قرار گرفتن ایران در اصلی ترین مسیر اتصال شرق به غرب و شمال به جنوب باعث شده در طول تاریخ این کشور نام خود را به عنوان اصلی ترین زنجیره اتصال کشورهای مختلف جهان به یکدیگر مطرح کند.
این کارکرد تاریخی که از سال های دور و با راه اندازی جاده ابریشم آغاز شده بود در طول سال های گذشته و با احیای نقش تاریخی ایران پس از اجرای برجام دوباره در دستور کار قرار گرفته است. تلاش برای افزایش زیرساخت های جاده ای و اتصال ریلی به کشورهای همسایه بخشی از برنامه هایی بوده است که در طول سال های گذشته به منظور افزایش نفوذ ترانزیتی در دستور کار قرار گرفته و صنعت هواپیمایی کشور نیز نمی خواهد از این روند جا بماند.
در کنار افزایش تعاملات با ایرلاین های بین المللی و بازگرداندن آنها به فرودگاه های ایران، بحث افزایش استفاده از فضا و حریم هوایی ایران نیز در طول این سال ها یکی از اصلی ترین برنامه های در دستور کار بوده است.
ایران توانسته در جریان این پروازها دو هدف عمده را محقق کند؛ یکی استفاده از موج افزایشی این پروازها در به رخ کشیدن امنیت آسمان ایران و دیگری استفاده از منابع مالی به دست آمده از محل تعرفه وضع شده برای این پروازها که از سوی ایرلاین های مختلف پرداخت شده است.
تحولات منطقه نیز در این راستا به کمک ایران آمد. پس از افزایش ناامنی ها و در کشوری مانند اوکراین و البته بالا گرفتن نبردهای سیاسی در عراق و سوریه تعداد شرکت هایی که تقاضای عبور از آسمان ایران را داشتند به شکل قابل توجهی افزایش یافت و تعداد پروازهای عبوری روزانه به بیش از هزار پرواز رسید.
با وجود حفظ روند رو به رشد این پروازها اما در طول ماه های گذشته برخی عوامل دست به دست هم داده و بار دیگر پروازها را به زیر هزار رسانده اند؛ موضوعی که رئیس شرکت فرودگاه ها را نگران کرده است. رحمت الله مهابادی در این باره گفته آمار پروازهای عبوری طی چهار هفته گذشته کاهش یافته و به کمتر از ۱۰۰۰ پرواز در روز رسیده است. افت تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران درحالی صورت می گیرد که تا پیش از آن شاهد ثبت بیش از ۱۰۰۰ پرواز در روز بودیم.
او همچنین از برخی سازمان های داخلی نیز گلایه کرده و گفته است که برخی بخش ها برای حل مشکلات در سطح کشور به وعده های زمانی خود عمل نمی کنند و همین موضوع مشکلاتی را در تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران ایجاد کرده است. امیدواریم با حمایت دستگاه های امنیتی و نظامی، مشکل گلوگاه های کشور هرچه زودتر مرتفع شود.
اصلاح سیاست ها کارگشا خواهد بود
معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است صرف افزایش یا کاهش پروازهای عبوری در آسمان ایران نمی تواند نگرانی های جدی به وجود بیاورد و اگر ایران در داخل بتواند شرایط را به بهترین شکل ممکن مدیریت کند، ایرلاین ها از ظرفیت های موجود نهایت استفاده را خواهند برد.
علی رضا منظری در گفت وگو با «فرصت امروز» تأکید کرد: اینکه به دلیل اتفاقات سیاسی در کشورهای منطقه تعداد پروازهای ما افزایش یابد نمی تواند یک دستاورد بزرگ تلقی شود و به همین روال صرف کاهش فصلی پروازها نیز چندان نگران کننده نیست، بلکه باید تلاش شود از ظرفیت های کشور حداکثر استفاده صورت گیرد.
به گفته وی، طراحی بیشترین مسیرها و ارائه بهترین خدمات در حریم هوایی ایران یکی از اصلی ترین مسائلی است که می تواند در دستور کار قرار گیرد. در کنار آن هزینه در نظر گرفته شده نیز باید امکان رقابت با دیگر کشورهای منطقه را داشته باشد. در چنین شرایطی می توان انتظار داشت اوضاع برای آسمان ما استاندارد باشد.
حمیدرضا غوابش، دبیر سابق انجمن شرکت های هواپیمایی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به دو عرصه اثر گذار داخلی و خارجی در افزایش تعداد پروازهای عبوری از آسمان ایران اشاره کرد و گفت: در عرصه داخلی ما باید از یک سو مسیرهای یک طرفه و مدونی را طراحی و از سوی دیگر باید خدمات ارائه شده در آسمان ایران را تقویت کنیم و در نهایت نرخ های ما باید قابلیت رقابت بالایی داشته باشد.
وی ادامه داد: همین سه مرحله می تواند از سوی کشورهای خارجی و رقیب طراحی شود و آنها نرخ ها را پایین بیاورند یا خدمات خوب ارائه کنند. ما باید در ایران ضمن ارزیابی دقیق آنچه از سوی رقبا انجام می گیرد برنامه های خود را نیز دنبال کنیم.
غوابش با بیان اینکه پروازهای ایرلاین ها می تواند در فصول و زمان های مختلف متغیر باشد، اظهار کرد: اگر ما امکانات مطلوبی ارائه کنیم قطعاً شرکت های هواپیمایی از آسمان ما استفاده خواهند کرد.
این کارشناس درباره امکان کاهش مناطق پرواز ممنوع ایران نیز گفت: این مناطق در همه کشورها وجود دارد و نمی توان برخی دغدغه های امنیتی را کنار گذاشت اما قطعاً با انجام مذاکره می توان بخشی از مناطق را یا آزاد کرد یا در زمان هایی مشخص و در ارتفاعی مشخص به شکل موقت اجازه پرواز در آنها را صادر کرد تا اهداف دوگانه مدنظر در این حوزه رعایت شود.
با وجود آنکه شرکت فرودگاه ها زنگ خطر احتمال کاهش پروازهای عبوری به صدا را درآورده اما به نظر می رسد هنوز راه حل این موضوع در اختیار ایران است و در صورتی که شرایط رقابتی به وجود آمده و اوضاع مدیریت شود، شاید این نگرانی به عنوان فرصتی در آینده مدنظر قرار گیرد.
ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com