ایران ایر درگیر چالش های جهانی و ابهامات داخلی / خصوصی سازی گره از کار «هما» باز می کند

ایران ایر در این مرحله باید حدود یک میلیارد دلار پیش پرداخت را ظرف چهار سال تأمین کند. از این رقم حدود ۳۳۰ میلیون دلار از طریق صندوق توسعه ملی، ۱۲۰ میلیون دلار از طریق اوراق صکوک و حدود ۵۰۰ میلیون دلار با استفاده از سرمایه های خارجی که ایران ایر با اتکا به خود و نه به دولت تأمین کرده، به وجود خواهند آمد.

این جدیدترین اطلاعاتی است که قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین الملل از قراردادهای خرید هواپیما برای ایران ایر ارائه کرده است. شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی که پس از سال های ابتدایی درخشان خود برای چند دهه درجا زده حالا آماده می شود تا دو قرارداد خرید هواپیما را اجرایی کند که با توجه به تعداد هواپیماهای خریداری شده تاریخ ساز خواهد بود.

بسته بودن بازارهای بین المللی به روی ایران ایر باعث شده بسیاری از دغدغه های مدیریتی کلان برای این شرکت هواپیمایی عملا نادیده گرفته شود؛ دغدغه هایی که پرداختن به آنها می توانست امروز بخش زیادی از مشکلات ایران ایر را حل کند.

پرورش مدیرعامل هما در نشست خبری یکشنبه این هفته از شرایط سخت مالی این شرکت سخن گفت به این دلیل که دولتی است و از دریافت کمک های مالی دولت محروم است و خصوصی نیست و از این رو نمی تواند از سرمایه گذاری های گسترده استفاده کند.

با وجود آنکه با طراحی مدل های مختلف مالی پیش قرارداد یک میلیارد دلاری خرید هواپیماهای جدید فراهم شده اما ایران ایر یک گام مهم پیش روی خود دارد و آن خصوصی سازی و ارائه سهام آن در بازار بورس است؛ موضوعی که مدیرعامل این شرکت نیز از پیگیری جدی آن سخن گفته است.

به گفته وی، بحث ارائه سهام ایران ایر در بازارهای سرمایه ای نیز با جدیت دنبال می شود. با توجه به ساختار پیچیده ای که این واگذاری دارد، جلسات گسترده ای میان سازمان ها و نهادهای مختلف در این زمینه ادامه داشته و همچنان در جریان است و ما امیدواریم به زودی شرایطی برای این واگذاری به وجود بیاید.

در کنار بازار بورس داخلی، از چند ماه قبل بحث ارائه سهام ایران ایر در بازارهای جهانی نیز مطرح شده، موضوعی که هرچند نیاز به پیگیری مقدماتی جدی دارد اما عملیاتی شدن آن کار را برای عرضه صنعت حمل و نقل ایران بسیار آسان می کند.

لزوم گذر از دوران فعلی هما

دبیر سابق انجمن شرکت های هواپیمایی معتقد است ساختار مدیریتی فعلی ایران ایر حتی مدل های اقتصادی فعلی که برای خرید هواپیماها طراحی شده نیز تحت الشعاع قرار خواهد داد و از این رو تغییر در این ساختار اهمیتی جدی دارد.

حمیدرضا غوابش در گفت وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: طبق چارچوب های قانونی موجود دریافت وام از صندوق توسعه ملی برای شرکت دولتی ایران ایر ممکن نیست و این موضوع خود به پیگیری های جدی احتیاج داشته است. از سوی دیگر، دریافت وام نیز نیاز به تضامین دارد و انتشار اوراق صکوک هم ضمانت های جدی می خواهد.

به گفته وی، با توجه به ساختار مدیریتی دولتی هما، هریک از این مراحل باید با پیچیدگی خاصی دنبال شود، درحالی که با روشن کردن ساختارهای سازمانی بسیاری از این مسائل با سرعت بیشتری رفع می شوند.

غوابش با بیان اینکه نگاه به خرید هواپیماهای جدید باید نگاهی ملی باشد، تأکید کرد: در طول سال حدود 2میلیارد نفر مسافرت هوایی ثبت می شود و این سیستم تنها مدل حمل و نقل است که امکان جابه جایی بار و مسافر را در مدتی کوتاه فراهم می کند، ما نیاز به آن داریم که سهم خود را از این بازار بین المللی داشته باشیم.

وی افزود: هرچند با توجه به شرایط فعلی که ایران ایر دارد امکان ارائه آن در بازارسرمایه پایین است و بدهی های گذشته و تعهدات جدید جاذبه خرید سهام آن را نیز کاهش می دهد اما نگاه به خرید هواپیما باید ملی باشد و مشکلات در این چارچوب حل شوند.

مرتضی دلخوش کارشناس بازار سرمایه نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به ظرفیت کلان ارائه ایران ایر به بازار سرمایه اشاره کرد و گفت: با وجود آنکه این شرکت بدهی انباشت شده داخلی دارد و تعهداتی جدید نیز به وجود آمده اما می توان با ثبت هواپیماهای جدید به عنوان دارایی و حمایت جدی از آن مشکلات این بخش را حل کرد.

وی ادامه داد: این شرکت هواپیمایی می تواند با حمایت های لازم وارد بازار بورس شود و اگر فروش سهام به شرکت های خارجی در دستور کار قرار گیرد نیز گام بسیار مثبتی برداشته خواهد شد، زیرا یکی از نقاط ضعف بازار سرمایه ما دور بودن از فضای بین المللی است و این اتفاق می تواند آغاز کننده دوره ای جدید باشد.

به گفته دلخوش اگر سهام ایران ایر به شرکت های خارجی داده شود، تحریم جدید نیز دشوار خواهد شد زیرا نهادهای بین المللی نیز با آن درگیر می شوند، پس می توان به خصوصی سازی این شرکت از یک سو به عنوان راه حل مشکلات داخلی و در نگاهی کلان به عنوان راهبرد تجاری بین المللی نگاه کرد.

با وجود آنکه جلسات مربوط به واگذاری ایران ایر به بخش غیر دولتی ادامه دارد و طبق اعلام مسئولان این شرکت، بسیاری از نهادهای کلان اقتصادی دخیل در این واگذاری خواهند بود، اما گام های مهمی که ایران ایر در تجهیز دوباره ناوگان خود برداشته نیاز به یک شفافیت مالی و نقشه راهبردی آینده نگر دارد و شاید این دغدغه تنها با خصوصی سازی ممکن شود.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com