تهران با فضای سبز خداحافظی می کند / حمله سودجویان به پارک های پایتخت

خطر از دست رفتن ریه های تنفسی و تبدیل شدن تهران به شهری که دیگر امکان زندگی در آن وجود ندارد اگر تا چند سال قبل به هشداری برای سال های دور می مانست، امروز زنگ خطری بیخ گوش پایتخت است و اگر در سال های گذشته تبدیل شدن نقاط مختلف شهر به کارگاه ساختمانی تنها یک نگرانی به وجود می آورد، امروز به چالشی غیر قابل گذشت بدل شده است. 

با بالا گرفتن موج های مهاجرت به سمت تهران در طول دهه های 60 و 70، پایتخت ایران خیلی زود از شهری با جمعیت متوسط به یکی از پرجمعیت ترین شهرهای جهان تبدیل شد و به این ترتیب تمام راه های مدیریت منابع مالی این شهر در گذشته نیز نیاز به تغییرات جدی داشت. فراهم نبودن زیرساخت های لازم برای به دست آوردن درآمدهای پایدار در محیط شهری باعث شد خیلی زود شهرداری ها به فکر استفاده از کوتاه مدت ترین شیوه های درآمدی بیفتند و به این ترتیب بازار پررونق مسکن در آن سال ها راه را برای پر کردن جیب شهر نیز پیدا کرد.

همانطور که پیش بینی می شد اما خیلی زود این ظرفیت نیز به پایان خود نزدیک شد تا با پایان یافتن ظرفیت های موجود در تهران، بسیاری از دلالان و سودجویان به فکر استفاده از ظرفیت باغ ها، کوه ها و زمین های درون یا اطراف تهران بیفتند، موضوعی که هرچند در طول سال های گذشته با تلاش های وزارت راه و شهرسازی و شورای شهر قدری کنترل شده است، اما هنوز در برخی نقاط تهران خطرناک می شود. آخرین عامل نگران کننده در این بخش به حمله مجدد سودجویان به یک پارک قدیمی در جردن (بلوار آفریقا) بازمی گردد؛ پارکی که بیش از 25 سال قدمت دارد و حالا یک مدعی جدید پیدا کرده است.

تاریخچه ارائه شده از این پارک نشان می دهد با توجه به مشخص نبودن مالکیت دقیق این زمین، شهرداری براساس قوانین موجود این مجموعه را به یک بوستان شهری تبدیل کرده است و حالا ادعاهایی برای مالکیت آن وجود دارد؛ موضوعی که برخی اعضای شورای شهر تهران رسماً علیه اش موضع گیری کرده اند و به نظر می رسد کار فعلاً متوقف شده است. حتی اگر این پارک شهری نیز نجات پیدا کند، می توان دیگر فضاهای سبز تهران را در خطر دانست، خطری که شاید تنها ایستادگی وزارت راه وشهرسازی و نمایندگان شورای شهر بتواند مانعی بر سر راه آن به وجود آورد و تداوم نگرانی مسولان این وزارتخانه حاکی از تلاش برای تداوم همین روند است. معصوم، نماینده وزیر راه در شورای عالی حفظ حقوق بیت المال گفته روند تخریب پارک های تهران رو به تشدید است. شهرداری تهران اخیراً یکی از پارک های منطقه جردن را به برج سازان فروخته است.

در منطقه سعادت آباد هم دیده شده که دور بخشی از پارک ها دیوارکشی شده و ساخت و ساز در آن منطقه در حال انجام است. تعدادی از پارک های تهران به دو نیم تقسیم شده اند که نیمی از آن به بساز وبفروش ها فروخته شده و ساخت و ساز در حال انجام است.

مجوزها، ساختار شهر را بر هم می ریزند

انتقادات شدید نماینده وزیر راه و شهرسازی از تداوم حمله به فضاهای سبز تهران از سوی صاحب نظران عرصه مسکن نیز تأیید می شود. ابوالحسن میرعمادی، کارشناس معماری و مدیرعامل شرکت مهندسین مشاور تینا، فرآیند در گفت وگو با «فرصت امروز» به اهمیت اجرای طرح هایی که به ساخت و سازها در شهر تهران نگاهی کلان دارند اشاره کرد و گفت: وقتی شهرداری اجازه می دهد در یک منطقه برای نخستین بار بلندمرتبه سازی انجام شود، قطعاً شرایط آن منطقه برای همیشه تغییر خواهد کرد. یک ساختمان جدید به معنی آغاز تغییرات بعدی است و این تغییرات بسیاری از مناطق تهران را غیر قابل سکونت کرده است.

وی با اشاره به تجربیات کشورهای توسعه یافته در مدیریت ساخت و سازها در شهرهای بزرگ، تأکید کرد: در بسیاری از کشورها ساخت و ساز در سطح کلان به شرکت هایی واگذار شده که از نظر حرفه ای مجوزهای رسمی را دریافت کرده اند و با بررسی تمام ابعاد لازم اقدام به ساخت واحدهای جدید می کنند. این فرآیند باعث می شود اگر بنا بر برج سازی است مناطق آن معلوم باشد و اگر بنا بر حفظ فضای فعلی است نیز برنامه ها روشن باشد.

این امر در تهران هرگز اجرایی نشده و اگر می بینیم در پایتخت بسیاری از فضاهای سبز و ریه های تنفسی از بین رفته اند به دلیل نامشخص بودن شرایط در همین سیاست هاست.

ایمان معصومی، سرمایه گذار عرصه مسکن نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به نیاز جدی در تغییر شرایطی فعلی بازار مسکن اشاره کرد و گفت: با توجه به اینکه بسیاری از ظرفیت های ساخت و ساز در طول سال های گذشته مورد استفاده قرار گرفته است باید فکری جدی به حال نیازهای جدید بازار مسکن در تهران کرد، زیرا نپرداختن به آنها به معنی تداوم سودجویی و سوءاستفاده از منابع طبیعی است. به گفته وی، استفاده از توان بافت های فرسوده یکی از اصلی ترین مسائلی است که می تواند در مقابل این سودجویی ها قرار گیرد. اگر برخلاف سال های گذشته که بازسازی بافت های فرسوده در حد حرف مانده بتوان در عمل از آن استفاده کرد، شاید گشایشی مثبت در این عرصه اتفاق افتد.

هرچند نمی توان انتظار داشت توقف عملیات ساخت و ساز در یکی از پارک های تهران، تمام خطرات موجود بر سر فضای سبز پایتخت را کم کند، اما می توان یکدستی مخالفان سیاست های فعلی مدیران شهری را نقطه ای امیدوارکننده برای جلوگیری از تاراج پارک های تهران دانست، پارک هایی که با از بین رفتن بخش زیادی از باغ های پایتخت تنها ریه های تنفسی شهر هستند.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com