توسعه دریامحور در گرو سرمایه های غیردولتی

وزیر راه و شهرسازی چندی پیش در سخنانی که به مناسبت روزجهانی دریانوردی داشت، توسعه دریامحور را از برنامه‌های اصلی این وزارتخانه اعلام کرد، طرحی که هرچند سال‌هاست از سوی بسیاری از مقامات مطرح شده، اما هنوز تا مرحله عمل فاصله بسیاری دارد.

به اعتقاد آخوندی، بنادر ایران باید برای رسیدن به حداقل‌های توسعه، توان رقابت با بندرهای منطقه را به دست بیاورند و این امر جز با نگاهی همه جانبه که دریا را در رأس برنامه‌ها قرار دهد محقق نخواهد شد، مسئله‌ای که در قوانین بالا دستی نظام نیز بر آن تاکید شده و برای برخی بندرها طرح‌هایی جداگانه در نظر گرفته است. تبدیل بندر شهید رجایی به اصلی‌ترین پایگاه اقتصادی دریایی منطقه و البته رقابت سواحل ایرانی با همسایگان جنوبی خلیج فارس، اهدافی است که جز با توسعه مناطق دریایی و گسترش زیرساخت‌ها مهیا نمی‌شود. این امر باعث شده سواحل اقتصادی ایران به کانون توجهات سرمایه‌گذاران تبدیل شود و با چراغ سبز دولت، بخش‌خصوصی در بنادر ایران بیش از پیش فعال شود.

در سال‌های گذشته سازمان بنادر و دریانوردی به‌عنوان نماینده حاکمیتی دولت ایران در بندرها، تلاش کرده تنها در نقش سازمانی سیاست‌گذار و ناظر فعال کند و بخش عمده‌ای از عملیات دریایی در تخلیه و بارگیری در پس‌کرانه را به بخش‌خصوصی واگذار کند.

هرچند فراهم نشدن برخی از مقدمات در این فرآیند واگذاری مشکل‌ساز شده و حتی به دنبال تحریم اپراتور اصلی بندر شهید رجایی، این قطب دریایی ایران برای مدتی در لیست تحریم‌ها قرار گرفت، اما ظرفیت‌های موجود در بنادر جنوب همچنان تعداد بالایی از سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی را به صف کرده است. با وجود رشد توانایی پایانه‌های مرزی زمینی به‌خصوص در غرب کشور، همچنان درصد قابل توجهی از صادرات و واردات ایران از طریق دریاها انجام می‌شود و این ظرفیت بالقوه به سرمایه‌گذاری بیش از هزار میلیارد تومانی بخش‌خصوصی در صنعت دریایی انجامیده است.

توسعه دریامحور با حضور بخش‌خصوصی محقق می‌شود

احاطه شدن ایران از جنوب و شمال توسط دو دریای مهم منطقه توانی را به وجود آورده که درصورت بها دادن به سواحل و تبدیل آنها به محیط‌های ویژه اقتصادی، ایران را به توسعه دریامحور نزدیک می‌کند.

مدیر عامل شرکت دریایی فارس سی سان آسیا در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تبدیل شدن ایران به قطب دریایی منطقه را در گروی حضور پرقدرت بخش‌خصوصی در توسعه بنادر عنوان کرد و گفت: در برنامه‌های بلند‌مدت اقتصادی کشور، از بنادر به‌عنوان قطب رشد اقتصادی یاد شده و هرچند نقش دولت در سیاست‌گذاری این رشد پر اهمیت است، اما برای فعال شدن این توان حضور بخش‌خصوصی لازم خواهد بود. توسعه بنادر ایرانی به انگیزه، تفکر و نیرویی احتیاج دارد که تنها از سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی بر می‌آید.

سعید ایزدیان به استقبال سرمایه‌گذاران از ورود به طرح‌های توسعه‌ای دولت در بنادر اشاره کرد و افزود: در سال‌های گذشته بخش‌خصوصی سرمایه‌ای معادل هزار میلیارد تومان را به توسعه بنادر اختصاص داده و این سرمایه در گردش توان کشور در به قدرت رساندن سواحل را بالا برده است. این سرمایه‌گذاری اگر با حمایت دولت همراه شود می‌تواند نقش نیروی محرک اقتصاد دریا محور را بازی کند.

معاون سابق دریایی سازمان بنادر و دریانوردی از افتتاح یک ترمینال کانتینری 25 هکتاری از سوی بخش‌خصوصی در بندر شهید رجایی خبر داد و تصریح کرد: این ترمینال که در هفته جاری رسما از آن رونمایی خواهد شد نشان‌دهنده توان بالای بخش‌خصوصی است. اتصال به شبکه اصلی راه‌آهن که با خط ریلی 500 کیلومتری محقق شده و زیربنای حساب شده این ترمینال قطعا در ظرفیت فعلی بزرگ‌ترین بندر اقتصادی کشور نقشی مهم ایفا می‌کند. به گفته وی، سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی به ظرفیت دیگر بنادر فعال کشور نیز بی‌توجه نبوده‌اند. ایجاد تاسیسات مخزن سوخت در بندر چابهار و امام و البته تمرکز بر اولویت‌های موجود در سواحل شمالی کشور نیز در دستور کار قرار داشته و ورود بخش‌خصوصی توان دولت را بالا برده است.

ایزدیان ثبات اقتصادی و سیاست‌های حمایتی دولت را شرط‌های اصلی ماندگاری سرمایه‌های بخش‌خصوصی در صنعت دریایی دانست و اظهار کرد: هرجا امکان ورود سرمایه و سود‌آوری وجود داشته باشد، سرمایه‌گذاران از ورود به آن استقبال می‌کنند. دریاهای ایران در هر شرایطی آماده سرمایه‌گذاری است و اگر هماهنگی لازم بین دستگاه‌های سیاست‌گذار به وجود آید توسعه دریا محور با حضور بخش‌خصوصی محقق خواهد شد. هرچند حضور فعال کشورهای حاشیه خلیج فارس در بهره‌برداری از امکانات اقتصادی سواحل منطقه کار را برای سهم خواهی از تجارت دشوار کرده، اما موقعیت منحصر به فرد ایران از نظر جغرافیایی می‌تواند تمام رشته‌های شیخ نشینان را پنبه کند. ایران برای کشورهای cis تنها راه ارتباطی به خلیج‌فارس و دریای عمان به حساب می‌آید و با قرار گرفتن در مسیر جاده تاریخی ابریشم آسیای میانه را به اروپا و ترکیه را به سواحل دریای خزر متصل می‌کند. این جایگاه حتی پای کشوری مانند هند را نیز به اقتصاد ایران باز کرده و این کشور پهناور که با پاکستان اختلافات دیرینه‌ای دارد برای رسیدن به بازار صادراتی افغانستان راه ایران را در پیش گرفته و دولت این کشور اعلام کرده برای رسیدن به این منظور از سرمایه‌گذاری در بندر چابهار ایران حمایت ویژه می‌کند. این توان بالقوه در صورتی که با همراهی سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی به تحرک اقتصادی مناطق دریانشین منجر شود، ایران را در صف قطب‌های بازرگانی منطقه قرار خواهد داد و البته راه را برای افزایش صادرات غیرنفتی به‌عنوان اولویت اقتصادی نخست دولت باز می‌کند.