به سوی اشتغال‌ زایی پایدار برویم

یکی از چالش‌های مهم اقتصاد ایران مسئله بیکاری، خصوصاً بیکاری جوانان و قشر تحصیلکرده و زنان است. اصطلاحا گفته می‌شود که ایجاد اشتغال یا تقاضا برای اشتغال یک تقاضا مشتق شده است یعنی هیچ کس برای اینکه عده‌ای را به شغلی مشغول سازد، کسب‌و‌کار ایجاد نمی‌کند. بنابراین باید سرمایه‌گذاری انجام شود تا افراد ترغیب شوند وگروهی که کارآفرین هستند و گروهی که سرمایه‌گذار هستند انگیزه پیدا کنند که منابع خود را وارد اقتصاد کنند.

از طرفی سرمایه‌گذاری نیاز به نیروی کار دارد. نیروی کار به تبع اینکه سرمایه‌گذاری انجام می‌شود باید جذب شود و باعث کاهش بیکاری شود. بنابراین مهم‌ترین مسئله این است که چگونه موانع سرمایه‌گذاری کاهش یابد، موانع رشد از بین برود، محیط کسب‌و‌کار بهبود پیدا کند، امنیت سرمایه‌گذاری و ریسک سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شود و ریسک سرمایه‌گذاری کاهش یابد.

اشتغال پایدار منوط بر این است زمانی‌که سرمایه‌گذار، سرمایه‌گذاری می‌کند و نیروی کار جذب می‌کند و واحد تولیدی را راه‌اندازی می‌کند از محل درآمدهایی که آن واحد تولیدی کسب می‌کند بتواند هزینه‌ها از جمله دستمزد کارگران و حقوق کارمندان را بپردازد و اشتغال ناپایدار به این معناست که ما بدون توجه به اینکه تولید یک محصول مزیت نسبی دارد یا نه و اینکه هزینه تولید آن چه مقدار می‌شود وارد کار شویم و نیرو‌ها را به کار بگیریم و محصولی تولید کنیم اما بعد به دلیل اینکه قیمت تمام شده بالاست، این محصول نتواند رقابت کند و فروش نرود که این باعث می‌شود شرکت ورشکسته شود و افرادی که در سال‌های ابتدایی شاغل شده بودند، مجددا بیکار شوند.

ما باید به سمتی برویم که اشتغال پایدار شود. یعنی بتوانیم هم اشتغال موجود را حفظ کنیم و هم به ایجاد اشتغال بیشتر کمک کنیم و هر سال تعداد افراد بیشتری مشغول به کار شوند که این در گرو سرمایه‌گذاری، بهبود محیط کسب‌و‌کار، ثبات سیاست‌های اقتصادی و استفاده از سرمایه‌گذاری خارجی است. سپس شناسایی پتانسیل‌های اقتصاد کشور و مزیت‌های نسبی که اقتصاد دارد می‌تواند کمک کند که بدانیم چه بخش‌هایی می‌تواند اشتغال‌زا باشد زیرا تمام بخش‌ها به یک میزان اشتغال ایجاد نمی‌کنند.

بعضی بخش‌ها اصطلاحا کاربر و بعضی از بخش‌ها سرمایه بر هستند و نیروی کار کمتری نیاز دارند. بنابراین در مقطعی که نیاز به اشتغال بیشتر است طبیعتا آن بخش‌هایی که اشتغال بیشتری ایجاد می‌کند و کاربر هستند و ضمنا مزیت اقتصادی هم دارند مانند اکثر بخش‌های صادرات غیر‌نفتی، توریسم، گردشگری، اجتماعی و... می‌تواند اشتغال‌زا باشد. بنابراین شناسایی این بخش‌ها می‌تواند کمک کند که اقتصاد داخل نیز به‌گونه‌ای باشد که ریسک سرمایه‌گذاری کاهش یابد و هم برای سرمایه‌گذار داخلی و هم خارجی انگیزه ایجاد کند که منابع به سمت تولید و اشتغال بیشتر هدایت شود.

* اقتصاددان