طرح سهام عدالت که تسریع روند خصوصیسازی از طریق واگذاری سهام شرکتهای دولتی یکی از اهداف آن است به دنبال تفکیک مناسبتر وظایف حاکمیتی و بنگاهداری و سازماندهی و کاراتر کردن بنگاههای دولتی است که در سال 85 در راستای برنامههای خصوصیسازی به اجرا گذاشته شد و طی آن حدود 50 شرکت دولتی به بخش خصوصی منتقل شدند و 40درصد از سهام این شرکتها به سهام عدالت واگذار شد.
براساس ۱۰درصدی که سالانه از سود سهام نقد میشود، برگ سهام شرکت سرمایهگذاری استان به افراد تعلق میگیرد و قابلیت خریدوفروش دربورس یا فرابورس را خواهد داشت. براساس اعلام مسئولان برای ۴۱میلیون نفر دعوتنامه سهام عدالت ارسال شد که از این تعداد ۳۷میلیون نفر ثبتنام کردند. آخرین وضعیت پرتفوی سهام عدالت نشان میدهد در حال حاضر 56شرکت بورسی و غیربورسی متعلق به 9 وزارتخانه در سبد سهام عدالت قرار دارند که با افزایش قیمت سهام شرکتهای بورسی ارزش آن به بیش از 100هزار میلیارد تومان رسیده است.
موانع کنونی خریدوفروش سهام عدالت
با اعلام افزایش ارزش برگههای سهام عدالت، 45میلیون مشمول سهام عدالت منتظر اعلام زمان فروش سهام عدالت هستند تا با مراجعه به بورس آن را به فروش برسانند.
این در حالی است که زمان خریدوفروش سهام عدالت تا پایان سال اعلام شده و افراد زمانی میتوانند نسبت به فروش سهام خود اقدام کنند که شرکتهای سرمایهگذاری استانی بعد از اصلاح ساختار، افزایش سرمایه و تبدیل شدن به سهامی عام در فرابورس پذیرفته شده باشند. پس از آن و بعد از افزایش سرمایه و ورود شرکتهای سرمایهگذاری استانی به فرابورس، متناسب با اقساط واریزی و در نظر گرفتن تخفیفها، سهام عدالت آزاد میشود.
علاوه بر این، با راهاندازی سامانه معاملاتی، برای هر یک از مشمولان سهام عدالت یک کد معاملاتی ایجاد میشود تا برگه سهام عدالت امکان خریدوفروش پیدا کند، زیرا خریدوفروش سهم در بازار سرمایه تنها با دریافت کد معاملاتی امکانپذیر است و بدون آن هیچ فردی نمیتواند در بورس خریدوفروش کند.
به گفته محمدرضا پورابراهیمی، نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، نامشخص بودن ترکیب سهامداران، نهایی نبودن دهکها و تعداد مشمولان، ابهام در مورد اضافه شدن مشمولان جدید، زیانده بودن برخی شرکتهای حاضر در سبد سهام عدالت، عدم ارزشگذاری درست سبد این سهام، نامشخص بودن جامعه هدف و مواردی از این قبیل موجب شده تا کار بررسی آزادسازی سهام عدالت بسیار پیچیده، مشکل و زمانبر شود.
فروش وکالتی سهام عدالت غیرقانونی است
داریوش پاکبین، رییس اتحادیه کشوری تعاونیهای سهام عدالت روز گذشته با بیان اینکه ارزش سهام عدالت حداقل تا ۲/۵ برابر افزایش یافته و نباید اجازه دهیم عدهای از این فرصت برای رانتخواری استفاده کنند، گفت: گاهی گفته میشود که برخی سهامداران عدالت آن را بهصورت وکالتی میفروشند که غیرقانونی است و سبب متضرر شدن دو طرف معامله خواهد شد.
وی افزود: حالا که دولت و مجلس تلاش میکنند این سهام آزادسازی و خرید و فروش شود، انتظار داریم بستری فراهم شود که سهامداران سهام عدالت بتوانند از همه دستاوردها و مزیتهای آن بهرهمند شوند و ساز و کار دادوستد شفاف و بدون پیامدی منفی مانند ایجاد انحصار در بخشخصوصی مدنظر باشد. وی ضمن توصیه به شهروندان مبنی بر اینکه این سهام را حتما نگهداری کنند و به راحتی از دست ندهند، اظهار کرد: طرح توزیع سهام عدالت که از سال ۱۳۸۵ آغاز شده و با توزیع سهام عدالت کارگران ساختمانی و فصلی تکمیل خواهد شد.
پاک بین گفت: باید همه تلاش کنیم این طرح به همه اهداف خود یعنی انتقال مدیریت و مالکیت به مردم و گسترش عدالت اجتماعی و توسعه فرهنگ سهامداری برسد. ارزش این سهام متناسب با رشد شاخصهای بورس افزایش مییابد و اقساط آنها از طریق سود سهام پرداخت میشود.
رییس اتحادیه کشوری تعاونیهای سهام عدالت خاطرنشان کرد: تاکنون بخشی از قیمت سهام از این طریق پرداخت شده است و پس از تکمیل طرح در خصوص حضور این سهام در بورس یا فرابورس و خریدوفروش آن تصمیمگیری خواهد شد. این در حالی است که روز گذشته اعلام شد، لایحه ساماندهی سهام عدالت موضوع اصلاح مواد ۳۴ تا ۳۸ قانون اجرای سیاستهای کلی اصل ۴۴ قانون اساسی توسط وزارت امور اقتصاد و دارایی تقدیم دولت شد.