هیچ کس مسئولیت ریزش پلاسکو را نمی پذیرد / سایه سنگین دومینوی سقوط بر سر برج های پایتخت

نخستین برج تجاری ساخته شده در تهران فروریخت. این خبری بود که از صبح پنجشنبه توجه تمام رسانه های داخلی ایران را به خود اختصاص داد تا آنچه در دقایق ابتدایی به یک حادثه می مانست به یکی از دردناک ترین تجارب ماه ها و سال های اخیر بدل شود.

ساختمان پلاسکو تهران که در سال های ابتدایی دهه 40 شمسی بنا شد، با توجه به تعداد طبقات، بلندترین برج تهران برای سال هایی نسبتا طولانی به حساب می آمد. در دهه های گذشته نیز هرچند با ساخت برج های بلندتر، ویژگی نخست پلاسکو کم رنگ شد اما همچنان این ساختمان قدیمی با قرار گرفتن در یکی از اصلی ترین مراکز تولید و عرضه پوشاک پایتخت کارآیی خود را حفظ کرد؛ کارآیی که پس گذشت نزدیک به 55 سال، تا صبح پنجشنبه هفته گذشته ادامه داشت.

وقتی در ساعات نخست آتش سوزی، اعزام گروه های آتش نشان توانست بخش قابل توجهی از موج نخست آتش را خاموش کند، کمتر کسی گمان می برد که در فاصله چند ساعت ساختمان 15 طبقه پلاسکو به طور کامل ویران شود، اما قدیمی بودن این مجتمع و قرار داشتن مواد با خاصیت اشتعال پذیری بالا، کار قدیمی ترین برج تهران را یکسره کرد.

هرچند مملو از پوشاک بودن پلاسکو یکی از اصلی ترین دلایل خاموش نشدن آتش و فرویختن این ساختمان به حساب می آید اما آنچه تاکنون هیچ تردیدی را به آن راه نیست، در نظر نگرفتن امکانات ایمنی در این مجتمع و خطرناک بودن تداوم به کارگیری آن است.

طبق نخستین اطلاع رسانی هایی که سازمان آتش نشانی انجام داد، به این سازمان نزدیک به هفت بار اخطار داده که پلاسکو از نظر ایمنی شرایط مطلوبی ندارد اما این تذکرات هرگز در مرحله عمل راه به جایی نبرده است. در این بین شهرداری، اصناف و دیگر واحدهای دخیل تلاش می کنند بار سنگین این مسئولیت را از دوش خود بردارند و این موضوع به نظر می رسد نه تنها نتیجه این اتفاق تلخ که حتی یکی از اصلی ترین علت های آن بوده است.

هیچ کس حرف آخر را نمی زند

یک عضو شورای شهر تهران معتقد است با وجود آنکه دستگاه های نظارتی در مرحله نخست کار خود را در شناسایی خطرهای ساختمان پلاسکو انجام داده اند اما در مرحله عمل مشخص نبودن دستگاهی که اجرای تعهدات را بر عهده دارد باعث شده این فاجعه رقم بخورد.

ابوالفضل قناعتی در گفت وگو با «فرصت امروز» تاکید کرد: طبق اطلاعات ارائه شده از حادثه روزهای گذشته مشخص است که در مرحله نخست نظارت صورت گرفته و سازمان آتش نشانی نسبت به خطرناک بودن شرایط ایمنی در پلاسکو اخطارهای جدی داده است، اما وقتی زمان اقدام جدی از سوی شهرداری فرا  می رسد، حضور دیگر نهادهای تصمیم گیر و امکان به تاخیر انداختن اجرای قانون کار را سخت می کند.

به گفته وی، وقتی صحبت از توقف فعالیت یک واحد صنفی می شود، از یک سو نهادهای ناظر، از سویی شهرداری، از طرفی اصناف و از طرف دیگر واحدهای قضایی به ماجرا ورود می کنند و اگر صاحب مجتمع بتواند فرآیند را میان هر یک از این دستگاه ها ادامه دهد، قطعا برای خود زمان جدیدی خریده است.

این عضو شورای شهر تاکید کرد: برای عبور از بحران های اینچنینی باید شرایطی در نظر گرفته شود که تنها یک نهاد به طور قطعی در این رابطه وارد عمل شود. وقتی مسئولیت به شهرداری واگذار شد، آنگاه می توان به طور مستقیم اجرای قانون را از آن نهاد مطالبه کرد.

قناعتی با اشاره به وجود دیگر ساختمان هایی که به کار خود با شرایطی خطرناک ادامه می دهند، گفت: به طور مثال ما در ماه های گذشته با مجتمع علاالدین نیز مشکلاتی داشته ایم زیرا در این ساختمان نیز برخی اصول ایمنی رعایت نشده، اما وقتی مصوبات برای اجرا ابلاغ می شوند، باز با موازی کاری هایی روبه رو می شویم که اجرای آنها را به تاخیر می اندازد و این امر می تواند در آینده نیز خطرناک باشد.

علی فرج زاده ها، عضو هیات مدیره سازمان نظام مهندسی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» از لزوم درس گرفتن از حادثه پلاسکو سخن گفت و افزود: تردیدی وجود ندارد که شبیه به پلاسکو ساختمان های اقتصادی فراوانی در تهران فعال هستند که خطر هریک از آنها را تهدید می کند و از الان باید فکری به حال آنها شود.

به گفته وی، آنچه مسلم به نظر می رسد آن است که سازمان های نظارتی اوضاع پلاسکو را رصد کرده اند و اینکه چرا با وجود اخطارهای پی در پی در مرحله عمل هیچ اقدامی صورت نگرفته جای سوال و بررسی بیشتر دارد.

فرج زاده ها ادامه داد: قطعا چه شهرداری و چه واحدهای صنفی و اتحادیه ها باید در این رابطه پاسخ گو باشند. اگر تمدید مجوز کسب و کار در یک دوره زمان بندی شده صورت گیرد و هر صاحب صنفی مجبور باشد از نظر ایمنی واحد خود را تایید کند، قطعا حوادثی مانند این اتفاق تلخ تکرار نخواهد شد.

باید توجه داشت که تهران در خط زلزله قرار دارد و اگر ما نمی توانیم برای یک برج امنیت را تامین کرده و حتی در مرحله بعد از حادثه اقدامات لازم را با سرعت بالا انجام دهیم، حادثه بزرگ تر ابعاد بسیار پیچیده تری خواهد یافت.

هرچند سقوط قدیمی ترین برج تهران و رشادت های نیروهای آتش نشانی اصلی ترین اخباری هستند که در این روزها منتقل می شوند اما به نظر می رسد پس از عبور از موج نخست حادثه بررسی ابعاد فنی آغاز خواهد شد؛ ابعادی که بررسی آنها با یک سوال آغاز می شود و آن چرایی فروریختن یک برج 15 طبقه به دلیل یک آتش سوزی چند ساعته است.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com