6 حاشیه بر سرنوشت کسی که از کشتی فرهنگ پیاده شد / تغییر نکنی تغییرت می دهند

یک وزیر دیگر فرهنگ، پیش از موعد مقرر مجبور به استعفا شد! وزیرهای فرهنگ در نظام ما بیشترین توجهات را به خود جلب می کنند و بیشترین اصطکاک ها را در طول وزارت خود از سر می گذرانند، آنان اغلب با توپی پر به صدارت می رسند، اما در پایان مانند دروازه بانی که نتوانسته است از دروازه صیانت کند، میدان را ترک می کنند.

اکنون نگاهی داریم به وضعیت آخرین وزیر فرهنگ که همین دو سه روز پیش استعفایش را به زیور طبع آراست.

1- وزیر فرهنگ دولت یازدهم به دلایلی کاملا روشن از دو وزیر دولت های قبل تر، بهتر و به روزتر بود. وی در فاصله یک دهه ای تاریخ همین وزارتخانه توانست - به سهمی که در توان داشت - مسیرهای مسدود شده را باز کند و امیدهای کور شده را به اردوگاه اهالی فرهنگ برگرداند و وزیر فرهنگ کشور و نظام اش باشد.

نخستین ویژگی ایشان، این بود که برای یک طیف مشخص برنامه نریخت، منابع را صرفا به یک طیف مشخص اختصاص نداد و کوشید روزنه ای از بن بست های ایجاد شده، باز کند. این موضوعات کلان که از یک کلونی محدود به مدیریت حوزه های پیچیده انجامید و آرامشی را حاکم کرد، محصول تغییر نگره از مدیریت سنتی به رهبری در مدیریت مدرن بود. مدیریت سنتی می کوشد با فشار بر نیروهای خود، استیلا و تابعیتی را حاکم کند (لاجرم نیروها، همه مچاله و فرسوده می شوند!)، اما مدیریت مدرن می کوشد با رهبری کردن حوزه کار (ایجاد انگیزه و دادن میدان عمل و اعتماد به مجموعه تحت مدیریتش)، به جای متابعان، پیروان خود را بیابد و...

2- وزیران فرهنگ در دولت های نظام ما، موثرترین حوزه کاری را دارند؛ زیرا مهم ترین معیار و سنجش توسعه در جوامع، حوزه فرهنگ است و ایشان در پیچیده ترین و چندوجهی ترین عرصه ها سکاندار و پیشانی روش ها و منش های دولت ها و رخ نمود همه فعالیت ها هستند؛ برای همین هم هست که در پایان دوره کاری شان یا به سقوط دولت متبوع خود همت می گمارند! یا موجب اعتلای دولت خود می شوند و حداقل نامی نیکو از خود برجای می گذارند...

وزیر فرهنگ دولت یازدهم پس از سقوط دو وزیر قبلی سر برآورد (وزیرانی که موجبات شکست دولت های شان را فراهم آورده بودند! ) و الحق که با فاصله هایی بعید، از ایشان بهتر بود، خیلی بهتر؛ گزینه ای خوب بود و خیلی زود هم دست به کار شد و سروصداها را رفته رفته خواباند، آن هم نه با فشار و مچاله کردن زیردستانش، بلکه با گشایش ها!

3- درست است که خوب بودن از آدم قبلی خودش معیاری قابل اعتناست، اما با خوب بودن در حال، تفاوت هایی دارد (آیا وزیر برای حال فرهنگ هم خوب بود!؟)

وزیر فرهنگ با این حال، از قبلی ها بهتر بود و این خوب بودن ها همیشه دردسر آفرین است! به همین گذشته های دور و نزدیک مراجعه کنید تا بدانیم از چه حرف می زنیم! لاجرم هیچ یک از طرفین دعوا قدرش را ندانستند!

طیف مشخص، عامدانه فشارها را مضاعف کرد زیرا پاشنه آشیل را می شناسد و فقط در پی تضعیف رقیب است و راه کلیشه ای را پیمود و به نتیجه هم رسید؛ باز هم کنسرت و عکس و قس و علیهذا!

