دریا چشم‌انتظار رونق

دریا محور بسیاری از شهرهای بزرگ دنیاست و هر جا بندر مناسبی شکل گرفته، به دنبال آن سیل جمعیت نیز به آن محل وارد شده‌اند. این بخشی از صحبت وزیر راه و شهرسازی درباره توسعه دریامحور است. آخوندی معتقد است تجربه ایران متفاوت از دیگر کشورهاست. در ایران بسیاری از شهرهای بزرگ با فاصله‌ای طولانی نسبت به دریا ساخته شده و جز چند مورد استثنا در سواحل شمالی کشور، بنادر ایران محور جمعیتی به حساب نمی‌آیند. این فاصله معنادار باعث شده وزارت راه و شهرسازی نگاه خود به بنادر را به شکلی مبنایی عوض کند و در این مسیر استفاده از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و ورود خارجی‌ها را در رأس اولویت‌های خود قرار دهد.

هرچند استفاده از توان اقتصادی بنادر در ایران کاربردی تاریخی دارد و از چند قرن قبل بنادر برای کشور سودآوری داشته‌اند اما امروز آب‌های ایرانی در قیاس با رقبای خود به‌شدت عقب هستند. شکل‌گیری بنادر زنجیره‌ای در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در امارات، قطر و حتی بحرین، در کنار تلاش عمان برای افزایش نفوذش در آب‌های جنوب شرقی کشور باعث شده ایران برای جبران این نفوذ نیاز به برنامه‌هایی کلان داشته باشد. از طرح توسعه بندر شهیدرجایی به‌عنوان محور اصلی اقتصاد دریایی کشور گرفته تا افزایش جدی توان چابهار تنها بخشی از این برنامه‌های زیرساختی را می‌سازد. در کنار این زیرساخت‌ها اما بهبود اوضاع صنایع دریایی کشور در کرانه و پس‌کرانه نیز مسئله‌ای است که فراموش کردن آن برای اقتصاد کشور هزینه‌ای بزرگ به همراه خواهد آورد.

هرچند سازمان بنادر در سال‌های گذشته خبرهایی از خودکفایی کشور در ساخت برخی شناورهای دریایی داده اما در ماه‌های گذشته خبرهایی نیز از اوضاع سخت برخی تولیدکنندگان داخلی انعکاس یافته است. کشتی‌سازانی که از عمرشان سال‌ها می‌گذرد و وضعیت اقتصادی سال‌های گذشته باعث شده نفس بسیاری از آنها به شماره بیفتد. هرچند خبر از تعطیلی واحدهای کشتی‌سازی هرگز از سوی مقامات رسمی مورد تایید قرار نگرفته ولی می‌توان بدون شک از محدود شدن توان بسیاری از این واحدها در جریان تحریم‌های سال‌های گذشته سخن گفت؛ تحریم‌هایی که حالا بسیاری به رفتن‌شان امید بسته‌اند و همین امر باعث شده فعالان عرصه خود را برای روزهایی بهتر آماده کنند.

تحریم و فشار اقتصادی بخش خصوصی را ضعیف کرد

رئیس کمیته کشتی‌سازی انجمن مهندسی دریایی ایران معتقد است رکودی که در سال‌های گذشته دامن‌گیر اقتصاد ایران شده و بسیاری از بخش‌ها را متاثر کرده قطعا در صنعت دریایی کشور نیز اثرات منفی خود را گذاشته و برای فعالان و سرمایه‌گذاران این حوزه دردسر داشته است.

حمید زراعت‌گر در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» تصریح کرد: اقتصاد ملی مانند یک زنجیره به دیگر بخش‌ها متصل است و اقتصاد کلان، تجارت و حمل‌و‌نقل در طول یکدیگر تعریف می‌شوند. قطعا وقتی اقتصاد ما در تصویر کلی در رکود به سر برده و از رشد اقتصادی گرفته تا افزایش سرمایه‌گذاری‌ها روند موفقی را پشت سر نگذاشته است نمی‌توان توقع داشت اوضاع صنایع دریایی کشور بهتر از دیگران باشد. وی با بیان اینکه با فروکش کردن مشکلات اقتصادی صنایع دریایی کشور در انتظار بازگشت رونق هستند تاکید کرد: با توجه به اهمیت و گستردگی صنایع دریایی کشور قطعا نمی‌توان تنها با بازگشت رونق توجهات را از این بخش گرفت.

به گفته زراعت‌گر فعالیت در عرصه صنایع دریایی نیاز به پیگیری و حمایت‌های دائمی دارد و پس از بازگشت رونق تازه کار در برخی حوزه‌ها آغاز می‌شود. رئیس کمیته کشتی‌سازی انجمن مهندسی دریایی ایران با اشاره به شرایط سخت کشتی‌سازی‌های خصوصی در سال‌های گذشته اظهار کرد: در طول این سال‌ها بعضی از شرکت‌ها عملا امکان ادامه فعالیت نداشتند و کنار رفتند. مابقی نیز با بخش کمی از ظرفیت خود کار کرده‌اند. در طول ماه‌های گذشته نیز هرچند حرکات مثبتی کلید خورده اما هنوز نمی‌توان گفت اوضاع مناسب شده است.

وی اثرات لغو تحریم‌ها را مثبت و مفید تلقی کرد و گفت: صنایع دریایی کشور در ماه‌های گذشته در انتظار بازگشت رونق اقتصادی به کشور بوده‌اند و لغو تحریم‌ها این امید را به وجود آورده که شرایط برای این رونق فراهم شود. اینکه هنوز بخشی از صنایع دریایی کشور دست نگه داشته‌اند تا شرایط اقتصادی روشن شود ریشه در مذاکرات و نهایی شدن ارتباط کشور با دولت‌های خارجی دارد و اگر بخواهیم صنایع دریایی کشور را بهبود بخشیم قطعا ارتباط سازنده با دنیا اهمیت بسیاری دارد. زراعت‌گر خاطرنشان کرد: نکته‌ای که می‌توان به‌عنوان یک اصل غیر‌قابل تردید به آن نگاه کرد این است که رشد پایدار و متناسب صنایع دریایی و کشتی‌سازی در کشور جز با حضور بخش خصوصی اتفاق نمی‌افتد، دولت باید فضای کلی را آماده کند و این بخش خصوصی است که با استفاده از توان خود رشد مورد نظر را نهایی می‌کند.

اوضاع امروز صنایع دریایی کشور شاید دو روی کاملا متفاوت داشته باشد، از سویی سال‌های گذشته به دلیل مشکلات و مسائل مختلف جزو سخت‌ترین و دشوارترین سال‌های این صنعت بوده و از سوی دیگر صحبت از لغو تحریم‌ها امید به آینده را دل فعالان این بخش زنده کرده است. اگر در ماه‌های گذشته صحبت از تعطیلی واحدهای تولیدی بود حالا سخن از گشایش واحدهای تولیدی جدید است، هرچند باید دید آفتاب رونق از کدام سمت به دریاهای ایران خواهد تابید.