روش‌های جدیدی که راه سازی را برای پیمانکاران به صرفه می کند

بدهی‌های سر به فلك کشیده وزارت راه و شهرسازی به پیمانكاران بخش خصوصی باعث شده طراحی روش‌های جدید راه‌سازی از یك‌سو مزیت نسبی فعالیت برای سرمایه‌گذاران را كاهش دهد و از سوی دیگر روند تصاعدی رشد بدهی‌ها را متوقف كند، این امر باید در فهرست اصلی‌ترین اولویت‌ها قرار گیرد.

وزیر راه و شهرسازی در پیامی كه اردیبشهت ماه امسال به سمینار ملی رویه‌های بتن غلتكی در دانشگاه تهران ارسال كرده بود بر لزوم تغییر در الگوهای روسازی آسفالت‌های كشور بیان کرده بود با توجه به آزاد شدن قیمت حامل‌های انرژی و افزایش قیمت ناشی از حذف یارانه‌ها مزیت اقتصادی نوع روسازی‌ها با روش جدید نسبت به روش‌های آسفالتی انكارناپذیر است.

دلیل اصلی تاكید آخوندی بر مسئله اجرای هدفمندی‌ یارانه‌ها، افزایش غیر‌قابل تصور هزینه ساخت و روكش‌دار كردن جاده‌های كشور با استفاده از روش سنتی آسفالت است. با توجه به منابع گسترده نفت و انرژی در ایران كه به ارزانی استفاده از كالاهای پتروشیمی منجر شده بود استفاده از تركیبات قیر و شیوه‌های سنتی در آسفالت جاده‌ها، روشی مقرون به‌صرفه به حساب می‌آمد.

تا جایی كه به گفته وزیر راه در 10 سال گذشته هزینه خرید قیر تنها هفت‌درصد از بودجه وزارت راه را به خود اختصاص می‌داد و ارزانی این كالای پتروشیمی و تولید انبوه آن در ایران باعث می‌شد قیر در بودجه عمرانی كشور سهم قابل توجهی را به خود اختصاص ندهد.

با تغییر و تحولات قیمتی درحوزه انرژی اوضاع كاملا دگرگون شد، تا جایی كه وزارت راه اعلام كرد 40 درصد از بودجه این وزارتخانه در سال 1392 صرف خرید قیر شده و طبق اعلام معاون وزیر در سال 1393 نیز هرچند درصدی كاهش مشاهده می‌شد، اما هنوز سهم قیر در بودجه بالاتر از حد استانداردهاست. از این رو وزارت راه به سراغ گزینه‌های دیگر رفت تا بخشی از بار مالی سال‌های گذشته را كاهش دهد. استفاده از شیوه بتن غلتكی كه در بسیاری از كشورهای توسعه‌یافته طرحی مرسوم به حساب می‌آید، از جمله این طرح‌هاست.

دو عامل اصلی ارزانی قیر و نبود دانش فنی لازم در برخی موارد باعث شده استفاده از این شیوه در ایران نادیده گرفته شود، اما درچارچوب برنامه‌های توسعه‌ای دولت یازدهم، استفاده از این شیوه بار دیگر به دستور كار برگشته و آخوندی وعده داده است در چهار سال آینده حدود 10 درصد از روسازی‌ راه‌های كشور به روش‌های بتنی اختصاص خواهد یافت و ایران تلاش می‌كند در سال‌های آینده به جایگاهی مناسب در این عرصه برسد.

هرچند هدف اصلی از اجرای روش‌های نوین كاهش هزینه‌های راه‌سازی و نگهداری راه‌ها در كشور به حساب می‌آید و میان‌مدت بازگشت سرمایه‌های بخش خصوصی به راه‌ها را مطالبه می‌كند، اما این طرح در دو محور برون‌حوزه‌ای نیز برای دولت اهمیت زیادی دارد.

كاهش مصرف داخلی قیر در ایران به بالا رفتن توان صادراتی كشور منجر می‌شود و با توجه به هدف‌گذاری‌های انجام شده در افزایش توان صادرات كشور درحوزه پتروشیمی این امر از اهمیتی دو چندان برخوردار است. از سوی دیگر توان بالای تولیدی ایران در بخش سیمان كه در برخی سال‌ها بیشتر از نیاز داخلی و صادراتی بود، نیز زیرساخت‌های لازم را برای تغییر روش راه‌سازی در ایران آماده كرده است.

