روشی کارآمد برای شکار ایده‌ های نو / بارش ایده با توفان فکری

توفان فکری یکی از روش‌های افزایش خلاقیت در سازمان‌ها و فرآیند توسعه راهکارهای خلاقانه برای مسائل است. توفان فکری با تمرکز بر مسئله آغاز می‌شود و با طرح حداکثر راهکارهای ممکن و ایده‌های مختلف ادامه می‌یابد. یكی از تكنیك‌های متداول در ایجاد خلاقیت و فعال ساختن اندیشه‌ها به‌صورت گروهی، تكنیك تحرك مغزی است.

در این تكنیك مسئله‌ای به یك گروه كوچك ارائه شده و از آنان خواسته می‌شود فی‌البداهه و به سرعت به آن واكنش نشان داده و برای آن پاسخی بیابند. پاسخ‌ها روی تابلویی نوشته می‌شوند به طوری كه همه اعضای جلسه می‌توانند آنها را ببینند. این امر باعث می‌شود ذهن اعضا‌ به فعالیت بیشتر پرداخته و جرقه‌ای از یك ذهن باعث روشنی ذهن دیگری شود. البته ممکن است جلسات توفان مغزی به درستی اجرا نشود و تبدیل به جلسه‌ای شود که در آن تنها زمان هدر می‌رود.

یکی از بزرگان مدیریت در این‌باره می‌گوید: «هنگامی که افراد توفان مغزی انجام می‌دهند، به خارج از جلسه و مکان فکر می‌کنند، این در حالی است که به نظرم باید به آنچه داخل اتاق اتفاق می‌افتد فکر کنند.» اگر می‌خواهید وقت خود را در این جلسات هدر ندهید، گام‌های زیر را برای داشتن یک جلسه توفان مغزی موثر دنبال کنید. 

1- طرح‌بندی مسئله 

مسئله‌ای که قصد حلش را دارید طرح‌بندی کنید. مثال یک دانشجو را در نظر داشته باشید که شب امتحان است و مشغول گشت و‌گذار و در همین حین هم به پایان‌نامه و درس‌هایش فکر می‌کند. او با مبهم‌ترین شکل هدف با بیان جمله‌ای منفی به استقبال آن می‌رود: «فکر می‌کنم نمی‌توانم آن را انجام دهم» یا «این کار برایم جذابیت ندارد»، «خیلی سخت است»، «خیلی زمان‌بر است». داشتن نگرش منفی در ابتدای تصمیم‌گیری درست نیست. اهداف خود را شناسایی کنید، راه‌حل‌های جایگزین را ارزیابی کرده و بهترین آنها را انتخاب کنید. این می‌تواند کار ارزشمندی باشد. 

2- شناسایی اهداف راه‌حل‌های ممکن 

این کار ساده نیست و ممکن است زمان بر باشد اما اگر بتوانید به‌صورت اصولی اهداف‌تان را دنبال کنید و در آنچه می‌خواهید پشتکار داشته باشید، جلسات توفان مغزی‌تان می‌تواند موثر‌تر باشد. مثلا شرکتی قصد طراحی محصولی را دارد که دوچرخه‌سواران با استفاده از آن بتوانند در حین راندن نیز قهوه بخورند یا آن را حمل کنند. حالت‌های زیادی برای شرح دادن آنچه برای طراحی لازم است وجود دارد: «سرپوش فنجان ضدنشت و ریزش» یا «نگهدارنده لیوان دوچرخه‌سوار» اما بهترین توصیف آن می‌تواند به این صورت باشد: ‌«کمک به دوچرخه‌سواران برای اینکه بدون ریختن قهوه یا سوختن زبان آن را حین حرکت بنوشند».

این شعار به سادگی هدف این شرکت را نشان می‌دهد: 1- کمک به دوچرخه‌سواران، 2- نوشیدن قهوه، 3- جلوگیری از ریختن قهوه و سوختن زبان. همچنین این شرکت می‌تواند در شعارش اهداف فرعی دیگر را نیز دنبال کند: جلوگیری از پرت شدن حواس در حین راندن دوچرخه و تصادفات، گرم نگه‌داشتن قهوه و کاهش هزینه‌ها. قبل از توفان مغزی به جزییات درباره طراحی سرپوش نگهدارنده که می‌تواند بیشتر اثر‌گذار باشد بپردازید. 

3- پیدا کردن راه‌حل به‌صورت انفرادی 

سعی کنید هرکس به‌صورت فردی راه‌حل پیدا کند. قبل از برگزاری توفان مغزی، بهتر است سازمان بر نظر کارکنانش برای حل مسئله خود آنها تاکید داشته باشد. یک مسئله با توفان مغزی گروهی در واقع ما را یاد حل مسئله توسط دیگران می‌اندازد. همچنین هنگامی که جلسه توفان مغزی برگزار می‌شود باید دقت کرد به همه اهداف توجه شود. برای مثال یک شرکت سازنده تلفن همراه اهداف مختلفی دارد. مثلا دارا بودن وزن سبک و توانایی داشتن GPS. مقامات اجرایی این شرکت دور هم جمع می‌شوند تا ایده‌های مختلف درباره چگونگی ساخت بهتر تلفن‌همراه را بررسی کنند. یک شخص مسئله وزن را مطرح می‌کند و همین سبب می‌شود ناگهان حواس همگان تنها متوجه آن موضوع‌شده و دیگر اهداف را فراموش کنند. رفتن به جلسه‌ای با راه‌حل‌های بالقوه فردی درباره همه موضوعات این ریسک را کاهش می‌دهد که گرفتار بررسی تک‌هدفی شوید. 

4- هنگامی که مسئله، هدف و راه‌حل‌های شخصی‌تان را روشن کردید، گروهی کار کنید

در قسمت قبل گفته شد که اگر هر فرد به‌صورت انفرادی مسئله را روشن، اهداف را شناسایی و به‌صورت فردی راه‌حل‌ها را مشخص کند، جلسه توفان مغزی بعدش می‌تواند بهره‌ور‌تر باشد. جوی ایجاد کنید که افراد از بیان کردن ایده‌های شان هرچند احمقانه نترسند. پس از جمع‌آوری ایده‌ها از نگاه منتقدانه به آنها بپرهیزید و همان لحظه در مورد آنها قضاوت نکنید، زیرا همه آنها به بررسی برای عملی شدن نیاز دارند.

پس از بررسی درباره مسائل جانبی مانند طرح پروژه و مکان و موارد دیگر که برای عملی شدن نیاز است فکر کنید. وقتی مدیریت به خوبی انجام شود، توفان فکری می‌تواند به شما در ایجاد راه‌حل‌های اساسی برای مشکلات کمک کند. همچنین توفان فکری می‌تواند افراد را در بر عهده گرفتن راه‌حل‌ها ترغیب کند، چون آنها ورودی فراهم و نقشی را در توسعه آن ایفا کرده‌اند.