بازی موش و گربه رکود و تورم

برای درمان بیماری بدخیم تورم، راهکارهای متعددی وجود دارد، یکی از این راهکارها استفاده از روش هایی است که گاه به مشکل دیگری به نام رکود منجر می شود. اگرچه برخی کارشناسان حوزه اقتصاد معتقدند رکود از تورم بهتر است و گاه نشانه ای از بهبود وضعیت اقتصادی تلقی می شود اما با این حال رکود نیز با شرایط مطلوب اقتصادی فاصله ای قابل توجهی دارد.

بر این اساس، یکی از پرسش های رایج در حوزه اقتصاد این است که آیا استفاده از روش هایی برای خروج از بحران تورم و رسیدن به رکود یک بن بست اقتصادی است یا راهکاری فرعی برای رسیدن به موفقیت؟

با این وجود استفاده از راهکارهایی برای کاهش تورم یک شبه میسر نمی شود. برنامه های مهار تورم نیاز به برنامه ریزی هایی بلند مدت دارد؛ برنامه هایی که باید براساس منابع، توان اقتصادی، قدرت صادرات و واردات و ظرفیت و پتانسیل های اقتصادی هر کشور تدوین شوند.

بنابراین هر کشور بر حسب میزان توسعه یافتگی شرایطی متفاوت برای مقابله با تورم و رکود اقتصادی خواهد داشت. شرایطی که می تواند از مانع به فرصت تبدیل شده و حتی به آسانسوری برای پیشرفت بلند مدت کشورها تبدیل شود.

سریال تورم و رکود قابل توقف است

جان دبلیو شوئن، مدرس دانشگاه اقتصاد واشنگتن معتقد است که سناریوی سریال رکود و تورم پیشینه ای طولانی دارد. دهه 70 یکی از دوره های اوج گیری  «رکود تورمی» در ایالات متحده آمریکا محسوب می شد. در این دوران، وضعیت بسیاری از تولیدکنندگان و صادرکنندگان در وضعیت نامناسبی قرار داشت و اغلب مقالات منتشر شده در آن دوران نیز برای بیان وضعیت از عبارت «چتر رکود تورمی بر سر اقتصاد آمریکا» استفاده می کردند.

با وجود تمامی این موج های نارضایتی نمی توان منکر نقش مهم دولت در کنترل شرایط اقتصادی و خروج ار تورم بی سابقه این کشور شد. تجربه ایالات متحده نشان داد تورم به مراتب منفی تر از رکود است و عواقب حل نکردن تورم در اقتصاد آمریکا می توانست بسیار بدتر از رکود باشد.

این رکود در نهایت در دهه 80 و 90میلادی با موفقیت کنترل شد. اما چگونه؟ بین سال های 1980 تا 1982، دولت ایالات متحده طرح هایی را برای کاهش تورم تدوین و اجرا کرد و سپس در سایه این طرح ها به کنترل نرخ تورم دست یافت.

اگرچه از آن تاریخ تاکنون میزان تورم ایالات متحده تغییراتی را تجربه کرده، اما نمی توان مدعی بود این تغییرات خطر چندانی برای اقتصاد آمریکا ایجاد کرده یا روند رو به رشد اقتصاد این کشور را مختل کرده اند. اهمیت این برنامه ریزی در دوران رکود جهانی اقتصاد کاملاً محسوس بود. شرایطی که اغلب کشورهای مهم جهان به برنامه های ریاضت اقتصادی روی آوردند اما ایالات متحده موفق شد با هر سختی از این شرایط جان سالم به در برده و حتی مقادیری رشد تجربه کند.

دوره های افت و خیز هند

اقتصاد هند یکی از پر افت وخیز ترین اقتصاد های دنیاست اما دوره طلایی اقتصاد هند، از اواخر دهه 80 یا اوایل دهه 90 را شامل می شود. زمانی که زندگی بسیار ساده تر از این روزها و بدون اینترنت، تلویزیون های ماهواره ای و موبایل و... بود. بالطبع، اقتصاد و شرایط اقتصادی نیز ساده تر از دوران کنونی بود. از سوی دیگر رشد اقتصادی هند تا حد زیادی به تولیدات بخش کشاورزی وابستگی داشت.

این مسئله باعث می شد دوران رشد و رکود اقتصاد هند متاثر از شرایط کاشت، داشت و برداشت باشد به عبارت دیگر اگر شرایط موسمی و کشت و زرع مناسب بود به این معنا تلقی می شد که اقتصاد نیز مثبت خواهد بود و اگر وضعیت موسمی ضعیف بود به تبع آن رشد اقتصادی ضعیف ارزیابی می شد، همچنین به سبب وابستگی بالای اقتصاد هند به بخش کشاورزی، رشد تولید ناخالص داخلی به عنوان سهم خدمات و تولید نیز نسبتا کم بود.

از سال 1992 میلادی ارز خارجی هند کاهش یافت و کسری بودجه هند 8درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را کاهش داده و در نهایت دولت هند عملاً به مرز ورشکستگی نزدیک شد.

با وجود تمامی این دشواری ها، دولت هند از اواخر دهه 90 و اوایل سال 2000 تلاش کرد با توسعه فناوری و دانش خود در حوزه هایی مانند الکترونیک و فناوری، مناسبات صادراتی و تجاری خود را افزایش داده و از دام رکود خارج شود. اصلاحات در سیستم دریافت مالیات، یکی دیگر از مولفه های رشد اقتصادی هند در طول یک دهه گذشته است.

به عقیده بسیاری از کارشناسان اقتصادی، مواجه شدن یونان با تورم و رکود اقتصادی اتفاقی بود که می توانست برای هند نیز رخ دهد. این مسئله ای است که می تواند طی سال های آتی اقتصاد های بزرگ تری مانند ایتالیا، اسپانیا و پرتغال را نیز تهدید کند و به ورطه ورشکستگی بکشاند. تجربه موفق هند در اصلاحات بلند مدت اقتصادی می تواند به عنوان الگوی بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه قرار گیرد.