانه زدن وجود دارد. البته خریداران هم باید صبر بیشتری به خرج دهند تا بتوانند اجناس مورد‌نظر خود را خریداری کنند.

در هر صورت رفتن به عبدل‌آباد راهی برای کمتر پول خرج کردن است. مهم‌تر اینکه تنوع کالایی این بازار هم می‌تواند سلیقه‌های زیادی را راضی به خانه بازگرداند و از همه مهم‌تر کسی دست خالی به خانه بازنمی‌گردد، حتی کسانی که برای نخستین بار گذرشان به اینجا می‌افتد.

گود بازار

در این بازار شلوغ و بی‌نظم هر چیزی که مربوط به پارچه و منسوجات باشد، پیدا می‌کنید. اگر به دنبال پارچه‌هایی از جنس متقال و ملحفه‌ای هستید، بازار عبدل‌آباد پیشنهاد مناسبی است. این محله زمانی به كیلویی‌فروشی‌های بزازان معروف بود. بزازان عبدل آباد بیشتر به سبك عمده‌فروشان كار می‌كنند و پارچه‌ها را حداقل كیلویی 5هزار تومان به بالامی‌فروشند.این پارچه‌ها بیشتر چیت، متقال و چلوار هستند که معمولا جزو پارچه‌های ارزان و کم‌کیفیت به حساب می‌آیند. دراین بازار نباید خیلی دنبال پارچه‌های مجلسی، زیبا یا رنگارنگ بود.

دراین خیابان، بیشتر پارچه‌هایی كه كیلویی به فروش می‌روند از كیفیت لازم برخوردار نیستند و بیشتر می‌توان دنبال پارچه‌هایی برای دستمال و درنهایت ملحفه بود. البته اگر خوب بگردید پارچه‌های زیبا و با کیفیت نیز پیدا خواهید کرد. در حال حاضر مغازه‌هایی هم هستند که اجناس بسیار مرغوب و گران‌قیمتی عرضه می‌کنند و از مناطق مرکزی و حتی شمالی شهر برای خرید به آنها مراجعه می‌کنند.

یکی دیگر از ویژگی‌های این راسته طولانی، حضور انبوهی از دستفروش‌ها در وسط این پیاده‌راه است. درست از همان ابتدای خیابان فوجی از خرده‌کاسب‌های بدون جا و مکان را می‌بینید که بساط‌شان را وسط راسته بازار پهن کرده‌اند یا روی چرخ‌های چوبی کوتاه و بلند اجناس‌شان را پخش کرده‌اند. به جرات می‌توان گفت بیش از نیمی از کاسب‌های این منطقه را دستفروش‌ها تشکیل می‌دهند.

فروشنده‌هایی که آسمان سرپناه آنها و زمین هم زیراندازشان است. چنان سروصدا و قیل‌و‌قالی هم راه می‌اندازند که آسایش را از رهگذرها سلب می‌کنند. در‌واقع آنها صاحبان اصلی بازار هستند چون درآمد خوبی دارند و به نسبت مغازه‌دارها گردش مالی‌شان بیشتر است. کالاهای این افراد کیفیت زیادی ندارد و اصل نیست. بیشترشان هم قاچاق است که بیشتر از مرزهای غربی می‌آورند.

در بساط این دستفروش‌ها همه چیز پیدا می‌شود؛ از کفش و دمپایی و چینی‌آلات گرفته تا اسبا‌ب‌بازی و کمربند و سماور و قوری. عده بیشترشان برای کاسبی و پهن کردن بساط از شهرداری مجوز دارند و جواز‌شان در مدت‌های سه ماهه، شش ماهه و صادر می‌شود. به هرحال این هم از نمادهای همیشگی این مرکز خرید است و حضور روزانه ده‌ها هزار خریدار و فروشنده در این‌ بازار، نشان از هویت و اهمیت آنها دارد.

نکته مهم دیگر اشتغال‌زایی این محله تجاری است که عده زیادی را به کار واداشته است. به طور میانگین در هر مغازه حداقل دو نفر فعالیت می‌کنند و هر‌کدام از این افراد هم خانوارهایی را تحت تکلف خود دارند. شاید بتوان گفت حدود پنج شش هزار نفر در این محدوده دنبال کاسبی و نان درآوردن هستند.

قیمت‌ها و مشتری‌ها

اگر قرار باشد اجناس این بازار را به‌لحاظ قیمتی با دیگر بازارهای مشابه آن مقایسه کنیم، بعضی از کالاهایش ارزان‌تر و بعضی گران‌تر است. کیف و کفش را می‌توان با قیمتی مناسب‌تر از مثلا بازار سلسبیل که بازاری با قیمت متوسط است، خریداری کرد، اما پارچه‌های این بازار با اختلاف قیمت 10هزار تومان در هر متر، نسبت به بازارهای دیگر به فروش می‌رسد.

