سال95؛ سال گشایش‌های بزرگ

اگر تحریم‌ها به‌خصوص در زمینه صادرات نفت و بانک مرکزی برداشته شود، گشایش‌های بسیاری اتفاق خواهد افتاد. ارتباط جهانی در نتیجه توافق از سرگرفته می‌شود که می‌توان از طریق آن فاینانس‌هایی از بانک‌های جهانی دریافت کرد. حتی رابطه با بانک‌های چین و روسیه که در شرایط خاصی امکاناتی در اختیار ما می‌گذارند تغییر خواهد کرد و روند مثبت‌تری خواهد داشت.

روی هم رفته با برداشتن تحریم‌ها فضای روشنی ایجاد خواهد شد. اما مسئله این است که در مذاکرات خبری از برداشتن تحریم‌ها نیست و گفته می‌شود که تحریم‌ها در یک بازه شش‌ماهه تعلیق می‌شود. البته این ادعایی است که آمریکا می‌کند و چون هنوز ما از جزییات توافق اطلاعی نداریم نمی‌توانیم صحت و سقم آن را تایید کنیم. آنها همچنان به دنبال برداشتن تدریجی تحریم‌ها هستند و محاسبات سیاسی خود را در این زمینه اعمال می‌کنند. به هر حال در هر بخشی تحریم برداشته شود برای ما گشایش است، اما شاهرگ این گشایش در بخش نفت و بانک مرکزی است.

وضعیت مذاکرات در هر حال هرچند روشن به نظر می‌آید، اما همچنان نهایی نیست. هنوز بیانیه و اعلامیه‌ای نیز در این زمینه ارائه نشده است. حتی اگر نتیجه این مذاکرات تعلیق شش‌ماهه تحریم‌ها باشد نیز برای اقتصاد ایران قدم مثبتی است. مهم‌ترین اتفاقی که در این میان روی خواهد داد آرامشی است که در فضای اقتصادی ایجاد خواهد شد. این تعلیق سبب می‌شود که ارتباطاتمان با غرب را توسعه دهیم و روشن کنیم. تجار غربی نیز تمایل زیادی برای ورود به بازار ایران دارند و همه منتظر نتیجه مذاکرات و لغو تحریم‌ها هستند تا به رابطه تجاری با ایران بپردازند. هرچند این تمایل بیشتر در جهت ارائه کالاها و خدمات خودشان است و ایران را بازار مقصد مناسبی می‌بینند ولی دیر یا زود با ورود همین کالا و خدمات به داخل نوعی رقابت در صنایع داخلی اتفاق خواهد افتاد و با ورود تکنولوژی‌های روز، ایران بهتر و راحت‌تر می‌تواند وارد بازارهای جهانی شود. هرچند اکنون نیز مقوله صادرات آزاد است و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد، اما انتقال پول بسیار سخت است و همین بحث صادرات را با چالش روبه‌رو کرده است. حتی برای شرکت در نمایشگاه‌های خارجی با مشکل روبه‌رو هستیم. هیات‌هایی که برای حضور در نمایشگاه‌ها و ارائه بازارشان ترتیب داده می‌شود به‌راحتی پذیرفته نمی‌شوند. اما اگر تحریم‌ها برداشته شود هیات‌ها را راحت‌تر می‌توان به این نمایشگاه‌ها برد و راحت‌تر می‌توان یک ارتباط تجاری مثبت با غرب و جهان را تدارک دید.

من معتقدم اگر خداوند یاری کند، حتی اگر نتیجه خیلی در جهت رفع تحریم‌ها نباشد و فقط یک بیانیه مثبت ارائه شود می‌تواند آرامش و امید زیادی را در اقتصاد ایران رقم بزند. آن آرامش خود فرصتی است تا وضعیت امیدوار‌کننده و روشنی در سال 95 داشته باشیم. من معتقدم در سال 95 گشایش‌های بزرگی اتفاق خواهد افتاد. احتمال می‌دهم سال آینده سال آخر ریاست جمهوری اوباماست و او در تلاش است که پیش از رفتن کار مهمی انجام دهد و ایجاد ارتباط با ایران در کنار ارتباط با کوبا دو قدم مهمی است که در دوران ریاست جمهوری او رقم خواهد خورد و در تاریخ به نام او ثبت خواهد شد. بنابراین او در جهت شکل‌گیری این اتفاق قدم خواهد برداشت. در نتیجه من فکر می‌کنم از اواخر امسال و آغاز سال آینده بتوانیم خبرهای بهتری دریافت کنیم و گشایش‌های واقعی را در آن زمان شاهد باشیم.