اما ریاست دولت و اهالی فرهنگ هم قدردان نبودند! هر یک به دلایلی سکوت کردند، اولی به دلیل نداشتن برنامه ای مدون در حوزه فرهنگ و تمرکز کامل به حوزه سیاست خارجی و گشایش های اقتصادی (دقیقا از ابتدای تشکیل دولت تاکنون) سرش کماکان گرم است و از حوزه فرهنگ، غافل! و دومی هم لابد به امید تبلور فرحناکی بیشتر در این حوزه، یا یادآوری نقش تاریخی خود در انتخابات، سکوتی معنادار پیشه کردند!

4-  امور در سال پایانی دولت ها همیشه شتابی غریب می گیرند! سال پایانی دولت، متعلق به ملت نیست، بلکه متعلق به دولت است تا با ادبیاتی تند و انتقادی کارهایش را به رخ بکشد و موقعیت را برای تشکیل دولت بعدی فراهم آورد. شاید این رویه ای مشترک برای دولت های در طول این سال ها بوده است، که  ای بسا، این یکی را هم از آن گریزی نیست.

دولت آسان ترین راه را برگزیده است! فکرش را بکنید که از ابتدا، برنامه ای مشخص در کار نبوده یا به نسبت دو حوزه اقتصاد و سیاست خارجی، خیلی کمتر بوده است! بعد هم اتفاقی وزیر این بخش، انتخابی مناسب از کار در آمده و گردش موضوع در تناسب و در مسیر عقربه های ساعت چرخیده، و بعد هم فشار و استعفا و خالی کردن میدان و واگذاری سرنوشت بازی به شانس و اما و اگر و چه و چه و چه!

5- این وزیر رفت، پس آن یکی می آید و کرسی صدارت به هر حال خالی نمی ماند. او هم خوب یا بد راه خودش را می رود، ما که قدر خوب ها را نمی دانیم، شاید فرق زیادی هم نکند که با بدها هم کنار بیاییم یا خیر! در نهایت، همه ما با استراتژی های عرفی خودمان رفتار می کنیم و زمان را می کشیم؛ بی اعتنایی، قهر، کنار کشیدن های گاه و بیگاه و این خط را بگیر و بیا. . . ؛ این رفتن ها و آمدن ها، جریان و شتاب توسعه را کند یا تند می کند اما نتیجه نهایی پشت در منتظر ایستاده است و از آن و در نهایت از تغییر، گریزی نیست. تغییر سر راه ما نشسته است، تغییر نکنی، تغییرت می دهند.

جریان توسعه (با انقلاب رسانه ای در حال پیشرفت یک روند جاری و توفنده و جهانی است) به این وزیر و آن دیگری نگاه نمی کند، گاهی حتی مهم نیست که چه کسی متصدی فرهنگ است! مگر در دوره های قبل مهم بود!؟ ملت کار خودشان را می کنند!

6- موضوعاتی اینچنین، وقتی مهم اند که وزیر، وزیر باشد و برنامه ای هم در کارتابلش موجود باشد؛ وقتی برنامه نداریم، چه فرقی می کند که چه کسی وزیر است!؟ تا برنامه و هدف و تناسبی در کار نیست و شما نسبتی با جهان اطراف تان ندارید، چه فرقی می کند که صدارت را به دست کدام یک از آدم هایتان بسپارید!؟

بله البته آدم ها مهم اند، مانند همین وزیر فرهنگ دولت یازدهم که توانست پس از مدت ها نابسامانی، از اعتبار و شخصیتش خرج کند تا التهابات را بخواباند و آرامشی را به کشتی توفان زده برگرداند، اما همیشه برنامه ها مهم ترند، چون هر کسی بیاید باید طبق آن پیش برود و همه درد این است که ما در حوزه فرهنگ، برنامه و برنامه ریز نداریم و همیشه و همه عمر به این یکی که می رسیم یا اصلا نمی رسیم یا دیر می رسیم! و از همه مهم تر اینکه مدیر فرهنگی هم شده است عنصر غایب روزگارمان! همین!

مستند ساز  و  منتقد  سینما