این اتفاق حتی در مورد پارچه‌های فاخر و اعلا هم لحاظ شده است. از دیگر کالاهای این بازار که تقریبا آن را به یک مرکز بورس معتبر هم تبدیل کرده است، پارچه‌های پرده‌ای و تعداد زیاد پرده‌سراهاست. در‌واقع بیش از نیمی از مغازه‌های این بازار به پرده‌سراها اختصاص یافته است، تا جایی که از شهرستان‌ها هم خریداران زیادی برای خرید پارچه‌های پرده‌ای به این بازار رجوع می‌کنند.

در این بازار پارچه‌های مختلفی مانند گیپور، ساتن، ریون، حریر، نخی و پنبه‌ای، شال، چادری و تترون یافت می‌شود. قیمت‌ها هم از متری 6 تا 80 هزار تومان متغیر است. البته پارچه‌های دیگری هم وجود دارد که با قیمت‌های بالاتر و تا مرز 300 تا 450 هزار تومان هم فروخته می‌شوند که مخصوص مشتری‌های خاص و کارهای سفارشی است.

مثلا یک قواره پارچه چادر مشکی از 25 هزار تومان تا 175 هزار تومان قیمت خورده است. قیمت پرده‌ها هم به همین منوال است. نرخ پرده‌ها به طور متوسط 15 تا20 درصد کمتر از بورس‌هایی مثل مولوی و زرتشت است، ولی کالاهای خوب و گرانقیمت هم کم نیست. به طور کلی این راسته محل مناسبی برای کاسبی و همچنین خرید است، چون اکثر اجناس آن کیفیتی متوسط دارند و برای رفع نیازهای روزانه مناسب است.

در این بازار پرازدحام خدمات دوخت، تعمیرات و تغییرات لباس و پرده و فروش وسایل خیاطی و ابزار نصب پرده مانند میله پرده، ریل، نوار و. . . به مشتریان ارائه می‌شود. جنس پارچه تا 90 درصد خارجی است و مربوط به کشورهای چین، ترکیه، کره‌جنوبی و تایلند است. برندهای معتبر فرانسوی، ایتالیایی و اسپانیایی کالاهای خود را با عنوان تحت لیسانس در کشورهای چین و ترکیه تولید می‌کنند.

بازار مدتی است که راکد مانده و قصد خارج شدن را هم ندارد. این خلاصه کلام همه مغازه‌دارهاست. رحمانی از فروشندگان پارچه در عبدل‌آباد از کسادی بازار ناخشنود است و می‌گوید: «به علت بالا رفتن قیمت پارچه، کمتر کسی پارچه را در اولویت خرید خود قرار می‌دهد. مردم ابتدا به فکر ضروریات زندگی خود هستند تا تهیه پارچه، در صورتی که اگر مراسم مهمانی یا مناسبتی یا خرید ازدواج باشد، مردم سراغ خرید پارچه می‌روند.»

او می‌گوید: «سه، چهارسالی است که بازار کساد شده. قبلا در شهریورماه هرسال اینجا جای سوزن انداختن نبود. مردم در طول سال دو بار به بازار مراجعه می‌کردند؛ سال نو و شهریور، اما حالا دیگر کمتر برای خرید می‌آیند و بیشتر قیمت اجناس را می‌پرسند تا خرید. بیشتر پارچه‌ها همانند سایر اجناس از کشور چین وارد می‌شود. البته پارچه‌های تولید ترکیه و تایلند هم وجود دارد، ولی در کل به جرأت می‌توان گفت 90درصد بازار پارچه کشور را منسوجات چینی پر کرده‌اند.»

او که فروشنده پارچه‌های ملحفه‌ای است همچنین می‌گوید: «وقتی نوعی از برند پارچه ایرانی که از کیفیت خوبی برخوردار است را به مشتری پیشنهاد می‌دهیم، با کمی تامل می‌گوید پارچه خارجی ندارید که زیباتر باشد! وقتی می‌گوییم پارچه چینی هم است که تنوع خوبی دارد و قیمتش کمی‌ بالاتر، دوباره به تردید می‌افتد که کدام را تهیه کند.