در حال حاضر بانک‌های ما به دلیل بدهی‌هایی که به دولت دارند تقریبا قفل هستند. دولت نیز وضعیت مناسبی ندارد که همه این‌ها ناشی از تحریم‌های نفتی است که وجود دارد. به هر حال دولت دارد مدیریت مناسبی اعمال می‌کند، ولی اگر تحریم‌ها در حوزه نفت برداشته شود با این مدیریت مناسب دولت می‌توان گشایش‌های مناسبی را پیش‌رو داشت.

بخش‌خصوصی نیز به دلیل محدودیت ارتباطات بانکی با جهان در مضیقه و مشکل به سر می‌برد و امید است که برداشتن تحریم‌ها در این زمینه گشایش ایجاد کند. متاسفانه اقتصاد ایران یک اقتصاد نفتی است و ما به آن عادت کرده‌ایم ما تاکنون نتوانسته‌ایم بازار غیر‌نفتی خود را شکل دهیم هرچند در سیاست‌های پیش‌رو و در چشم‌اندازی که ترسیم شده است، تلاش شده تا اقتصاد غیر‌نفتی را توسعه دهیم. هرچند آمارها خبر از برابری صادرات و واردات می‌دهد، اما این به معنای رفاه نیست. به هر حال هر گشایشی راه تازه‌ای پیش‌روی اقتصاد ایران خواهد گذاشت. حتی روابط ما با چین و روسیه که اکنون نیز برقرار است شکل تازه‌ای به خود خواهد گرفت. نگاه ارتباطی ما با چین هرچند یک رابطه طولانی 50 ساله است؛ ولی این رابطه طولانی‌مدت در شرایطی که با غرب نیز ارتباط تجاری برقرار کنیم شکل منصفانه‌تری به خود خواهد گرفت و چینی‌ها با نگاه محافظه‌کارانه‌تری با ایران برخورد خواهند کرد و مراقب هستند که ارتباط تجاری مثبت‌تری را برای حفظ و تحکیم رابطه‌شان در پیش بگیرند که نتیجه آن ورود کالاهای باکیفیت‌تر است. ضمن اینکه می‌توانیم دوباره ال‌سی باز کنیم و به جای تجارت تی‌تی که آنقدر مشکل‌زاست انتقال پول و تجارت‌مان را تسهیل کنیم.

روی هم رفته از هر نظر امیدها بسیار است. اگر تحریم‌ها برداشته شود، فارغ از مدیریت دولت، مردم آینده خود را می‌سازند. در گذشته که تحریم‌ها برقرار نبود، بخش‌خصوصی ارتباط بسیار مناسبی با جهان داشت. در صورت رفع تحریم‌ها مواد اولیه کارخانه‌ها، ماشین‌آلات روز و تکنولوژی‌های روز را می‌توان تهیه کرد و روند تازه‌ای را در اقتصاد ایران رقم زد. بخش‌خصوصی پیش از تحریم‌ها همیشه مواد مورد نیازش را اعتباری تهیه می‌کرد. کجا بخش‌خصوصی پیش از تحریم‌ها مجبور بود که برای دریافت کالا و خدمات پول نقد بپردازد. اغلب 10درصد کل مبلغ پرداخت می‌شد و بقیه معاملات اعتباری پیش می‌رفت و بین یک تا شش سال 90درصد باقی مانده مبلغ پرداخت می‌شد. تحریم مالی و بانکی پس از نفت مهم‌ترین تحریم است که با برداشتن آن بخش‌خصوصی بی‌نیاز از دولت تحول بزرگی در اقتصاد رقم می‌زند.

در انتها باید از زحمات تیم مذاکره‌کننده که بسیار روند مناسبی را در پیش گرفته‌اند تشکر کرد. جواد ظریف و تیمش در جهت نتیجه مثبت مذاکرات زحمات بسیاری کشیده‌اند. امیدوارم بتوانند از گردنه آخر نیز به‌راحتی عبور کنند. در این میان دعا و پشتوانه مقام معظم رهبری نیز با آنهاست.

* عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران