گفت وگوی «فرصت امروز» با پرورش دهندگان و فعالان حوزه گل و گیاه در نمایشگاه فصلی گیاهان زینتی / بازار گل و گیاه سبز می شود؟

بازار پرورش و تولید گل وگیاه یادآور طراوت و  سرسبزی است و ناخودآگاه ما را به یاد باغ و بوستان و طبیعت می اندازد. اما این موجودات لطیف و زیبا در عین لطافت و زیبایی وارد بخش تجارت شده و کسب و کارهای زیادی را شامل شده است. بازار تولید، عرضه و مصرف انواع گل و گیاه مدت هاست بعد جهانی پیدا کرده و رقبای قدر و پرقدرتی در این حوزه از زیرمجموعه بخش کشاورزی در حال فعالیت هستند و گردش مالی 100 میلیارد دلاری این محصولات، این بازار را پرجاذبه و وسوسه کننده کرده است.

در این حوزه گل و گیاه مشاغل کوچک و بزرگ زیادی حضور دارند که در کنار هم یک صنف مستقل را در زیرگروه کشاورزی تشکیل می دهند. وجود شرکت ها، کارگاه های فعال در تولید، عرضه، ارائه خدمات و سایر ملزومات این رشته گواه این مدعاست.

از پرورش دهنده نهال و گل تا گلدان و کود، سموم مکمل های دارویی و تقویت کننده و حتی سیستم های آبیاری و زه کشی از جمله فعالان این صنف و بازار پرکشش سبز هستند.

بیش از 12 هزار واحد تولیدی در این حوزه وجود دارد و نزدیک به 80 هزار نفر در این بخش شاغل هستند. برای بررسی بیشتر در مورد پرورش، تولید و عرضه انواع محصولات زینتی با چند فعال این حوزه در خلال برگزاری نمایشگاه گل و گیاه فصلی تهران به گفت وگو پرداخته ایم.

 تولید با سود کم

با توجه به تعداد نسبتا قابل قبول در صنعت پرورش گیاهان زینتی، این بخش از زیرمجموعه کشاورزی با گردش مالی پایین دست و پنجه نرم می کند. صادرات زیر 50 میلیون دلار در سال به خوبی نشان می دهد این بخش نتوانسته در بازارهای بین المللی جای پایی برای خود پیدا کند. از طرفی در مقابل عدم اقبال در عرصه بین المللی، مصرف سرانه گل و گیاه در کشور بسیار پایین است.

یکی از غرفه داران در نمایشگاه می گوید: مصرف سرانه گل در جهان بین 75 تا 100 شاخه است که این رقم در کشور حدود چهار،پنج شاخه است. بنابراین بازار داخلی کشش زیادی ندارد و باید روی بازار خارجی تمرکز کنیم. اما در بعد جهانی با مشکلات زیادی رو به رو هستیم که برطرف کردن آنها زمان بر است و حمایت همه جانبه همه بخش های مربوط به این حوزه را می طلبد.

رونق فصلی

رونق بازار گل در ایران حالت فصلی دارد که با توجه به روزهای خاص (اعیاد مذهبی، نوروز، جشن های عروسی و. . . ) اوج می گیرد و در ماه های عزاداری رکود قابل ملاحظه ای دارد. به همین دلیل خیلی از تولیدکنندگان و فروشندگان خواهان حمایت های ویژه دولت در ماه های رکود هستند.

عباس میرزایی یکی از پرورش دهندگان نهال و بوته است که در این مورد می گوید: بخش بزرگی از فروش ما به ادارات و ارگان های دولتی است که با توجه به شرایط فعلی میزان سفارش های این قبیل ادارات هم کمتر شده و در مقایسه با سال های قبل تا یک سوم تقلیل پیدا کرده است.مورد دیگر رکود بی سابقه در بخش ساخت و ساز مسکن است که این رکود و کسادی همان مختصر بازار داخلی را هم به کسادی کشانده است.

وی در مورد شیوه تولید می افزاید: روش کار و تولید ما هنوز به شیوه سنتی انجام می شود و علاوه بر آن استحصال، نگهداری و انتقال این محصولات با هدررفت زیادی همراه است و گاهی تا 30 درصد ضایعات در پی دارد. همه اینها به کسب و کار و سود نهایی لطمه وارد می کند و اجازه رشد و توسعه به این صنعت را نمی دهد.

به نظر می رسد برای ارتقای سطح تولید و بالا بردن کیفیت ارقام تولیدی باید برنامه ریزی اصولی و درازمدتی شکل بگیرد و راه حل های مختلفی برای مواجهه با مشکلات این بخش در آن دیده شود. در گام اول شیوه تولید است که باید تغییر کند.

تولید گل و گیاه در کشور بعد از گذشت سال ها هنوز به صورت سنتی است که باید هرچه زودتر به صنعتی تبدیل شود. استفاده از تجهیزات، وسایل و امکانات پیشرفته روز می تواند به گسترش سطح تولید و کیفیت ارقام زینتی کمک زیادی بکند.

کشف بازارهای جدید همراه با بازاریابی درست، استفاده از فناوری های روز برای امر تولید و حضور فعال تر در بازار کشورهای منطقه از جمله اقدامات لازم و فوری است که باید در دستور کار دست اندرکاران و مسئولان قرار گیرد. این حرفه قابلیت های فراوانی برای اشتغال و ارزآوری و صادرات دارد که اگر در مسیر صحیح قرار بگیرد به شکوفایی قابل ملاحظه ای خواهد رسید.

