صنعت هوایی ایران، دلار را از میدان به در کرد

پس از سفر چند ماه قبل رئیس‌جمهوری ایران به فرانسه و عقد پیش قرارداد خرید 118 ایرباس جدید برای ایران ایر و البته با وجود تاکید دو طرف بر اجرایی شدن متن آنچه به امضا رسیده است، هنوز مشکلات و مسائلی باقی است که ورود هواپیماهای جدید به آسمان ایران را به اما و اگر منوط می‌کند.

براساس آنچه دو طرف امضا کرده‌اند از سال 2016 تا 2022 ایرباس هواپیماهای مدنظر ایران را در محموله‌هایی جداگانه تحویل خواهد داد. در سال‌های نخست که هنوز صنعت ایران به قدرت اصلی خود نرسیده هواپیماهای کوچک‌تر مانند ایرباس 320 و 330 به ایران داده می‌شوند و در نهایت ایرباس 350 و غول خانواده ایرباس یعنی 380 وارد آسمان کشور خواهد شد.

در صورت نهایی شدن آنچه که هنوز دو طرف بر سر آن چانه می‌زنند باید در سال جاری میلادی که حدود شش ماه از آن باقی مانده ایرباس شش هواپیما به ایران تحویل دهد؛ موضوعی که هنوز زمان دقیق آن مشخص نیست.

بحث‌های فنی استفاده از این هواپیماها، خدمات فروش و پس از فروش و مذاکره ایران برای آغاز به کار یک دفتر رسمی تعمیر و نگهداری هواپیما در ایران بخشی از مسائلی است که طبق اعلام وزیر راه و شهرسازی در طول ماه‌های گذشته به انجام جلسات مختلفی انجامیده و دو طرف به جمع‌بندی‌های مناسبی در رابطه با آن نیز دست یافته‌اند.

در کنار این مسائل اما آنچه بیش از هر عاملی اهمیت دارد بحث تامین مالی هواپیماهای جدید و انتقال این منابع است. قیمت‌های درج شده در کاتالوگ ایرباس، برای هواپیماهای ایران هزینه‌ای بالغ بر 25میلیارد دلار را به بار می‌آورد که با نهایی شدن این قرارداد دو طرف به رقمی در حدود 11میلیارد دلار رسیدند. بر این اساس ایران‌ایر تنها 15درصد منابع را می‌پرداخت و ایرباس مابقی را فاینانس می‌کرد.

گره کار اما همین جا شکل گرفت؛ جایی که هواپیماها به دلار محاسبه شدند و ایران به دلیل تحریم‌های دولت آمریکا اجازه معامله با دلار را ندارد. موضوعی که از یک سو قرارداد ایران با ایرباس را با تاخیری جدی و از سوی دیگر شرکت آمریکایی بویینگ را نیز با معضلاتی جدی در عقد قرارداد با ایران مواجه کرد.

هرچند این تحریم‌ها برای فلج کردن اقتصاد ایران در عقد برخی قراردادها بسته شده اما شرایط به وجود آمده پس از اجرای برجام این بار کار را برای آمریکا سخت کرده است. بازار هوایی ایران که به 500 فروند هواپیمای جدید در سال‌های آینده احتیاج خواهد داشت، بازاری است که نه بویینگ و نه ایرباس توان چشم‌پوشی از آن را ندارند و حالا بنا دارند با دور زدن دلار معاملات خود را با یورو انجام دهند تا مشتریان ایرانی خود را از دست ندهند، موضوعی که ایرلاین‌های ایرانی باید خود را برای استفاده حداکثری از آن آماده کنند.

حمایت از ایرلاین‌ها، راه بازگشت به عرصه رقابتی

یک کارشناس صنعت هوانوردی با بیان اینکه ایران ظرفیت بالایی در ارتقای جایگاه خود در این عرصه دارد، تاکید کرد: ایرلاین‌ها در این فضا اصلی‌ترین بازیگران هستند و متاسفانه شرایط آنها به قدری سخت بوده که امروز برای بازگشت به عرصه رقابت با مشکلات جدی مواجهند.

محمد بشارتی در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، تصریح کرد: اینکه ایرباس و بویینگ اعلام آمادگی می‌کنند که در هر شرایطی و با هر فضای مالی و ارزی با ایران معامله می‌کنند نشان از آن دارد که آنها این ظرفیت را به خوبی درک کرده‌اند و حالا نوبت ماست که ایرلاین‌ها را دریابیم.

به گفته وی، برجام فضایی بزرگ است که برای حضور در آن نیاز به وسیله‌هایی است که در رأس آن منابع مالی قرار دارد. در این شرایط یا شرکت‌های دولتی مانند ایران ایر تنها بازیگران موثر خواهند بود یا باید شرایط حمایت از ایرلاین‌های دیگر فراهم شود. آنچه مهم‌تر از معامله با دلار یا یورو است توان داخلی ما در استفاده از این شرایط است.

علی رضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوانوردی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» اظهار کرد: جایگاه جغرافیایی ما و توان بالای کارشناسی ایران باعث شده هیچ وقت هیچ کشوری نتواند جای ما را بگیرد و از این رو جای تعجب نیست که شرکت‌های بزرگی مانند ایرباس و بویینگ شرایط خود را برای معامله با ایران تغییر دهند.

به گفته وی، ایران به نوعی چهارراه هوایی منطقه به حساب می‌آید که توسعه فرودگاهی و هوایی آن می‌تواند بسیاری از هزینه‌ها و مسافت‌ها را کم کند.

بحیرایی به اهمیت داخلی تقویت مراودات با غول‌هایی هوایی نیز اشاره کرد و گفت: ما در طول سال چند میلیارد دلار بلیت به شرکت‌های هواپیمایی عربی هدیه می‌دهیم و چند میلیون ایرانی مجبور می‌شوند با پروازهای چندگانه و هزینه زیاد به کشورهای دیگر رفت‌و‌آمد کنند. از این رو ورود این هواپیماها که امیدواریم در آینده نزدیک وارد شوند، چه در داخل و چه در خارج تاثیراتی جدی دارد.

با وجود آنکه نمی‌توان انتظار داشت قراردادهای بزرگی مانند خرید ایرباس‌های جدید از سوی ایران و پس از دوره طولانی تحریم‌ها در مدتی کوتاه نهایی شود اما اعلام آمادگی دو غول هوایی جهان برای تغییر شرایط‌شان در معامله با ایران نشانه مثبتی از آنچه در آینده اتفاق خواهد افتاد است، آینده‌ای که شاید نام ایران را دوباره به صدر صنعت هوانوردی منطقه بازگرداند و در این راه فرقی نمی‌کند معاملات با دلار انجام شود یا یورو جای آن را بگیرد.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com