شاید به تردید افتادن او به این دلیل است که پارچه‌های ما از مرغوبیت خوبی برخوردار نیستند و تنوع خوبی ندارند. 90 درصد پارچه‌های ملحفه‌ای چینی است. بیشتر پارچه‌های چینی در بازار درجه 5/ 1 هستند نه درجه یک. بعضی‌ از آنها تیکه دارند و پارگی؛ اما به خاطر نخ خوب و تنوع زیاد در بازار بیشتر فروش می‌روند. پارچه ترک هم متری 1500 تا 2 هزار تومان گران‌تر از پارچه چین است. قیمت کارهای چینی به اسم ساتینت خوب به فروش می‌روند و از متری 15 هزار تا 45 هزارتومان در نوسان است.

شهیدی نیز یکی از فروشندگان پارچه چادری است.  او می‌گوید: چین و ترکیه بازار را قبضه کرده‌اند و همه بازار پر شده از کارهای این دو کشور و در ادامه می‌گوید: قیمت پارچه‌های ساده نیز از 7 هزار تومان تا 25 هزار تومان در نوسان است و قیمت پارچه‌های مجلسی از قواره‌ای 50 هزار تا 250 هزار تومان متغیر است.

پارچه هندی هم که در رتبه بعدی قرار دارد، کم وبیش در بازار موجود است. از 4 هزار تومان تا 15 هزار تومان قیمت دارد و خیلی طالب ندارد. شهیدی در حالی که از شرایط بازار ناخرسند است، می‌گوید: «جنس ایرانی زیاد طرفدار ندارد نه اینکه خوب نباشد، ولی به خاطر اینکه برای فروشنده گران تمام می‌شود، مردم هم توان خریدش را ندارند. بنابراین بیشتر ما فروشنده‌ها ترجیح می‌دهیم پارچه خارجی بفروشیم.»

صادقپور از دیگر فروشندگان این راسته است. او از تنوع پارچه چینی در دوخت پارچه مانتویی می‌گوید و اضافه می‌کند: پارچه‌های ایرانی تنوع زیادی ندارند. پارچه مانتویی ایرانی از 15 هزار تا 40 هزار تومان و پارچه چینی هم متری 20 تا 55 هزار تومان قیمت دارد.

او می‌گوید: «مردم بیشتر پارچه کت و دامنی خود را از پارچه کره‌ای تهیه می‌کنند، چون هم ارزان‌تر است و هم شکیل‌تر. متوسط قیمت پارچه‌های کت و دامنی بین متری 65 هزار تا 185 هزار تومان است و این یک قاعده کلی برای تمام پارچه‌هاست و قیمت‌شان 10 تا 20 درصد باهم تفاوت دارد.

در این بازار فاستونی کج راه قیمتش از متری 8 هزار تومان تا 55 هزار و 60 هزار تومان است؛ پارچه عالیجناب متری 15 هزار تومان؛ پارچه جامعه و مطهری که از جنس خوبی برخوردار است در این بازار تا 55 هزارتومان قیمت دارد. پارچه چینی هم که بیشتر پلی‌استر و ویسکوز است، بسته به طرح آن بین 10 هزار تا 25 هزار تومان به فروش می‌رسد. البته پارچه ساده چینی متری 15 هزار تومان است و برندهای ترکیه هم از جنس چینی بهتر است و بین 70 هزار تا 80 هزار تومان قیمت دارد.

چطور برویم؟

این بازار برخلاف بازار مولوی با مشکل پارکینگ رو‌به‌رو است و امکانات مناسبی ندارد. به همین منظور بهتر است با اتومبیل شخصی نروید چون گرفتار پیدا کردن جای پارک و ترافیک می‌شوید. برای رسیدن به بازار عبدل آباد بهترین وسیله مترو است. با استفاده از مترو هم سریع‌تر می‌رسید و هم اینکه در ترافیک آزاردهنده محل گیر نمی‌کنید.

برای استفاده از مترو باید قطارهای خط یک به سمت کهریزک را سوار شوید و در ایستگاه علی‌آباد پیاده شوید. همان جلوی ایستگاه مترو تاکسی‌های خطی شما را به پارچه‌سرای عبدل‌آباد می‌رسانند. اگر از غرب تهران قصد رفتن به بازار عبدل آباد را دارید، با اتوبوس از متروی صادقیه، میدان آزادی به پایانه شهید سروری بروید و از این مکان‌ها به سمت عبدل‌آباد حرکت کنید.

ضمن اینکه از میدان آزادی تاکسی برای عبدل آباد فراهم است. اگر از شرق تهران می‌خواهید بروید، تاکسی‌های سه‌راه تهرانپارس و سه‌راه افسریه شما را به میدان بهمن می‌رسانند و از آنجا مجدد باید تاکسی بگیرید تا به عبدل‌آباد برسید. با تغییر مسیر در خطوط مترو و از خط دو به سه هم می‌توانید به ایستگاه عبدل‌آباد برسید.

ارتباط با نویسنده: ali_elmi1361@yahoo.com