برنامه‌های بانک مرکزی برای مدیریت کارآمد بازار بین بانکی ریالی

در سال جاری با مدیریت بانک مرکزی نرخ سود بازار بین بانکی ریالی از 29درصد در ابتدای سال جاری به 21.5درصد در اواخر آذرماه کاهش یافت‌، بر این اساس تداوم و ثبات نرخ مزبور در دستور کار این بانک قرار دارد. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، آنچه در پی می‌آید گزارش «برنامه‌های در دست اقدام بانک مرکزی برای مدیریت کارآمد بازار بین بانکی ریالی» است.هدف از تشکیل بازار بین بانکی ریالی تسهیل جریان منابع ریالی کوتاه‌مدت بین بانک‌ها در جهت مدیریت کارآمد نقدینگی است و بانک مرکزی به‌عنوان عضو و مدیر بازار مسئولیت تنظیم، برنامه‌ریزی، سازماندهی، هماهنگی، تدوین مقررات، نظارت، کنترل و تسویه معاملات را برعهده داشته و جهت اعمال سیاست‌های پولی در بازار بین بانکی مداخله می‌کند. مداخله بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی به منظور تحقق دونقش خود است:

الف: ایفای نقش آخرین وام‌دهنده

The lender of last resort

ب: تثبیت نرخ سود هدف

بانک مرکزی سیاست پولی خود را از طریق بازار بین بانکی برای کنترل و هدایت نرخ سود در بازار بین بانکی سیاست‌گذاری کرده و همسو با اهداف کلان اقتصادی به اجرا می‌گذارد؛ بنابراین هدف عملیاتی بانک مرکزی مدیریت نقدینگی سیستم بانکی در راستای تحقق سیاست‌های پولی است.

بررسی وضعیت بازار بین بانکی ریالی

حجم معاملات طی دو هفته اخیر از روندی مناسب برخوردار بوده است به طوری که رشد حجم معاملات نشان‌دهنده افزایش عمق بازار و تمرکز سیستم بانکی به بازار بین بانکی جهت تامین نقدینگی خود بوده است. از سوی دیگر میانگین نرخ سود در این بازار با کاهشی از رقم 21.72درصد در ابتدای دی ماه به حدود 20.58درصد در 19/10/1394 رسیده است.

با عنایت به موارد فوق و نظر به اهداف سیاست‌های پولی بانک مرکزی مقرر است تا ضمن حمایت از پایداری و قابلیت ثبات (sustainability)  از نرخ مزبور، باتداوم کاهش در نرخ بازار بین بانکی نرخ‌های سود سپرده‌ها و تسهیلات بانکی کاهش یافته و به وضعیت متناسبی با نرخ تورم اصلاح شود.

اقدامات تکمیلی و اصلاحی بانک مرکزی در بازار بین بانکی ریالی

بانک مرکزی نرخ تصریحی بهره بانکی را تحت عنوان «دامنه نرخ سود» یا «کریدور نرخ سود» به‌عنوان قسمتی از عملیات بازار بین بانکی ریالی در دست بررسی دارد. هدف از تعیین دامنه نرخ سود در بازار بین بانکی ریالی، استفاده از یک ابزار سیاستی برای بهبود کارکرد چارچوب سیاست پولی (Monetary policy)  از جمله مدیریت بهینه نقدینگی است.

به دلیل فقدان ابزارهای مالی قابل معامله در بازار بین بانکی ریالی (که بیانگر عدم وجود انواع اوراق بهادار در پرتفوی دارایی‌های سیستم بانکی کشور است)، امکان مداخله موثر بانک مرکزی جهت راهبری نرخ سود بازار بین بانکی ریالی در دامنه مربوط فراهم نیست. بنابراین یکی دیگر از اقدامات بانک مرکزی معرفی و به کارگیری ابزارهای نوین مالی در این بازار (همانند قرارداد‌های REPO قبولی بازخرید) Repurchase agreement است. با عملیاتی کردن ابزارهای مالی نوین ریسک‌های موجود در بازار و احتمال نکول معاملات کاهش یافته و در نتیجه شفافیت در بازار نیز افزایش خواهد یافت.