اینجا امام‌زاده حسن است

در این تهران عریض و طویل همه جور جایی پیدا می‌شود. یک طرفش برج‌های بلندبالا، یکی بعد از دیگری قارچ‌گونه سر از زمین به‌در آورده‌اند و یک طرفش این‌قدر قد ساختمان‌ها کوتاه است که انگار این رشد نامتوازن نوعی برنامه‌ریزی از قبل داشته است. این عدم توازن در بازارهایش هم به چشم می‌خورد. بازاری را می‌بینی با طاق ورودی جالب توجهش که خود را به در و پیکر این شهر مدرن وصله‌پینه کرده و بازارهایی را هم می‌بینی که سر به فلک کشیده‌اند و به آنها می‌گویند مراکز خرید. در این میان یک حد وسط هم در این شهر غول‌پیکر دیده می‌شود. درست آنجا که ترکیبی از سنتی‌ها و مدرن‌ها را در کنار یکدیگر می‌بینیم. جایی که بازار همان راسته‌های سنتی است اما گله‌به‌گله مراکز خرید خود را چپانده‌اند در دل بازار و با ژست حق به جانبی خریداران را به خود می‌خوانند.

بازار امام‌زاده‌حسن یکی از همین بازارهای تهران است که خیلی‌ها حداقل یک‌بار سری به آن زده‌اند. بازاری که در محله امام‌زاده حسن واقع شده است. محله امام‌زاده حسن در ناحیه یک شهرداری منطقه 17قرار دارد. محله‌ای با خیابان‌ها و پیاده‌روهایی کم‌عرض که از شمال به خیابان قزوین، از جنوب به ریل آهن تهران – تبریز، از شرق به خیابان مهمان‌نوازان و از غرب به خیابان لقمان حکیم ختم می‌شود. می‌توان گفت به خاطر مشخصه‌های تجاری و زیارتی این محله، نام خیابان امین‌الملک، فراتر از منطقه و در سطح شهر، نام آشنایی است. به‌طوری که جذابیت تجاری این بازار و همچنین اثر مذهبی و اعتقادی بقعه امام‌زاده حسن باعث شده این محله و بازار با محله‌های اطراف خود تفاوت چشمگیر و فاحشی داشته باشد.

بازاری با نام امام‌زاده

زندگی در شهرهای بزرگ در کنار سختی‌ها و مشکلاتی که احیانا دارد، معمولاً همراه با نکات مثبتی نیز است. در حال حاضر، بازارها و مراکز خرید در هر شهری یکی از ارکان مهم، حیاتی و تأثیرگذار آن شهر به حساب می‌آیند، چراکه هم راه‌حلی برای امرار معاش عده‌ زیادی از آدم‌هاست و هم محلی برای رفع نیاز یک جامعه بزرگ دیگر یعنی مصرف‌کنندگانی که با خرید کردن بخشی از چرخه اقتصادی هر جامعه‌ای را می‌چرخانند.

از دیرباز و تقریباً هم‌زمان با آفرینش انسان، دادوستد رفتاری طبیعی، معمول و مؤثر در گذران زندگی آدم‌ها بوده است. دادوستدی که در گذر زمان دچار تغییرات مختلفی شده تا اینکه در حال‌حاضر الگویی مطابق زندگی مدرن انسان معاصر پیدا کرده است. بدین ترتیب مراکز بزرگ تجاری، بازارهای شلوغ محلی و مغازه‌های خوش آب‌ورنگ شهری تبدیل به قطب‌های اصلی شهرهای بزرگ دنیا شده‌اند. اتفاقی که سال‌هاست در تهران نیز رخ داده و موجب شده در این ابرشهر مراکز اقتصادی زیادی به وجود بیاید. مراکزی که برحسب حال و وضعیتی که دارند، مشتریان خاص خود را نیز پیدا کرده‌اند. القصه ماجرا وقتی جالب می‌شود که ما با بازاری در شهر مدرن تهران روبه‌رو شویم که مجموعه‌ای از مراکز بزرگ تجاری، بازار شلوغ محلی و مغازه‌های خوش آب‌ورنگ شهری باشد.

من برای بازدید از این بازار، اول هفته را انتخاب کردم، آن هم ساعات اولیه روز. اما شلوغی و حضور مردم مرا متعجب کرد. برای اینکه بتوانید موقعیت را در ذهن خودتان تصور کنید، پیشنهاد می‌کنم بازار بزرگ تهران در منطقه 15 خرداد را تجسم کنید. بازار امام‌زاده حسن را شبیه آن دیدم. البته در ابعاد کوچک‌تر و تنوع کمتر. مغازه‌های بازار یا ظاهری سنتی داشتند یا در مرکز خریدی عمدتا مدرن واقع شده بودند. اجناس نیز غالبا از تولیدات داخل کشور بود. مانند بسیاری از مراکز خرید دیگر، بیشتر مشتریان حاضر در بازار زنان بودند. گرچه جلوتر برای‌تان توضیح خواهم داد که بخشی از بازار مشخصا به آقایان و پوشاک مربوط به ایشان اختصاص دارد. در یک کلام باید به شما بگویم بازار امام‌زاده حسن مناسب کسانی است که ترجیح می‌دهند اجناسی با قیمت مناسب خریداری کنند یا خانم‌ها و آقایانی که قصد خرید برای مراسم ازدواج خود دارند، چرا که حتی از نظر برخی مشتریان نیز این بازار، جای مناسبی برای خرید جهیزیه به حساب می‌آید.