نوآوری، حلقه  مفقوده گل و گیاه

یکی از مشکلات چرخه تولید محصولات گیاهی، دور بودن از فضای تجارت جهانی و ضعف در نوآوری در عرضه محصولات جدید است.

مریم طالبی، مسئول فروش یکی از شرکت های تولید کننده گل و گیاه که کارهای تزیینات و احداث باغچه و طراحی فضاهای سبز محیطی را دست اجرا دارد در این خصوص می گوید: تولیدکننده های ایرانی فقط در دو یا سه قسمت از این عرصه وسیع ورود کرده اند، درحالی که زمینه های زیادی برای فعالیت وجود دارد.

تولید کود ها و سموم ارگانیک و سازگار با محیط زیست، ابزار و ادوات لازم، انواع گلدان، سیستم های آبیاری و رطوبت رسان و سایر ملزومات این بخش مواردی هستند که در آنها زیاد فعال نیستیم و دست بالا به واردات نمونه های خارجی بسنده کرده ایم. ضمن اینکه تمایل چندانی در کشور برای استفاده از فضاهای سبز مدرن وجود ندارد.

روش کار همان روش سال های گذشته است که تا حالا ادامه پیدا کرده و هیچ تغییری در آن رخ نداده است. هر روز نمونه های فراوانی از گل و گیاه عرضه می شود و تنوع را بالا می برد ولی کمتر خبری از این گستردگی و تنوع در کشور به چشم می خورد.

مثلا یک گیاه ممکن است در طول سال در فصل های مختلف امکان پرورش داشته باشد، ولی روش کاشت، برداشت و نگهداری آن با توجه به سردی یا گرمی هوا متفاوت است. دسته های مختلفی از گل و گیاه وجود دارد که شامل شاخه ای، گلدانی، نهال و درختچه، بوته  ای، نشا و قلمه ای می شوند که پرورش هرکدام شرایط متفاوتی را می طلبد.

بهمن ثابتی دیگر فعال عرصه گل و گیاه است که نمونه های آپارتمانی پرورش می دهد. وی در این رابطه می گوید: برای فعالیت باید به خیلی از عوامل نگاه کرد و مسائل مختلفی را درنظر گرفت. کمبود نقدینگی و هزینه های بالای تولید روی قیمت نهایی تاثیر می گذارد و مشتری را ترغیب نمی کند. از حمایت های دولتی هم که خبری نیست. پس به همین صورت در یک سیکل معیوب باقی می مانیم که امید به بهبود در آن نیست. اگر حداقل هایی که برای تولید لازم است فراهم شود، در مدت کمتر از 10 سال می توانیم به یکی از قطب های منطقه ای و جهانی تبدیل شویم.

***

سرمایه اولیه و مجوزها

فعالیت در زمینه تولید و پرورش گل و گیاه زینتی بخش های زیادی دارد و امکان سرمایه گذاری در آنها هست. در یک واحد پرورشی انواع مختلفی از ارقام زینتی کاشته و برداشت می شوند. مثلا در یک گلخانه که گیاهان آپارتمانی پرورش می دهد، ارقام دیگری مانند نهال و درختچه و حتی برخی از انواع کاکتوس و گل های گرمسیری کشت و تکثیر می شوند. گل های شاخه ای و گلدانی احتیاج به مزرعه و گلخانه های نیمه باز دارند که بتوانند در طول سال تولید داشته باشند.

برای راه اندازی یک واحد تولید و پرورش گل و گیاه که صرفه اقتصادی داشته باشد حداقل 100 متر فضا نیاز است. برای تجهیز آن به ادوات آبیاری، سرمایشی و گرمایشی و همه وسایل مورد نیاز بین 15 تا 25 میلیون تومان مورد نیاز است.  برای فعالیت تولیدی باید از چند ارگان مجوز فعالیت بگیرید. نخست باید از اتحادیه گل و گیاه مجوز بگیرید و بعد از آن به اداره جهاد کشاورزی مراجعه کنید. اداره محیط زیست هم ارگان دیگری است که باید برای تکمیل مجوزهای قانونی برای شما مجوز صادر کند.

***

ریسک ها و تهدید ها

این کار در کنار مزیت ها و جذابیت هایی که دارد ممکن است با چالش هایی هم همراه باشد. مهم ترین مسئله در این حرفه داشتن توان مالی، امکان تجهیز و نصب وسایل و تجهیزات و تنوع در تولید و بازاریابی است. باید برای فعالیت در این بخش به روز باشد و تا جایی که امکان دارد از فناوری های روز استفاده کنید. ضمن اینکه باید شرایط تولید و پرورش گل و گیاه در طول سال را با توجه به شرایط فصل، آب وهوا، سرما و گرما، نوع گیاه و...  در نظر بگیرید. 

تا جایی که امکان دارد باید از ضایعات و هدررفت اقلام تولیدی جلوگیری کرد. این کار با اصلاح روش های کشت، شیوه جدید آبیاری، سمپاشی و استفاده از کود و مکمل های دارویی امکان پذیر است. برای استفاده از این اقلام باید از کارشناس و متخصص کشاورزی که در این زمینه تبحر دارند استفاده کنید.

در کنار همه فعالیت های تولیدی، به هیچ عنوان نباید از تبلیغات و بازاریابی غافل شد. مشتری ها و کسانی که طالب گل و گیاه هستند، باید از مقدار و حجم تولید شما آگاه باشند تا برای خرید سراغ شما بیایند.