خیاط‌ ها بیکار شده‌اند

پوشاک در کنار خوراک از ضروری‌ترین و مهم‌ترین نیازهای انسان است و به‌همین دلیل خیاطی و دوزندگی به سرعت در جوامع انسانی رشد و توسعه پیدا کرده است. در ایران هم یکی از قدیمی‌ترین حرفه‌ها، فعالیت در همین شغل خیاطی و دوزندگی است که به شیوه فعلی بیش از 70سال سابقه دارد.

از جمله رسته‌های مهم خیاطی پیراهن‌دوزی است که به‌ویژه در بخش مردانه از بازار و مشتریان خوبی هم برخوردار است. برای بررسی بازار با سیدجواد درودیان، رئیس اتحادیه پیراهن‌دوزان مردانه تهران به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

این کار در کشور سابقه طولانی‌مدت دارد و عده خیلی زیادی در این حرفه مشغول به کار هستند. بیش از 3‌هزار واحد تولیدی و دوزندگی در کشور ثبت شده‌اند که نزدیک به نیمی از آنها کنار کشیده و کار و بارشان را تعطیل کرده‌اند. از جمله دلایل نامساعد بودن اوضاع بازار هم می‌توان به واردات بی‌رویه و انبوه کالاهای قاچاق اشاره کرد که امان این شغل را بریده است.

درودیان در ادامه می‌افزاید: واحدهای باقی‌مانده با 30درصد و برخی هم فقط با 10درصد ظرفیت اسمی کار می‌کنند. ظرفیت فراوانی در این کارگاه‌ها و خیاط‌‌خانه‌ها وجود دارد که متأسفانه هرز می‌رود. این صنف چندین شغل مهم و اساسی را شامل می‌شود که الان همگی بیکار شده‌اند یا در شرف آن هستند.

قاچاق، بلای جان پوشاک

درودیان در ادامه به معضل قاچاق اشاره می‌کند و می‌گوید: بازار پر شده از جنس قاچاق و بی‌کیفیت که بیشتر از طریق مرزهای غربی می‌آید. متأسفانه هیچ گونه برخوردی با این پدیده ضداقتصادی و ضد تولید نمی‌شود. پنج سال پیش طرح جامع مبارزه با قاچاق در مجلس مطرح شد و دو سال طول کشید تا به تصویب برسد. از سال 92 و در اواخر دوره دولت دهم ابلاغ شد ولی اصلاً توجهی به این قانون نشد و نمی‌شود.

در این صنف خیاط، سری‌دوز، برش‌کار، کشباف‌کار، اتوکار و سایر مهارت‌های لازم کار می‌کنند که در حال حاضر از نان خوردن افتاده‌اند. بازار پر شده از لباس‌هایی که کیفیت مناسبی ندارند ولی با نازل‌ترین قیمت‌ها به فروش‌ می‌رسند. جنس‌های ترک حداقل مرغوبیت خوبی دارند ولی چینی‌ها اصلاً کارهای خوبی ندارند و فقط ارزان‌قیمت هستند. زمانی بود که تولید داخلی به اندازه‌ای بود که علاوه بر تأمین نیاز بازار داخل حجم زیادی هم به کشورهای منطقه صادر می‌شد.

شرکت‌های ترک اینجا می‌آیند و نمایشگاه می‌زنند، فروشگاه دایر می‌کنند و تازه تسهیلات هم می‌گیرند، ولی تولید‌کننده داخلی هزار و یک گرفتاری دارد. درودیان مشکلات فرهنگی را هم در این مورد دخیل می‌داند.

وی می‌افزاید: مرغ همسایه غاز است؛ مشتری هم دنبال جنس خارجی می‌گردد و از خریدن و پوشیدن دوخت ایرانی ابا دارد. بارها شده که خریدار پیراهن خارجی به خاطر ترک یا برند بودن با کیفیتی پایین‌تر از کالای ایرانی خریده است. این مسئله به مشکلات پیش‌رو دامن زده است. همه این گرفتاری‌ها باعث شده نزدیک به نیمی از واحدهای تولیدی تعطیل شوند و مابقی با ظرفیت 10 تا 15درصد کار کنند. در یک واحد تولید بین 10 تا 12نفر مشغول می‌شوند که با شرایط فعلی همگی به خیل بیکاران اضافه می‌شوند.

درودیان با بیان اینکه قیمت یک کالای مشابه داخلی با چینی بسیار متفاوت است، اظهار کرد: تولید‌کننده داخلی مجبور به پرداخت مالیات است. همین مسئله باعث افزایش قیمت در کالای داخلی می‌شود. حدود 60درصد از پیراهن‌های موجود در بازار وارداتی است. در حال حاضر اعلام می‌کنند اگر کارگاهی حدود پنج کارگر داشته باشد از بیمه معاف است. این در حالی است که اگر شش کارگر داشته باشد باید حق بیمه پرداخت کند.

