سکه سکه تا گنج قارون

یکی از روش‌های مدرن برای به دست آوردن سرمایه در دنیای متصل امروز، کراودفاندینگ است. این واژه که از کراود (به معنای جمع یا مردم) و همین‌طور فاندینگ (تامین سرمایه) تشکیل شده، حتی در کشورهای پیشرفته هم جدید است. در واژه‌نامه آکسفورد کراودفاندینگ این‌طور شرح داده شده است: «تلاش برای تحصیل سرمایه برای یک پروژه یا یک رویداد از طریق جمع‌آوری پول از گروه بزرگی از مردم، که هر کدام از آنها مبلغ نسبتا کوچکی را معمولا از طریق اینترنت پرداخت می‌کنند.»

کارآفرینان با عبور از منابع سنتی جذب سرمایه، با این روش می‌توانند به‌صورت موفقیت‌آمیزی سرمایه پروژه‌هایشان را مستقیم از حامیان‌شان جذب کنند.موفقیت سایت‌هایی را که در این زمینه کار می‌کنند، می‌توان از رشد سریع‌شان متوجه شد. در سال 2010، حدود 283 سایت کراودفاندینگ در اینترنت موجود بود. این رقم در سال 2012 دو برابر شد و در آن سال 536‌سایت در این زمینه فعال بودند و با این حال فقط تعداد سایت‌ها نیستند که نشان‌دهنده رشد این شیوه جذب سرمایه‌اند: امسال میزان سرمایه‌ای که از سایت‌های کراودفاندینگ به دست آمده 34.4‌میلیارد دلار است که نسبت به 16.2‌میلیارد در سال گذشته، رشد چشمگیری داشته است. با این حال کراودفاندینگ فقط درباره پول نیست.

 کارآفرینان با درگیر کردن صدها یا شاید هزاران نفر که مبالغ کم یا زیادی پول برای پشتیبانی از یک پروژه می‌دهند، می‌توانند علاقه‌مندی به محصول یا ایده خود را افزایش دهند و یک جامعه از پشتیبانان تشکیل بدهند که همچون صاحبان پروژه، ‌نگران سود و زیان آن هستند. از میان سایت‌های معتبر کراودفاندینگ در دنیا ‌می‌توان به کیک‌استارتر و همین‌طور ایندی‌گوگو اشاره کرد.«هدف ما کمک به آوردن پروژه‌های نو و خلاقانه به زندگی است»؛ این شعار شرکت سرمایه‌گذاری کیک استار است.

این شرکت 118 نفری واقع در بروکلین نیویورک به هنرمندان، موسیقیدانان، فیلمسازان، طراحان و سایر تولیدکنندگان و خلاقان این امکان را می‌دهد تا ایده‌های‌شان را با جذب سرمایه به واقعیت تبدیل کنند.روند کار به این صورت است که طراحان و صاحبان ایده، پروژه خود و اطلاعات مربوط به آن را روی وب‌سایت این شرکت معرفی می‌کنند، اگر طرح و ایده مورد نظر مورد توجه و علاقه کاربران قرار گیرد روی آن سرمایه‌گذاری و به تولید آن کمک می‌کنند. اگر کمک مالی مورد‌نظر در زمان معین تامین شود طراحان آن کار پروژه را زیر نظر شرکت کیک استارتر آغاز می‌کنند.

در برخی مواقع طرح‌ها حتی سرمایه بیشتری از مبلغ اعلام شده جذب می‌کنند و از این سرمایه جهت بهبود طرح و تولید بیشتر استفاده می‌کنند. در صورتی که پروژه‌ها در زمان معین سرمایه‌گذار کافی پیدا نکنند از دور خارج می‌شوند.کیک استارتر در سال 2009 توسط پری چن، ینسی ستریکلر و چارلز آدلر راه‌اندازی شد و از آن به بعد توجه بسیاری از تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد و تیتر بسیاری از خبرها را به خود اختصاص داد. روزنامه نیویورک تایمز این شرکت را «بنیاد مالی ملی برای هنر» و مجله تایم «بهترین نوآوری سال 2010» معرفی کرده‌اند.