با این وجود ظرفیت‌ها و مزایای طرح استفاده از روش بتن غلتكی در پروژه‌های راه‌سازی برای بسیاری اثبات‌شده به نظر می‌رسد، اما بحث‌های ریز مهندسی و البته وضعیت مختلف آب و هوایی و اقلیمی در جاده‌های كشور باعث شده ورود رسمی بخش خصوصی به این عرصه، با اندكی تاخیر همراه شود.

تامین منابع اولویت اصلی بخش‌خصوصی است

دبیر انجمن راه‌سازان با بیان اینكه كشور از لحاظ فنی هیچ محدودیتی برای ورود به عرصه راه‌سازی با روش بتن غلتكی ندارد تاكید كرد: آنچه در سال‌های گذشته مانع پیشرفت پروژه‌های نیمه كاره‌شده نه‌روش‌های قدیمی كه مشكل تامین منابع مالی بوده است.

علی آزاد در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، با بیان این‌ مطلب تصریح كرد: روش بتن غلتكی كه از سال‌های پیشین در بسیاری از كشورهای توسعه‌یافته جهان مورد استفاده قرار گرفته در ایران نیز قابلیت بهره‌برداری دارد و امكانات آن باتوجه به توسعه صنایع كشور موجود است، اما باید برای ورود به این عرصه تایید كارشناسان را مدنظر قرار داد.

دبیر انجمن راه‌سازان با بیان اینكه وضعیت اقلیمی جاده‌ها در نحوه راه‌سازی تاثیر مستقیمی دارد اظهار كرد: اینكه در كدام راه استفاده از كدام شیوه مناسب است، باید از سوی كارشناسان حوزه راه‌سازی تایید شود و نمی‌توان به شكل كلی شیوه آسفالت را كنار گذاشت یا همه را به استفاده از بتن غلتكی دعوت كرد.

آزاد خاطرنشان كرد: بخش خصوصی بارها آمادگی خود را برای ورود به عرصه‌های مختلف راه‌سازی نشان داده و ما درصورتی كه منابع لازم از سوی دولت تامین شود آمادگی استفاده از روش‌های نوین و كاهش هزینه‌ها از این طریق را خواهیم داشت. 

هزینه روش بتن غلتكی یك‌پنجم آسفالت است

اما در نقطه مقابل نظریات بخش خصوصی، وزارت راه و شهرسازی با دفاع تمام قد از روش‌های نوین راه‌سازی، استفاده از بتن غلتكی را طرحی مناسب با توجه به شرایط اقتصاد ایران می‌داند.

حسین میرشفیع، معاون وزیر راه و شهرسازی، در گفت وگو با «فرصت امروز»، با بیان اینكه طرح بتن غلتكی در ایران به شكل جزئی و در برخی از پروژه‌ها آغاز شده است، اظهار كرد: با موفقیتی كه در استفاده از این روش در فرودگاه‌های جدید كشور به ویژه فرودگاه امام خمینی (ره) داشته‌ایم می‌توان با اطمینان سخن از آن گفت كه این روش در صورت استفاده گسترده‌تر می‌تواند بخش عمده‌ای از هزینه‌های راه‌سازی را كاهش دهد.

وی در این رابطه توضیح داد: قیمت با توجه به افزایش قیمت قیر در سال‌های گذشته برای ما با دیگر كشورها تفاوت چندانی نمی‌كند، اما باتوجه به بالا بودن تولیدسیمان در كشور می‌توان گفت: استفاده از این روش یك‌پنجم از هزینه‌های راه‌سازی ما را كاهش خواهد داد.

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینكه امكانات فنی و مهارت‌های اجرایی سیستم جدید راه‌سازی در ایران وجود داشته و كارشناسان توان به كار بستن آن در پروژه‌های راهی را دارند، تصریح كرد: البته با توجه به شرایط اقلیمی باید تعیین كرد در كدام جاده‌ها از چه شیوه‌های راه‌سازی می‌توان استفاده كرد. بتن غلتكی با توجه به میزان مقاومت بالایی که دارد در جاده‌های پرتردد كه وسایل نقلیه سنگین از آن عبور می‌كند كارآیی بیشتری خواهد داشت و ما در تلاشیم این طرح را در قالب برنامه‌های بلند‌مدت در راه‌سازی ایران وارد كنیم.

هرچند با باقی ماندن بدهی‌های وزارت راه به پیمانكاران در چند سال متوالی بخشی از اعتماد بخش خصوصی برای اجرایی كردن پروژه‌های جدید از دست رفته است، اما وارد كردن روش‌های نوین به عرصه راه‌سازی از یك سو بار مشكلات وزارت راه را كاهش خواهد داد و از سوی دیگر امید سرمایه‌گذاران برای رسیدن به درآمدهای حاصل از سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت‌شان را بیشتر می‌كند.