تسهیلات یا جایزه کدام مطلوب، کدام شدنی

دولت در لایحه بودجه سال آینده، 100 میلیارد تومان منابع مالی به صادرکنندگان اختصاص داده است که شاید کمکی به این صادر‌کنندگان باشد. جوایزی که برخی از صادرکنندگان معتقدند باید قوانین اعطای آن پیش از پرداخت اصلاح شود و برخی هم می‌خواهند مبلغش بیشتر باشد. نظر عده‌ای از فعالان اقتصادی هم بر این است که دولت به جای پرداخت جوایز صادراتی که کمک آنچنانی به صادرکنندگان نمی‌کند، راه تولید را هموار کند. برخی صادرکنندگان هم بر این باورند که این جایزه تاثیر‌گذار است اما باید هر صادر‌کننده نمونه‌ای به دریافت آن امیدوار باشد تا جایزه ایجاد رقابت کرده باشد.

با همه این توصیف‌ها و با گذشت سه سال از لغو جوایز صادراتی، صادر‌کنندگان به چه کمک‌هایی نیاز دارند و عنایت دولت در بودجه 94 چقدر می‌تواند در حل مشکلات این حوزه موثر باشد؟  عضو اتاق بازرگانی تهران معتقد است صادر‌کنندگان به مشوق‌های دیگری نیاز دارند تا بتوانند در بازارهای بین‌المللی حرفی برای گفتن داشته باشند. سیده فاطمه مقیمی به «فرصت امروز» می‌گوید: اگرچه عنایت دولت به این مسئله قابل توجه است اما به نظر من آنچه می‌تواند صادرکنندگان را خوشحال کند اصلاح مجموعه قوانین در روند پیش از صادرات است. به گفته وی دولت باید در تولید نگاه صادرات‌محور داشته باشد.

این عضو اتاق بازرگانی در خصوص اصلاح قوانین توضیح می‌دهد: قوانین تولید در کشور ما برای تولید‌کنندگان سخت است و آنچه روند صادرات را دشوار و پر پیچ و خم می‌کند همین قوانین تولید است در صورتی‌که اگر تولید صادرات‌محور باشد هم به نفع تولید‌کننده و هم به نفع صادرکنندگان است. این عضو اتاق بازرگانی ادامه می‌دهد: اگر بخواهیم جوایز صادراتی را از یک سو و اصلاح روند تولید را از سوی دیگر مقایسه کنیم، تسهیل روند تولید به‌مراتب جایزه بزرگ‌تری برای صادرکنندگان خواهد بود. 

پرداخت جوایز صادراتی پیش از آنکه در سال 90 لغو شود، متوقف شده بود و دولت به صادرکنندگان بدهکار شد. رییس اتحادیه صادرکنندگان خشکبار ایران از سر‌گیری پرداخت جوایز صادراتی را از سوی دولت مثبت ارزیابی کرده و به «فرصت امروز» می‌گوید: اگر مشکلی به وجود نیاید و مجلس این مبلغ را تصویب کند، قاعدتا باید ابتدا بدهی صادرکنندگان پرداخت شود. محمد حسن شمس‌فرد ادامــه می‌دهــد: درصــد پرداختی به صادرکنندگان با توجه به حجم صادراتی توسط صادرکنندگان به آنها تعلق می‌گیرد و باید منتظر بمانیم و ببینیم این مبلغ در سال آینده چقدر خواهد بود. شمس فرد در این خصوص که نظارت مختلف و متضادی در ارزیابی این جایزه وجود دارد، توضیح می‌دهد: به نظر من اعطای این جایزه لازم است، شاید کمک اندکی به صادر‌کننده باشد اما به هر حال مشکل کــوچکی از آنهــا را حــل خواهد کرد.

رییس اتحادیه صـــادرکنندگـان خشکبــار ایران که معتقد است هیچ تسهیلات دیگری را نمی‌توان با جایزه صادراتی جایگزین کرد، می‌افزاید: وعده‌های زیادی به صادر‌کنندگان داده شده است مانند تسهیلات برای حمل‌و‌نقل، کمک برای سفرهای تجاری خارجی و کمک برای شرکت در نمایشگاه‌های بین المللی، اما این کمک‌ها عملی نشده یا بسیار اندک عملی شده‌اند. 

شمس فرد می‌گوید: اما جوایز صادراتی باوجود اینکه در دولت قبل تعطیل شد ما امیدواریم که دولت یازدهم به وعده‌هایش عمل کند. به گفته وی صادرکنندگان ترجیح می‌دهند در ثبات اقتصادی کار کنند و شاید این مسئله در کنار جوایز صادراتی بتواند بهترین مشوق برای صادرکنندگان در بازارهای پر رقابت بین‌المللی باشد. 

شاید تاثیر جایزه موقتی باشد اما آنچه به نظر می‌رسد یک صادر‌کننده پس از دریافت جایزه نیاز دارد تثبیت جایگاه او به‌عنوان یک فعال موفق اقتصادی در کشور است که الزاما با جایزه تداوم پیدا نمی‌کند. اهمیت و تثبیت جایگاه صادرکنندگان نمونه به‌عنوان سازندگان بخشی از اقتصاد کشور و تجارت خارجی می‌تواند از مهم‌ترین نیاز‌های یک صادرکننده نمونه باشد. 

به گزارش «فرصت امروز»، جوایز صادراتی که به‌صورت نقدی به صادرکنندگان نمونه پرداخت می‌شد، در سال 1389 متوقف ماند و در سال 1390 لغو شد.  به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان توسعه تجارت ایران صادرکنندگان نمونه براساس چهار معیار «درآمد ارزی حاصل از صادرات»، «حفظ و توسعه بازارهای هدف و فعالیت‌های بازاریابی»، «مهارت فنی و تخصصی شركت در امر صادرات» و «عضویت در تشكل‌های تخصصی صادراتی ملی و استانی» مورد ارزیابی قرار می‌گیرند.