تا به حال بیش از 9‌میلیون نفر از نقاط مختلف جهان از پروژه‌های این شرکت حمایت کرده‌اند و 2.1‌میلیارد دلار توسط سرمایه‌گذاران به 96‌هزار و 375 پروژه اعطا شده است. تنها در سال 2014، 3.3 میلون سرمایه‌گذار از سراسر دنیا روی پروژه‌های معرفی شده از طریق وب‌سایت این شرکت آمریکایی سرمایه‌گذاری کرده‌اند.تعداد پروژه‌ها در این سال22‌هزار و 252 و میزان سرمایه‌گذاری بیش از نیم‌میلیون دلار (هزار دلار در هر دقیقه) اعلام شده است.

پروژه‌های این شرکت در 13 گروه هنر، کمدی، رقص، طراحی، هنر مد، فیلم، غذا، بازی، موسیقی، چاپ و عکاسی، فنا‌وری و تئاتر دسته‌بندی می‌شود.از این بین فیلم و موسیقی بیشترین سرمایه را از آن خود کرده‌اند. این دو دسته به همراه بازی‌های رایانه‌ای و ویدیوئی نیمی از سرمایه این شرکت را جذب کرده‌اند.بازی‌های ویدئویی و کامپیوتری به تنهایی 2‌میلیون از هر 10‌میلیون دلار سرمایه‌گذاری را به خود اختصاص می‌دهند.

چرا کیک استارتر؟

 تجربه نشان داده که خوب بودن یک ایده به تنهایی برای جذب سرمایه‌گذاران کافی نیست. در خیلی از مواقع ایده‌های خوب شانس دیده شدن را ندارند و به دست سرمایه‌گذاران نمی‌رسند. کیک استار این امکان را به طراحان می‌دهد تا بدون محدودیت، طرح‌ها و پروژه‌های خود را در دسترس سرمایه‌گذاران از سراسر دنیا قرار دهند. به علاوه بسیاری از سرمایه‌گذاران تنها به دنبال سرمایه‌گذاری در پروژه‌های صنعتی هستند و طراحان و هنرمندانی که از پشتوانه مالی برخوردار نیستند، شانس زیادی را برای جذب سرمایه لازم ندارند.

در این میان هدف کیک استارتر، فراتررفتن از سیستم سنتی سرمایه‌گذاری، حذف واسطه و دادن شانس و فرصت لازم به طراحان برای به نمایش گذاشتن ایده‌ها و به واقعیت رسیدن آنهاست. نخستین موفقیت بزرگ کیک استار پس از تاسیس، آلبوم موسیقی خواننده و آهنگساز آمریکایی، آلیسون ویس بود. در سال 2009‌ویس برای ضبط آلبوم خود که 8 آهنگ داشت، درخواست 2.000 دلار کمک مالی کرد. مبلغ موردنظر تنها در طی هشت ساعت جمع‌آوری شد و ویس حتی توانست در مدت کوتاهی چهار برابر این مبلغ را از آن خود کند.

از ساعت موفق تا بازی شکست‌خوردگان

از جمله پروژه‌هایی که موفق به جذب بالاترین کمک مالی از طریق کیک استارتر شده است، یک ساعت هوشمند به نام Pebble Time است که در سال 2012 معرفی شد. هدف طراحان این طرح جذب 500.000 دلار سرمایه بود، اما در زمانی کمتر از یک ساعت یک‌‌میلیون دلار از آن خود کرد. طی سه سال گذشته طراحان این طرح در تلاش برای بهبود هرچه بیشتر سخت‌افزار این ساعت بوده‌اند. این طرح تا به حال 26‌میلیون و 338‌هزار و 986 دلار کمک مالی دریافت کرده است.

این ساعت قابل اتصال به موبایل‌های iPhone و  Androaid است و تا عمق بیش از 30 متر در زیر آب کار می‌کند. اما با این حال هیچ تضمینی وجود ندارد که طراحانی که تولیدات و ایده‌های‌شان را روی وبسایت این شرکت معرفی می‌کنند، همیشه به وعده‌های خود عمل کنند یا پول به دست آمده از سرمایه‌گذاران را تماما صرف پروژه کنند. از این رو، این شرکت ارزیابی پروژه‌ها و طراحان را به خود سرمایه‌گذاران محول می‌کند.

