فعالان بازار مسکن شرکتی می شوند / تخصصی سازی، راه خروج از بحران کیفیت ساختمان

پایین بودن میانگین عمر ساختمان های ایرانی معضلی است که تمام دستگاه های اجرایی در سال های گذشته با آن مواجه بوده اند و با وجود تمام اقداماتی که صورت گرفته به نظر می رسد هنوز آنچه در ایران اتفاق می افتد با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد.

در حالی که بسیاری از ساختمان ها در کشورهای توسعه یافته برای چند دهه قابلیت سکونت خود را حفظ می کنند و با در نظر گرفتن امکان بازسازی تمدید عمر نیز برای آنها ممکن خواهد بود اما در ایران بسیاری از ساختمان ها در مرز 20 تا 30 سالگی کارایی خود را از دست می دهند و تخریب و ساخت دوباره تنها چاره برای حفظ کارایی آنهاست.

در کنار آن بحث استفاده از شیوه های ایمن سازی ساختمان نیز هرچند مورد تاکید بوده اما هرگز نتوانسته با آنچه کشورهای توسعه یافته برای آن اندیشیده اند برابری کند. اگر به این معضلات بحث اتلاف انرژی در خانه های ایرانی نیز اضافه شود، مسیر دشوار رسیدن به استانداردهای جهانی بیش از هر زمان دیگری خود را نشان می دهد.

اصلی ترین اقدام برای مقابله با این شرایط را وزارت راه و شهرسازی با همراهی شهرداری ها و سازمان نظام مهندسی به کار بسته و از استفاده از مقررات ملی ساختمان گرفته تا افزایش توان نظارتی، تلاش شده راهی مناسب برای افزایش عمر ساختمان های ایرانی پیدا شود.

هرچند این روش ها که به طور مستقیم ساخت و ساز را تحت تاثیر خود قرار می دهد در کوتاه مدت می تواند برخی نگرانی ها در این حوزه را کاهش دهد اما شاید اصلی ترین راه برون رفت از این شرایط استفاده از تجارب کشورهای خارجی است.

برخلاف بازار ایران که هنوز خانه سازان سنتی اصلی ترین بازیگران آن به حساب می آیند، در بسیاری از کشورهای توسعه یافته شرکت های تخصصی ساختمان امور مربوط به خانه سازی از نخستین مراحل طراحی نقشه تا بهره برداری نهایی را در اختیار می گیرند و حتی در بسیاری از طرح ها امور مربوط به پشتیبانی و نگهداری از ساختمان ها را نیز در اختیار می گیرند.

موفقیت این تجربه بین المللی از چند منظر تضمین می شود. از یک سو این شرکت ها برای آغاز فعالیت های خود مجوزهای لازم فنی و حرفه ای را دریافت می کنند و متخصصان در طرح های عمرانی مشغول به کار می شوند. از سوی دیگر مشخص بودن محصول نهایی شرکت ها و نیاز این سازمان به حفظ بازارهای خود، کیفیت ساخت وسازها را تضمین می کند و بیمه های شهری ضمانتی بر اجرای تعهدات می شوند، موضوعی که شبیه به آن یا در ایران اتفاق نمی افتد یا تجربه بسیار محدودی است.

بیمه ساختمان گره گشا خواهد بود

یک کارشناس عمران و شهرسازی معتقد است که مسائل مربوط به کیفیت ساختمان سازی در ایران جز با تخصصی شدن فرآیند ساخت و ساز امکان پذیر نخواهد بود و این امر با رویه فعلی تا آینده ای نامعلوم ادامه خواهد یافت.

ابوالحسن میرعمادی در گفت وگو با «فرصت امروز» اظهار کرد: متاسفانه در بازار مسکن ایران بیش از آنکه نیروهای متخصص و تحصیلکرده فعال باشند، افرادی به شکل سنتی اقدام به ساخت و ساز می کنند که هرچند تجربه دارند اما دانش روز در طرح های شان اعمال نمی شود.

به گفته وی تا زمانی که مسائل مربوط به حضور افراد و البته شرکت های متخصص در عرصه ساختمان سازی به جریان نیفتد سخت است که درباره رسیدن به اهداف کلان در این زمینه صحبت های قطعی انجام دهیم.

میرعمادی درباره چگونگی عملکرد این شرکت ها نیز توضیح داد: وقتی صحبت از تاسیس این شرکت ها می شود قطعا نیاز به صدور مجوزهایی وجود دارد که کار آنها را از نظر کیفی تضمین کند و دریافت این مجوزها جز با تایید صلاحیت ممکن نخواهد بود.

در کنار آن با فعال کردن شرکت ها امکان آن وجود خواهد داشت که ساختمان ها تحت پوشش بیمه قرار گیرند و این بیمه از یک سو خیال خریداران را راحت خواهد کرد و از سوی دیگر خانه سازان را مجبور به ارائه کیفیتی می کند که در صورت نبود آن امکان دریافت بیمه وجود نخواهد داشت.

احسان رجبی، کارشناس بازار مسکن نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» تاکید کرد: آنچه در حال حاضر بیشترین اهمیت را دارد عبور بازار ایران از سنتی سازی به شیوه های مدرن است. هرچند در طول سال های گذشته برخی مصالح و شیوه های ساخت مدرن شده اند اما در عمل هنوز بازار ما به طور سنتی اداره می شود.

وی با اشاره به تعداد بالای افراد تحصیلکرده در حوزه عمران اظهار کرد: با برقراری شرایطی که به جای افراد سنتی، متخصصان این حوزه کار را در اختیار بگیرند می توان انتظار داشت سطح اشتغال این افراد نیز بالا رود و در نهایت با ترکیب دانش آنها با توان تجربی سال های طولانی بازار مسکن می توان انتظار داشت نتیجه نهایی کاربردی باشد.

به گفته این کارشناس بازار مسکن در صورتی که شرکت های تخصصی کار ساخت را بر عهده بگیرند می توان انتظار داشت حتی پس از بهره برداری نیز نظارت بر هر مجموعه به عهده شرکت های سازنده باشد. یکی از دلایلی که عمر ساختمان در ایران را پایین می آورد نگهداری غیر اصولی از ساختمان هاست و این موضوع می تواند این عامل را نیز کنترل کند.

با وجود آنکه در طول سال های گذشته دولت تلاش کرده نهادهای تخصصی را در عرصه ساختمان فعال کند و از مذاکرات فشرده با انبوه سازان گرفته تا ارائه تسهیلات برای صنعتی سازی این امر را تقویت کرده است اما شاکله قوی نگاه سنتی به بازار مسکن باعث شده ایران در قیاس با بسیاری از کشورها از قافله توسعه این صنعت مهم جا بماند. صنعتی که رسیدن آن به استانداردهای جهانی راه را بر بسیاری از دیگر بخش های اقتصادی کشور نیز باز خواهد کرد تا به اهداف کلان توسعه محور خود نزدیک شوند.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com