«برگزیت» با چاشنی ترس از جهانی شدن

در سال 1992 رمانی به نام «فرزندان آدم» از یک نویسنده مشهور داستان‌های جنایی انگلیسی منتشر شد. سال 2006 یک کارگردان مکزیکی فیلمی را براساس این رمان و با همان نام تکان‌دهنده روانه سینماها کرد.فیلم به اندازه نامش تکان‌دهنده و دلهره‌آور است.

نویسنده انگلیسی در رمان خود جهان سال 2021 را به تصویر می‌کشد؛ جهانی که با خاک یکسان شده و تنها بریتانیای کبیر برایش باقی مانده است. بریتانیا که اگرچه از نگاه نویسنده و فیلمساز چیزی از آن باقی نمانده و واژه کبیر را تنها به لطف رسانه عوام‌فریب و در ذهن معدود شهروندانی که هنوز اصالت خود را حفظ کرده‌اند، با خود یدک می‌کشد.

از لندن در مه فرورفته هم شهروندان مضطرب و خیابان‌های بی‌روحی مانده که هر لحظه انتظار بمب‌گذاری‌های گروهک‌های چپ‌گرا را می‌کشند. وضعیت مرزها با وجود مهاجرانی که به دنبال سرپناه از ویرانی سرزمین‌های مادری گریخته‌ و خود را به آخرین پایگاه زمین رسانده‌اند، آشفته‌تر و به‌شدت محافظت‌شده است. مهاجران اجازه ورود به بریتانیا را ندارند.بریتانیا به‌عنوان آخرین و تنها بازمانده زمین سنگر خود را حفظ می‌کند تا به سرنوشت بقیه دنیا دچار نشود، هر چند که خودش آشفته‌بازار است.

دستور حفاظت از مرزها و جلوگیری از ورود مهاجران در این داستان با همان منطقی توجیه می‌شود که حالا بریتانیا برای خروج از اتحادیه اروپا بر آن تاکید می‌کند؛ مسئله مهاجرت مهم‌ترین دغدغه و دلیل بریتانیا برای خروج از سازمانی است که برای پیوستن به آن چند سال در صف ایستاده بود. (شارل دوگل، رئیس‌جمهور فرانسه درخواست بریتانیا برای ورود به اتحادیه اروپا را دو بار در سال‌های 63 و 67 میلادی وتو کرد؛ بریتانیا در سال 1973 به این اتحادیه پیوست.)

این نخستین بار نیست که بریتانیا می‌خواهد از اتحادیه جدا شود؛ در سال 1975 نخستین همه‌پرسی را برای جدا شدن از اتحادیه که در آن زمان اتحادیه اقتصادی اروپا نام داشت، برگزار کرد. در آن همه‌پرسی 67درصد به ماندن بریتانیا در اتحادیه رأی مثبت دادند اما بریتانیا در تمام طول سال‌های عضویت در این سازمان به دلایل مختلف خروج از آن را به بقیه اعضا هشدار داده است. در واقع به دنبال بحران بدهی منطقه یورو و تضعیف ارزش یورو، بریتانیا هر بار خودش را در معرض خطر دیده و بقیه قدرت‌های اروپا را تهدید به ترک اتحادیه کرده است.

نشریه نیویورک‌تایمز ریشه این تهدید را در شکاف کهنه‌ای که در حزب محافظه‌کار حاکم وجود دارد، می‌بیند. بخش اقلیتی در این حزب از زمان مارگارت تاچر خواهان خروج بریتانیا از اتحادیه بوده‌اند و در طول زمان گسترش پیدا کردند، در دوره نخست‌وزیری تونی بلر اپوزیسیون شدند و حالا می‌خواهند خواسته‌شان جدی گرفته شود.

برگزیت(Brexit)- طرحی که نشریه انگلیسی گاردین آن را «بزرگ‌ترین اشتباه اروپا» می‌داند و از نگاه نشریه آمریکایی ای‌بی‌سی می‌تواند بزرگ‌ترین جدایی تاریخ را رقم بزند- نتیجه ترس از تشدید اختلاف در میان احزاب (از همه مهم‌تر ترس از جدایی‌طلبی حزب مستقل بریتانیا) و در نهایت فروپاشی بریتانیاست.

60درصد اعضای حزب محافظه‌کار موافق خروج از اتحادیه و 70درصد اعضای حزب کارگر موافق ماندن بریتانیا در اتحادیه هستند. جدا از سیاست‌گذاران، نسل قدیمی‌تر بریتانیا و طبقه کارگری و فرودست جامعه موافق و جوانان، شهرنشین‌ها و طبقه متوسط مخالف برگزیت هستند.

دیوید کامرون رهبری گروه موافق را بر عهده دارد و می‌گوید بریتانیا در اتحادیه اروپا «قوی‌تر و امن‌تر» خواهد بود؛ با اینکه پشتش به حزب کارگر، لیبرال دموکرات و حزب ملی اسکاتلند گرم است اما ناکامی در این کمپین می‌تواند به بهای از دست دادن شغلش تمام شود. در سطح داخلی، تحلیلگران اقتصادی مستقل، صاحبان تجارت‌های بزرگ و حتی سران سرویس‌های جاسوسی بریتانیا و در سطح بین‌المللی باراک اوباما، آنگلا مرکل و ژی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین را هم به‌عنوان پشتوانه‌های خود دارد.