اما در کنار آن به طراحان هم هشدار می‌دهد که در صورت عمل نکردن به تعهدات‌شان ممکن است از سوی سرمایه‌گذاران مورد شکایت قانونی قرار بگیرند.به علاوه برخی از پروژه‌ها هم به دلیل برآورد پایین هزینه از سوی طراح با کمبود بودجه و شکست روبه‌رو می‌شود. از جمله طرح‌هایی که تولیدش در کیک استارتر با شکست مواجه شد، طرح یک بازی دو تا چهار‌نفره بود. در سال 2012 اریک چوالیر، صاحب شرکت سرگرمی و چاپ و نشر Forking Path کمپینی به راه انداخت تا هزینه‌های تولید یک بازی را که توسط دو طراح برجسته طراحی شده بود، جمع‌آوری کند.

وی توانست در عرض کمتر از یک ماه 123‌هزار‌دلار کمک مالی جذب کند، اما نتوانست در زمان معین به تعهداتش برای تولید بازی عمل کند.در نهایت، پس از دو سال چوالیر اعلام کرد که پروژه لغو شده است و وی پول سرمایه‌گذاران را به آنها برخواهد گرداند. اما به این وعده‌اش هم عمل نکرد و در مدت خیلی کوتاهی تمام وبسایت‌ها، اطلاعات و راه‌های تماس با شرکت Forking Path  از اینترنت محو شد.در نهایت در سال 2014 طراحان توانستند با سرمایه‌گذاری یک شرکت دیگر بازی را تولید و وارد بازار کنند. کمیسیون تجارت فدرال آمریکا در سال 2015 چوالیر را به فریب سرمایه‌گذاران و استفاده از اموال آنها برای امور شخصی محکوم کرد.

چوالیر ورشکسته اعلام و محکوم به پرداخت جریمه مالی به مبلغ 11‌هزار و 793 دلار شد. وی همچنین مجاز به اعلام هیچ کمپینی برای جمع‌آوری سرمایه و کمک مالی نخواهد بود.دیوید گلاگر، سخنگوی کیک استارتر، با اشاره به پرونده چوالیر می‌گوید که این شرکت پیشینه فوق‌العاده‌ای در زمینه پیگیری تعهدات طراحان پروژه‌ها دارد اما «کسانی که از سیستم کاری یا سرمایه‌گذاران سوء‌استفاده کنند مورد اقدامات قضایی قرار می‌گیرند. اینکه یک شرکت سرمایه‌گذاری دیگر حاضر به تولید این بازی و تحویل آن به سرمایه‌گذاران شده است، خود نشانه حسن نیت گروه کیک استارتر است.»

***

ارتباط ایرانی کیک‌استارتر

کیک استارتر هنوز جزو وب‌سایت‌های شناخته‌شده در ایران نیست، اما تعدادی از طراحان، هنرمندان و محققان ایرانی توانسته‌اند حمایت سرمایه‌گذاران را برای تبدیل ایده‌هایشان به واقعیت جلب کنند. با اینکه دریافت حمایت مالی برای تولید فیلم و انیمیشن بیشترین تقاضا‌کننده را در بین ایرانیان داشته است، اما درخواست‌هایی در سایر زمینه‌ها هم مطرح شده است. ماه گذشته یک دانشجوی ایرانی دانشگاه امپریال کالج لندن به همراه یکی از دانشجویان دیگر این دانشگاه طرح راه‌اندازی یک ساعت هوشمند را ارائه کرده‌اند که اعتقاد دارند رقیب جدی‌ای برای ساعت Apple خواهد بود؛ Blocks با تمام ساعت‌های هوشمند موجود در بازار تفاوت دارد.

این شرکت اعلام کرده ساعتی طراحی کرده که برای همگان مناسب است و همراه با پیشرفت تکنولوژی به روز می‌شود. این ساعت ماژولار به خریداران این امکان را می‌دهد که ماژول‌های مختلفی مثل سیستم ناوبری، باتری اضافه و سیستم پرداخت از راه دور را به سلیقه خود و بنا بر احتیاج‌شان بر آن سوار کنند.برآورد اولیه سرمایه مورد نیاز از سوی طراحان این ساعت 250‌هزار دلار اعلام شده است. اما تا سه‌شنبه همین هفته یک‌میلیون و 618‌هزار و 837 دلار از سوی 5‌هزار و 63 سرمایه‌گذار به این پروژه تخصیص یافته بود.