زیر و بم پانزدهمین شغل برتر دنیا / تحقیق و توسعه بازار کارآمد اما پرهزینه

رای آنها که جدی‌تر تجارت و تولید را پیگیری می‌کنند، بعضی از واژه‌ها اصطلاحاتی کلیدی به شمار می‌آید که دانستن بیشتر در مورد آن، می‌تواند به بازاریابی بهتر، تولید با کیفیت‌تر، تولید هدفمند، شناسایی مشتریان و در نهایت تولید براساس نیاز جامعه منتهی شود. از جمله این واژه‌ها می‌توان به «توسعه و تحقیق بازار» اشاره کرد.

معمولا در تولیدی‌های بزرگ، واحدهای توسعه و تحقیق بازار از جمله عوامل درون سازمان هستند که اغلب زیرمجموعه‌ای از روابط عمومی‌ها محسوب می‌شوند و در تعدادی از شرکت‌ها خود دارای تشکیلات مجزایی هستند، اما هستند شرکت‌هایی که ترجیح می‌دهند این کار توسط پژوهشگران قابل اعتمادی بیرون از سازمان‌شان انجام شود و نتیجه عملکردشان را دسته‌بندی کنند و در اختیار مدیران قرار دهند.

تحقیق و توسعه؛ هسته مرکزی شرکت‌ها
اصطلاح «تحقیق و توسعه» عبارت است از فعالیت‌های مشخصی در یک کسب‌و‌کار و به تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه، به «کار خلاقانه‌ای گفته می‌شود که به طور سیستماتیک انجام می‌شود تا به دانش موجود بیفزاید یا برای ابداعات تازه به‌کار ببرد.» در یک تعریف ساده می‌توان گفت تحقیق و توسعه در تجارت به فعالیت‌های آینده‌نگر و بلند‌مدت اطلاق و در آن از روش‌های متداول در تحقیقات علمی استفاده می‌شود که هدف نتایج از پیش تعیین شده تجاری است.

در دنیای تولید و تجارت کنونی، تحقیق و توسعه، هسته مرکزی شرکت‌هاست و تصمیمات اصلی بر پایه تحقیق و توسعه اتخاذ می‌شود و به سبب اینکه سطح رقابت، متد و فرآیندهای تولید با سرعت در حال گسترش‌اند، تحقیق و توسعه از ارزش بسیاری برخوردار است و این موضوع در حوزه بازاریابی که مصرف‌کنندگان، چشمان تیزبین خود را روی رقبا و مشتریان متمرکز می‌کنند، دارای اهمیت ویژه می‌شود.

مدل‌های تحقیق و توسعه
دسته‌بندی فعالیت‌های تحقیق و توسعه در هر شرکتی متفاوت است، اما به طور کلی شامل دو مدل اصلی می‌شود. مدل نخست «توسعه و دستیابی به محصول جدید» است و مدل دیگر «ساخت و کشف دانش نوین» که به منظور توسعه محصولات، برنامه‌ها و خدمات تازه انجام می‌شود.

غلظت تحقیق و توسعه
در ایالات متحده، نرخ متداول تحقیق و توسعه برای یک شرکت صنعتی حدود 5/3 درصد از درآمد آن شرکت است که به این معیار اصطلاحا «غلظت تحقیق و توسعه» می‌گویند. این مقدار در شرکت‌های فن‌آوری پیشرفته مانند سازندگان قطعات کامپیوتری حدود 7 درصد است. تحقیقات نشان می‌دهد شرکت‌هایی که «راهبرد تحقیق و توسعه» پایدار دارند، نسبت به آن دسته از شرکت‌هایی که برنامه سرمایه‌گذاری در حوزه تحقیق و توسعه ندارند یا برنامه نامنظمی دارند، به مراتب عملکرد بهتری دارند. به طور کلی مدیریت کردن فعالیت‌های پژوهشی، مشاوره تکنولوژیک به مدیریت و زیرمجموعه‌های مدیریت، ایجاد بستر مناسب برای انجام پژوهش‌های کاربردی و توسعه، مهندسی و تحقیقات بازار (داخلی و خارجی)، استفاده از توان علمی پژوهشگران و پتانسیل‌های موجود در شرکت، دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی معتبر داخلی و خارجی از وظایف سازمانی واحد توسعه و تحقیق است.

یک واحد پرهزینه و کارآمد
بسیاری از تولیدکنندگان کوچک‌تر به دلیل اینکه می‌اندیشند داشتن واحدی با عنوان توسعه و تحقیق بازار هزینه‌بر است و امکانات زیادی را می‌طلبد، از چنین تشکیلاتی محروم‌اند، اما یکی از فعالان اقتصادی که مورد پرسش «فرصت امروز» قرار گرفت، می‌گوید: «معمولا تحقیق و توسعه، توسط واحدها یا مراکز تخصصی وابسته به آنها هدایت می‌شوند، اما می‌توان به شکل دیگری نیز کار کرد و به‌صورت قراردادی توسط شرکت‌های تحقیقاتی یا دانشگاه‌ها انجام داد.»از دیگر پرسش‌هایی که همواره مطرح می‌شود، تفاوت واحد بازاریابی و واحد توسعه و تحقیق بازار است. یک پژوهشگر در باره تفاوت این دو می‌گوید: «تمرکز سیستمی که بر پایه بازاریابی حرکت می‌کند، روی نیاز بازار است، در حالی که فعالیت‌هایی که بر پایه تحقیق و توسعه صورت می‌گیرد، روی نیاز تاکنون برآورده نشده متمرکز می‌شود و این مهم‌ترین تفاوت این دو روش است.»

دستاوردهای واحد تحقیق و توسعه
شناخت فناوری‌های نوین و کمک به تصمیم‌گیرندگان سازمان برای به کارگیری آن، پاسخگویی به نیازهای جدید بازار و مشتریان، کاهش هزینه‌های تولید و افزایش بهره‌وری، افزایش سودآوری، رفع موانع تولید و کاهش ضایعات از بدیهی‌ترین دستاورد‌های چنین واحد‌هایی خواهد بود، مشروط بر اینکه هدفمند حرکت کرده و در راستای اهداف از پیش تعیین شده فعالیت کنند. ناگفته پیداست نخستین فعالیت در اجرای پروژه‌های تحقیق و توسعه، مشخص کردن مکانیسم اجرای پروژه است.

این واحد البته به تنهایی ملزم به اجرای همه پروژه‌های تحقیق و توسعه نیست و اغلب پس از اعلام نتایج تحقیق بر نحوه توسعه نظارت دارد و بازوی مشورتی مدیران محسوب می‌شود، اگرچه گاهی حتی ماموریت‌شان پایان یافته نیز تلقی می‌شود. در پایان بد نیست به رتبه بندی 20 شغل برتر دنیا در سال 2014 جهان نگاهی بیندازیم. براساس آخرین آمار وزارت کار آمریکا در بین 20 شغل برتر دنیا «توسعه و تحقیق بازار در جایگاه پانزدهم» قرار گرفته و این در حالی است که توسعه‌دهنده نرم‌افزار یا همان برنامه نویسی در رتبه اول و تحلیلگر سیستم کامپیوتر در پله بعدی قرار گرفته است.