قراردادهای تجاری ساختمان پلاسکو چگونه تجدید می شوند / سرقفلی سوال بی پاسخ خسارت دیدگان پلاسکو

آواربرداری پلاسکو سرانجام به پایان رسید و دود سفیدی که برای چند شب آسمان خیابان جمهوری را فرا گرفته بود خاموش شد، تا پس از چند روز جست وجو در بین آوارها و نگرانی درباره سرنوشت گرفتارشدگان، این بار به چگونگی مدیریت آینده پلاسکو بپردازد.

نخستین گام پس از نهایی شدن آواربرداری و پیگیری مقدمات ایمنی، بازسازی دوباره این بنا خواهد بود که بنیاد مستضعفان به عنوان مالک قطعی طرح نسبت به اجرای آن اعلام آمادگی کرده و طی برنامه ای دو ساله بار دیگر ساختمانی جدید تحویل می دهد.

آنچه در کنار بازسازی مطرح است اما چگونگی مدیریت واحدهای صنفی پلاسکو پس از نهایی شدن بازسازی است، موضوعی که قبل از حادثه راه را بر بسیاری از اقدامات پیشگیرانه بست و حالا برای آینده این ساختمان نیز مشکل آفرین شده است.

مشکلات ایمنی پلاسکو و قرار گرفتن آن در ردیف بافت های فرسوده شهری باعث اخطار چندباره نهادهای نظارتی شد و بسیاری از آنها به شکل جدی نسبت به عواقب فعالیت این ساختمان هشدار دادند اما به دلیل مشخص نبودن نهادی که نظر نهایی را در این زمینه بدهد پلمب با تأخیر مواجه شد و رهاورد آن ریزش قدیمی ترین برج پایتخت بود. در طول تمام این سال ها این دعوا که نظر نهایی را شهرداری خواهد داد، یا واحدهای صنفی و وزارت کار باعث شد عملاً هیچ اتفاقی نیفتد و آتش تنها راه پایان یافتن این اختلاف ها قلمداد شود.

یکی از مسائلی که تصمیم گیری درباره آینده پلاسکو را دشوار کرده بود تعداد بالای واحدهای صنفی فعال در این مجموعه و واگذاری سرقفلی آنها به مغازه دارانی بود که برای بسیاری از اقدامات جدی نیاز به جلب رضایت آنها وجود داشت.

پس از ویرانی کامل پلاسکو یک بار دیگر نیز بحث سرقفلی ها مطرح شده و این بار چگونگی بازگشت آنها به صاحبان شان به عنوان سوالی جدی مطرح است. سرنوشت سرقفلی پس از ویرانی ساختمان، چگونگی محاسبه بهای آنها و نحوه بازگرداندن آنها به صاحبان سرقفلی پس از بازسازی مسائلی است که می تواند خرابه های حاصل از فروریختن پلاسکو را زیر سایه خود آورد.

پرداخت مابه التفاوت اصلی ترین راه حل

یک کارشناس مسائل حقوقی معتقد است چگونگی عقد قراردادهای مربوط به واحدهای تجاری پلاسکو اصلی ترین موضوع تعیین کننده در چگونگی مدیریت آنها پس از پایان فرآیند ساخت و ساز است.

حسام الدین قاموس مقدم در گفت وگو با «فرصت امروز»، اظهار کرد: با گذشت 10 روز از حادثه پلاسکو و کاهش هیجانات ناشی از ابعاد انسانی ماجرا که عرصه قهرمانی جوانانی جان بر کف بود، ابعاد عاطفی کم رنگ تر و ابعاد مادی پررنگ تر می شود. یکی از این ابعاد مادی در مورد پلاسکو مربوط به سرنوشت حقوقی رابطه کسبه با مالک پلاسکو است.

وی ادامه داد: در این زمینه باید دو قانون را مورد توجه قرار داد؛ یکی قانون روابط موجر و مستاجر مصوب 56 و دیگری مصوب 76.

اگر سابقه قراردادهای مربوطه به سال 1358 بازگردد، قانون حاکم بر قرارداد قانون مصوب سال 56 خواهد بود.

این کارشناس حقوقی تأکید کرد: در این میان دو نظر وجود دارد؛ یکی اینکه مالک ملزم به تجدید بناست و عقد اجاره به قوت خود باقی است. دیگر آنکه عقد اجاره به دلیل تخریب بنا منحل شده و از آنجا که حق کسب و پیشه زایل نشده، مستأجر می تواند این حق را از مالک مطالبه کند که تعیین میزان حق کسب و پیشه نیز توسط کارشناس صورت می گیرد. در خصوص مستأجرانی هم که قانون سال 76 در موردشان حاکم است، اگر حق سرقفلی منتقل شده باشد این حق با وجود تخریب بنا قابل مطالبه است اما در صورت عدم انتقال سرقفلی، فقط مبلغ پیش پرداخت را می توان طلب کرد.

ایمان معصومی، کارشناس و فعال بازار مسکن نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: آنچه درباره سرنوشت پلاسکو و آینده آن مطرح است در دو حوزه مجزا تعریف می شود، نخست در بازسازی و تأمین امنیت این ساختمان و دوم در چگونگی بازتعریف استفاده از این واحدها و مدیریت سرقفلی هایی که پیش از حادثه فعال بوده اند.

به گفته وی اینکه بنیاد مستضعفان اعلام کرده این ساختمان ظرف دو سال بازسازی خواهد شد می تواند یک جنبه مثبت و یک جنبه منفی داشته باشد. مثبت از این نظر که این مجتمع در کوتاه ترین زمان ممکن به کسبه اش بازگردانده خواهد شد و جای خالی آن به زودی پر می شود و منفی اینکه در صورت تعجیل در ساخت و ساز این ابهام وجود دارد که شاید از نظر ایمنی و رعایت استانداردها مشکلاتی وجود داشته باشد که البته با توجه به امکان استفاده از متخصصان این نگرانی نیز به طور کامل قابل رفع خواهد بود.

این کارشناس اضافه کرد: در کنار این بحث ها، چگونگی مدیریت واحدها نیز اهمیت بالایی دارد. قطعاً این حق صاحبان سرقفلی است که پس از بازسازی بار دیگر امکان استفاده از ملک خود را داشته باشد. البته این مسئله منوط به شرایط جدید ساختمان خواهد بود اما با توجه به حادثه پیش آمده قطعاً باید طوری رفتار شود که صاحبان مغازه ها کمترین آسیب را ببینند. 

نهایی شدن تفسیر قانونی از سرقفلی های پلاسکو و تعیین پرداختی ها و مابه التفاوت ها موضوعی است که باید انتظار داشت پلاسکو در ماه های آینده با آن روبه رو باشد، مسئله ای که با رسیدن به راه حلی جامع در آن می توان ابعاد بعدی حادثه را کاهش داد.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com