توسعه فرهنگ بیمه با چاشنی دامپینگ

صحبت از فرهنگ و توسعه بیمه در صنعت بیمه کشور سالیان سال است که دغدغه فعالان این صنعت است. بیشتر کسانی که در خصوص فرهنگ بیمه و توسعه آن در کشور بحث کرده‌اند، آن‌را به چالش کشیده‌ و کمتر به ماهیت فرهنگ و چگونگی شکل‌گیری، حفظ و پایداری فرهنگ بیمه‌ای پرداخته‌اند. احتمالا این سوال به ذهن‌تان رسیده که فرهنگ چگونه و از کجا آغاز شده است.این سوال بحث‌های زیادی را برانگیخته و پاسخ‌های گوناگونی به آن داده شده است.

هر گاه به توصیف فرهنگ می‌پردازیم لازم است بدانیم که فرهنگ با محیط، اقتصاد، ساخت اجتماعی و سیاسی مردم یا سازمانی که پدیدآورندگان آن هستند، ارتباط مستقیم دارد و دیگر اینکه هنگام بررسی فرهنگ باید به دو نکته توجه داشت: نخست پهنه، فرهنگی و دیگری قدرت فرهنگ‌هاست. هر سیستم فرهنگی در یک زیستگاه طبیعی رشد می‌کند. از این رو بی‌تردید محیط بر فرهنگ تاثیر خواهد گذاشت.

از سوی دیگر ما دو نوع فرهنگ داریم؛ یکی فرهنگ قدرتمند است که پایه‌های استواری دارد و در نتیجه باقی می‌ماند و دیگری فرهنگی است که سست و ناتوان است و از بین می‌رود. در این میان، آن فرهنگی می‌تواند باقی بماند که نیرومند باشد. دلیل نابودی برخی فرهنگ‌ها را باید در توجیه‌نشدن عقلانی و کاربردی آنها دانست؛ اما مسئله اینجاست، فرهنگ‌هایی نیز وجود دارند که با داشتن توجیه کاربردی در حال از بین رفتن هستند؛ چون ریشه‌های آنها بیرون کشیده نشده و نیرومندی آن بروز نیافته‌است. از سوی دیگر اگر محتوای فرهنگ‌ها سنگین و به قوانینی دست و پاگیر تبدیل شود، آن‌گاه خطر از بین رفتن آن افزایش می‌یابد.

فرهنگ، مجموعه اجزا و عنصرهای رفتاری مردم است که با آن زندگی می‌کنند، پس فرهنگ از آن مردم است. فرهنگ را ادوارد تایلور (۱۹۱۷-۱۸۳۲)، مجموعه پیچیده‌ای از دانش‌ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات، عادات و هرچه که فرد به‌عنوان عضوی از جامعه خویش فرا‌می‌گیرد تعریف می‌کند. خلاصه شرح فوق در خصوص فرهنگ گویای این مطلب است که فرهنگ با زندگی، سنن، آداب و رسوم آمیخته است و گریزی از آن نیست. 

همان‌طور که در این مجال اشاره شد، فرهنگی باقی‌می‌ماند که پایه‌های استواری داشته باشد. درباره جایگاه بیمه و فرهنگ آن در بین مردم این سوال مطرح می‌شود که چه عواملی باعث قدرتمند شدن یا ناتوان شدن فرهنگ بیمه می‌شود؟ یا اینکه چگونه می‌توان زمینه قدرتمند شدن فرهنگ بیمه را فراهم کرد؟ 

با توجه به اینکه بیمه ارتباط مستقیمی با شرایط اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه دارد، بهتر است سیاست‌های فرهنگی در حوزه بیمه در راستای فرهنگ عمومی جامعه هدف‌گذاری شود و از ابزارهای فرهنگی‌ مورد استفاده جامعه در این خصوص استفاده شود.

نخستین اقدام فعالان صنعت بیمه در توسعه فرهنگ بیمه شاید تغییر و تقویت نگرش‌های مثبت مردم نسبت به آن باشد. افزایش آگاهی‌های عمومی و ایجاد باور و نگرش مثبت در مورد بیمه به شیوه‌های گوناگون امکان‌پذیر است. درج متن‌های بیمه‌ای در دروس مدارس، دانشگاه‌ها و دانشکده‌های تخصصی بیمه و ایجاد رشته‌های بیمه‌ای در دانشگاه‌ها، چاپ و انتشار کتاب‌ها و مجله‌های بیمه‌ای، برگزاری سمینارها و میزگردها، تهیه فیلم‌هایی با ماهیت و موضوع بیمه، تبلیغات و اطلاع‌رسانی، چاپ پوستر، برگزاری جشنواره‌ها و مسابقات هنری با مضمون بیمه از مواردی هستند که می‌توانند به ارتقای سطح فرهنگ بیمه در جامعه کمک کنند.

آنچه در رشد و توسعه بیمه و فرهنگ آن نقش بنیادی دارد، ارائه خدمات بیمه‌ای مطلوب از نظر کیفیت، قیمت خدمت و تناسب خدمات با نیازهای اقشار مختلف جامعه است. با فراهم شدن امکان عرضه بیمه در فضای ایجادشده توسط دولت و نهاد نظارتی (بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران)، بخش عمده وظیفه رشد و توسعه بازار و ارتقای فرهنگ بیمه به موسسات عرضه‌کننده بیمه محول می‌شود. این موسسات باید با مدیریت و جذب سرمایه، نیروی انسانی و بهره‌گیری از تکنولوژی، یک سازمان مناسب برای طراحی و عرضه محصولات بیمه‌ای به جامعه ایجاد کنند.

رشد، توسعه و موفقیت در فعالیت‌های موسسات بیمه در گرو عرضه محصولات متناسب با نیازهای جامعه، قیمت مناسب، ارائه خدمات و پاسخگویی مناسب، انتخاب محیط جغرافیایی و شبکه فروش مناسب است. در چنین شرایطی باید با اطلاع‌رسانی و تبلیغات مناسب زنجیره فعالیت‌های بازاریابی و فرهنگی را تکمیل کرد. بدیهی است چنانچه فعالیت‌های اطلاع‌رسانی و بازاریابی پیرامون محصولات و خدماتی با کیفیت پایین یا با قیمت بالا صورت گیرد، نتیجه فعالیت ضدبازاریابی و ضد فرهنگ بیمه خواهد بود.

مواردی که به آن اشاره شد؛ به قول برخی جامعه‌شناسان روبنای توسعه فرهنگ و بازار بیمه است ولی قسمت عمده شکل‌گیری فرهنگ در بطن بازار بیمه اتفاق می‌افتد؛ جایی که بیمه‌گران با هم به رقابت می‌پردازند و در مقابل آنها مشتریانی قرار دارند که به دنبال محصولی ارزان و با خدمت عالی هستند. شاید اینجاست که بیمه‌گران باید اخلاق حرفه‌ای یک بیمه‌گر خبره را به رخ هم بکشند و مشتری را با فرهنگ بیمه و بیمه‌گری آشنا کنند و اصول یک بیمه‌گر حرفه‌ای را از خود نشان دهند. 

* کارشناس بیمه