به گفته نشریه ای‌بی‌سی، مخالفان برگزیت را قدمی به سوی ناکجاآباد می‌دانند. هیچ کس نمی‌تواند بگوید بعد از جدایی از اتحادیه اروپا چه بر سر بریتانیا خواهد آمد و به همین دلیل است که سران جهان غرب و بسیاری از متخصصان مالی با برگزیت مخالفت می‌کنند. سردبیر نشریه اکونومیست می‌گوید: برگزیت برای بریتانیا، اروپا و غرب مضر خواهد بود.

کامرون می‌گوید: برگزیت می‌تواند اروپا را وارد جنگ کند. تونی بلر و جان میجور، نخست‌وزیران سابق بریتانیا هم از احتمال تجزیه بریتانیا می‌گویند. یک مقام ارشد اتحادیه اروپا حتی از سقوط تمدن غربی حرف می‌زند. مهم‌ترین دغدغه مخالفان برگزیت این است که بریتانیا هیچ برنامه‌ای برای شکل جدید رابطه تجاری خود با اتحادیه اروپا ندارد.

فرانسه و حتی تعدادی از سیاستمداران آلمانی هم هشدار داده‌اند که بریتانیا درصورت خروج از اتحادیه نمی‌تواند به سرعت بر سر یک توافق‌نامه تجاری آزاد با اتحادیه اروپا مذاکره کند. قصدشان چیست؟

می‌خواهند به تمام کشورهای مردد اتحادیه اروپا هشدار دهند؛ ترک اتحادیه اروپا دست‌کم در کوتاه‌مدت بهای سنگینی برای اقتصاد و ارز بریتانیا خواهد داشت. براساس قوانین اتحادیه اروپا، در صورت موفقیت برگزیت مذاکرات بر سر جدایی کامل بریتانیا از اتحادیه دو سال طول خواهد کشید اما عده‌ای معتقدند 10سال هم برای رسیدن به یک برنامه و هدف مشخص کافی نیست.

کمپین موافقان برگزیت به رهبری مایکل گُوو وزیر دادگستری و بوریس جانسون شهردار سابق لندن بر این باور است که تغییرات اتحادیه اروپا طی چهار دهه اخیر به استقلال و قدرت بریتانیا در منطقه آسیب رسانده است.

جانسون می‌گوید: بریتانیایی‌ها می‌خواهند با جدا شدن از اتحادیه کنترل کشور را دوباره به دست بگیرند. در سطح بین‌المللی حمایت مارین لوپن، رهبر جبهه ملی فرانسه و گروه‌های ضداروپایی آلمان، هلند و سایر نقاط اروپا را دارد و در سطح داخلی نزدیک به نیمی از اعضای محافظه‌کار پارلمان و همین‌طور حزب مستقل.

جز اینکه آقای جانسون اهداف اتحادیه اروپا را شبیه به اهداف ناپلئون و هیتلر می‌داند، هواداران برگزیت قوانین آزاد جابه‌جایی این اتحادیه را هدف انتقادات خود قرار داده و می‌گویند حق آزاد شهروندان برای زندگی و کار در سرتاسر قاره اروپا، باعث شده که بریتانیا روی شمار مهاجرانش کنترل نداشته باشد. این در حالی است که بریتانیا در واقع برای بسیاری از بخش‌های خدماتی خود به نیروی مهاجر ارزان‌قیمت نیاز دارد.

نایجل فراژ، رهبر حزب مستقل بریتانیا اما می‌گوید برگزیت به بریتانیا اجازه ورود نیروهای ماهرتری را از چین، کانادا و حتی استرالیا خواهد داد. هواداران برگزیت از نحوه برخورد اروپا با بحران پناهندگان هم دل خوشی ندارند و معتقدند «رهایی» بریتانیا از تصمیمات حقوقی، قوانین و ضوابط تجاری اتحادیه اروپا به نفع اقتصادش خواهد بود.

فراژ، می‌گوید در 10 سال گذشته سیل نیروی غیرماهر از شرق اروپا در بریتانیا دستمزدها را کاهش داده، به سهام مسکن آسیب رسانده و زندگی «شهروندان عادی بریتانیا» را مختل کرده است. چه الگویی را مدنظر دارند؟ الگوی استرالیا؛ الگوی مهاجرتی سخت‌گیرانه استرالیا که اخیراً در صدر اخبار مربوط به مهاجران غیرقانونی بوده است.

نشریه گاردین این تصمیم‌گیری را در واقع نتیجه ترس ریشه‌دار بریتانیایی‌ها از اجنبی و ترس از تنگدستی (و در ابعاد بزرگ‌تر ترس از پدیده جهانی شدن) می‌داند و می‌گوید: جای تعجبی ندارد طرح سخنورانی چون گوو و جانسون با وعده‌ رهایی از تمام نگرانی‌های شهروندان بریتانیایی محبوب می‌شود؛ چرا که تحقق رویای بریتانیای تافته ‌جدابافته را برای آنها آسان‌تر می‌کند.

ار تباط با نویسنده: azadehetehad@gmail. com