بلوکه شدن زمین‌های مزارع بادی به‌وسیله غیر‌متخصص‌ها

ایران به‌عنوان کشوری برخوردار از ذخایر عظیم نفت و گاز، یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان انرژی‌های فسیلی به‌شمار می‌رود، با این وجود به دلیل برخورداری از پهنه وسیع جغرافیایی و تنوع اقلیمی، از ظرفیت‌های بالایی برای استفاده تجاری از انرژی‌های تجدیدپذیر نیز بهره‌مند است. این امر به‌خصوص در سال‌های اخیر با تقویت دیدگاه حرکت به سمت این نوع انرژی در کشور در سطوح کلان تصمیم‌سازی و به‌ویژه به فراهم شدن بسترهای قانونی برای تولید و فروش این نوع از انرژی، فعالیت برای بخش‌خصوصی در این عرصه را توجیه‌پذیر‌تر ساخته است.

گروه مپنا به‌عنوان یک بنگاه صنعتی و اقتصادی دانش‌بنیان در صنعت نیروگاهی در خاورمیانه و غرب آسیا، نخستین و بزرگ‌ترین سازنده تمام تجهیزات اصلی نیروگاهی و نخستین و بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار طرح‌های نیروگاهی خصوصی در کشور به حساب می‌آید. هرچند مأموریت اولیه و اصلی این گروه، توسعه و احداث نیروگاه‌های حرارتی بوده اما در طول دو دهه سپری شده از تاسیس مپنا، با در نظر گرفتن تغییرات به وجود آمده در محیط پیرامونی، گسترش نیروگاه‌های مبتنی بر انرژی‌های تجدیدپذیر، به‌صورت جدی در حوزه‌های فعالیت این گروه قرار گرفته و توسعه نیروگاه‌های بادی به‌عنوان یک بخش مهم از این صنعت، هم اینک در دستور کار مپنا قرار دارد. سازوکارهای مهمی، در ساختار سازمانی و امکانات تولیدی و احداث نیروگاه‌های بادی در این مجموعه ایجاد شده است.

گروه مپنا به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی و یک مجموعه دانش‌بنیان، با احساس مسئولیت نسبت به تامین برق کشور همواره حضوری فعال و مستمر در این بخش داشته و در دولت قبل یا در دولت یازدهم بنا به مأموریتی که برای خود تعریف کرده، اقدامات توسعه‌ای زیادی در این زمینه به سرانجام رسانده یا در دست اجرا دارد. این گروه در راستای انجام ماموریت‌های خود همواره به موضوع انرژی‌های تجدیدپذیر و ورود به این عرصه توجه داشته و تمام همت خود را برای تحقق این هدف به کار بسته است.

این گروه هم مانند بقیه شرکت‌های کشورهای توسعه‌یافته، به امر مهم سرمایه‌گذاری در انرژی‌های نو پرداخته و رویکردهای جدید خود را از سال‌ها پیش اجرایی کرده‌است. دلیل روشن آن تاسیس شرکت «تولید انرژی‌های تجدید‌پذیر مپنا» است که از سال 89 فعالیت خود را مبنی بر مطالعه فنی و اقتصادی روی مزارع بادی در ایران آغاز کرده‌است. این شرکت تاکنون فاز اول مزرعه بادی کهک در استان قزوین را با ظرفیت 20 مگاوات و با تولید حدود 40 میلیون کیلووات ساعت احداث کرده که در حال حاضر برق تولیدی خود را به شبکه تحویل می‌دهد. فاز دوم این مزرعه بادی نیز به ظرفیت 30 مگاوات در حال اجراست. لازم به ذکر است فاز دوم این مزرعه بادی با توربین‌های ساخت داخل گروه مپنا، تا پایان سال 94 اجرا خواهد شد. شرکت انرژی‎های تجدیدپذیر مپنا مأموریت خود را توسعه انرژی‌های نو و تجدیدپذیر تعریف کرده و اکنون نزدیک به پنج‌سال از فعالیت رسمی این شرکت سپری شده است.

با توجه به در نظر گرفتن مأموریت مهم مپنا به‌نظر می‌رسد اظهارنظرهایی مبنی بر عدم علاقه‌مندی گروه مپنا برای توسعه فناوری‌های حوزه انرژی تجدیدپذیر به‌دلیل فقدان صرفه اقتصادی، واقعی نیست. گروه مپنا کوشیده با در نظر گرفتن مسائل زیست‌محیطی و با حس مسئولیت اجتماعی، استفاده از انرژی تجدیدپذیر به‌ویژه بادی را بسیار جدی در برنامه خود قرار دهد. به همین خاطر برنامه‌ریزی برای احداث و بهره‌برداری از انرژی‌های تجدید‌پذیر و تاسیس مزارع بادی از سال 90 جزو اولویت‌های این گروه قرار گرفت و در دولت دهم به‌صورت انبوه این موضوع دنبال شد.

در حال حاضر شرکت تولید انرژی‌های تجدید‌پذیر مپنا موافقت‌نامه اولیه ۷۵۰ مگاوات نیروگاه بادی را به روش BOO در سه استان بادخیز قزوین، خراسان رضوی و آذربایجان شرقی و پنج‌مگاوات نیروگاه خورشیدی در استان یزد و فارس از دولت اخذ کرده است. گروه مپنا در چند سال گذشته با هدف خودکفایی در احداث مزارع بادی و ساخت توربین‌های 2.5مگاواتی اقدامات خود را آغاز کرد و خوشبختانه دستاوردهای خوبی را در این زمینه کسب کرده است. مپنا بعد از کشور مصر بزرگ‌ترین مزرعه بادی خاورمیانه را راه‌اندازی کرده‌است، ضمن آنکه تا پایان سال 93، به 50درصد توان تولید داخل و تا پایان سال 94 به 100درصد توان تولید داخل در زمینه تجهیزات نیروگاه‌های بادی پیشرفته، دست خواهیم یافت.

بد نیست یک بار دیگر اشاره‌ای داشته باشیم به مرزعه بادی کهک به ظرفیت ۲۰ مگاوات در نزدیکی شهرستان تاکستان در استان قزوین که همچنان در دست توسعه است. انرژی تولیدی سالانه این مزرعه بادی حدود ۱۸۰ هزار مگاوات ساعت برآورد می‌شود. در سایت کهک و شش سایت دیگر دکل‌های باد‌سنجی نصب یا در حال نصب است. همچنین به دلیل عدم تولید دی‌اکسیدکربن در نیروگاه‌های بادی، این نیروگاه‌ها دارای مکانیسم توسعه پاک (CDM) است که مزرعه بادی کهک و کوهین نیز از این قاعده مستثنا نیست و قرارداد CDM این سایت منعقد شده و در سایت UNFCCC نیز به ثبت رسیده است.

در نهایت لازم به ذکر است یکی از دلایل عدم توسعه مزارع بادی در ایران بلوکه شدن زمین‌های منابع طبیعی توسط شرکت‌هایی است که تخصص و توانایی اجرای این مزارع بادی را ندارند، لذا به‌عنوان یک راه‌حل می‌توان پیشنهاد داد این زمین‌ها توسط مراجع قانونی ذی‌ربط آزاد شوند و در اختیار شرکت‌های دانش بنیانی را که توانایی فنی و اقتصادی مطلوب جهت اجرای مزارع بادی دارند، قرار داده شوند.

* عضو هیات مدیره و مدیرعامل شرکت تولید انرژی های تجدیدپذیر مپنا