آمار و ارقام تولید و قیمت‌ها

پوضعیت تولید در بازار به خصوص برای صنف ما مساعد نیست و همین امر منجر به تعطیلی 40درصد از واحدهای تولیدی صنف پیراهن‌دوزان و پیراهن‌فروشان شده است. در حال حاضر حدود 3هزار واحد صنفی پیراهن‌دوز در کشور وجود دارد که پیراهن مردانه را در قیمت‌های مختلف تولید می‌کنند. اما فروشنده به هر قیمتی که دلش بخواهد به فروش می‌رساند، چرا‌که نظارتی روی فروش پیراهن‌ها وجود ندارد.

فروشنده به فکر تولید بیشتر نیست بلکه به فکر سود و منفعت بیشتر است. نظارتی هم وجود ندارد که به فروشنده بگوید به‌طور مثال اگر پیراهن را از تولیدکننده 30هزار تومان خریده‌ای چرا به قیمت 60هزار تومان به فروش می‌رسانید. همچنین فروشنده کالا را از تولید‌کننده اقساط خریداری و نقد به فروش می‌رساند. قیمت‌گذاری باید براساس شرایط بازار و هزینه‌های تولید و با محوریت اتحادیه انجام شود نه به دلخواه کاسب و دلال.

وی می‌افزاید: افزایش قیمت و تورم در جامعه باعث افزایش دستمزد کارگر و دوزنده می‌شود و این موضوع در همه صنوف به چشم می‌خورد. در حال حاضر دوخت پیراهن معمولی به صورت عمده بین 20 تا 45هزار تومان است. البته پیراهن‌های فاخر هم هست که تا 1/5میلیون تومان قیمت دارد که در حجم محدود تولید و عرضه می‌شود. قیمت پیراهن رابطه مستقیمی با نوع پارچه و دوخت دارد. همچنین قیمت پیراهن معمولی از 40هزار تا 75هزار تومان است که در فروشگاه‌ها با قیمت‌های دیگری به فروش می‌رسد.

نوع دوخت نیز در قیمت‌ها تأثیرگذار است و برخی تولیدکنندگان برای جذب جوانان به‌منظور استفاده از تولیدات داخلی، روی محصولات خود با نخ یا رنگ طرح‌هایی را ایجاد می‌کنند. دوخت یک پیراهن با سایز متوسط معمولاً 1/5متر پارچه لازم دارد. قیمت پارچه به صورت عمده از 8‌تا 20هزار تومان متغیر است و یک واحد تولیدی متوسط می‌تواند روزانه 500- 400 پیراهن بدوزد. الان مقدار تولید موردی شده و روزانه 50 تا 100متر بیشتر پارچه مصرف نمی‌شود و بستگی به مقدار سفارش‌های دریافتی دارد.

مقدار مصرف نخ و دکمه هم براساس نوع و مدل‌های کار شده مشخص می‌شود. نخ را قرقره‌ای و دوکی و دکمه به صورت بسته‌های 12جینی  (144عدد) که قراصه نام دارد تهیه می‌شود. اکثر پارچه‌ها وارداتی است و از پاکستان، چین و ترکیه می‌آید. کیفیت پارچه‌های داخلی مناسب نیست و خیلی به کار نمی‌رود. همچنین لایی یقه‌ای و لایی آستری بیشتر خارجی است چون نمونه ایرانی‌اش با یک بار شستن خراب می‌شود. نخ و دکمه هم داخلی و خارجی‌اش موجود است که بین 8 تا 25هزار تومان هزینه دارد.

مالیات زیاد است

در حال حاضر مصرف‌کننده به دلیل پایین بودن قیمت کالای چینی، تایلندی، ترکیه‌ای و تایوانی بدون توجه به کیفیت و نوع دوخت، تمایلی به خرید کالای داخلی ندارد. آن ‌وقت سراغ ما می‌آیند و مالیات و عوارض را بدون توجه به رکود و کسادی بازار مطالبه می‌کنند آن هم با نرخ‌های بالا. مالیات در کشور متناسب با وضعیت اقتصادی افزایش نمی‌یابد.

به‌طور مثال تولیدکننده‌ای در کارگاه 10چرخ صنعتی دارد که حدود هشت چرخ آن کار نمی‌کند. اما دارایی برای مالیات به اندازه همان 10چرخ فعال مالیات دریافت می‌کند. اگر دولت حمایت خود را از واحدهای تولیدی بیشتر نکند، شاهد تعطیلی بیشتر نیز خواهیم بود. مسئولان آمارهایی از رونق کسب‌و‌کار ارائه می‌دهند اما در بازار چنین شرایطی وجود ندارد و فقط ظاهراً شرایط برای بانک‌ها خوب و ایده‌آل شده است.