مغازه‌های شلوغ و درهم و برهم

همان‌طور که گفتم در خیابان امین‌الملک یا همان بازار امام‌زاده حسن تعداد و ازدحام مغازه‌ها بسیار زیاد است. بیشتر مغازه‌هایی که رو به خیابان هستند، به مغازه‌ها و بازارچه‌های سنتی شباهت دارند. یعنی معمولاً از ویترین‌های شیک و مدرن خبری نیست. بیشتر مغازه‌ها بخش و نمونه‌ای از اجناس خود را بیرون از مغازه نیز گذاشته‌اند تا بیشتر به چشم مشتری‌ها بیاید. این وضعیت فقط مختص مغازه‌های رو به خیابان نیست، بلکه در کوچه‌های فرعی منتهی به خیابان امین‌الملک نیز همین حالت وجود دارد. یکی از معروف‌ترین این کوچه‌ها، کوچه سیدجوادی است. کوچه‌ای سنگ‌فرش که بیشتر مواقع شلوغ از حضور مردم است و کالاهای عرضه شده در آن نیز از قیمت‌های مناسبی برخوردارند.

فروش اختصاصی پوشاک آقایان

اگر از سه‌راه آذری به طرف دوراهی قپان برویم، در سمت راست و بعد از مغازه‌های تک‌وتوکی که خواهیم دید، به راسته فروش پوشاک مردانه می‌رسیم. فروشگاه‌ها و مراکز خریدی که صرفا اقدام به فروش کت‌وشلوار، پیراهن و شلوار مردانه و هرگونه ملزومات موردنیاز این قشر می‌کنند. به‌طور مثال پاساژ کوچک ولیعصر، پاساژ بسیار بزرگ وحدت که دو ورودی دارد و به نسبت از دیگر مراکزخرید فروش پوشاک مردانه بزرگ‌تر و تمیزتر است، مرکزخرید پویا، پاساژ اسلامی که یک راهروی کوچک است، مرکزخرید 110، بازاررضا و پاساژ خرم از جمله مراکز اختصاصی فروش پوشاک آقایان در این بازار هستند. حتی در این قسمت، مغازه‌هایی که رو به خیابان قرار دارند و در مراکز خرید واقع نشده‌اند نیز عموما مردانه‌فروشی هستند و در آنها از کمربند گرفته تا انواع و اقسام پوشاک مردانه را می‌توان پیدا کرد.

مراکز فروش کالاهای برقی

در بازار امام‌زاده حسن دو مرکزخرید فروش کالاهای برقی نیز وجود دارد؛ یکی نزدیک به دوراهی قپان به نام مرکز خرید پیام که قدیمی و کهنه به نظر می‌رسید و دیگری مرکز خریدی هم‌نام خیابان. یعنی مرکز خرید امین‌الملک که در آن مشتریان می‌توانند انواع کالاهای برقی از برندهای مختلف موجود در بازار را بیابند. البته این پاساژ نیز آنچنان بزرگ نیست و ظاهر لوکسی ندارد اما به نظر می‌رسد برای جوری جنس در این بازار بسیار مناسب باشد و می‌تواند کار برخی از مشتریان این بازار را راه بیندازد.

تنوع فروشگاه‌ها در این خیابان

یکی از خیابان‌های فرعی در این بازار، خیابان لقمان حکیم است. که در هر دو نبش آن، دو فروشگاه بزرگ قرار دارد. یکی از آنها شعبه‌ای از فروشگاه‌های زنجیره‌ای خانه و کاشانه است و دیگری فروشگاهی بسیار بزرگ در دو طبقه به نام ایرانیان که به فروش مانتو، لباس شب زنانه، کیف و کفش و اسباب‌بازی کودکان مشغول است. فروشگاه ایرانیان یکی از مراکز نامی این بازار به حساب می‌آید.

درنهایت اینکه تعداد زیادی مغازه ارزان‌فروشی، پارچه‌سرا، عطرفروشی، لوازم کودک، اسباب‌بازی، آینه و شمعدان، کالای خواب، لباس مجلسی، مانتوفروشی، کیف و کفش و فروش ظرف و ظروف از جمله کسب‌ و کار های موجود در این بازار هستند. در این خیابان تعداد قابل توجهی بانک و یک درمانگاه خیریه نیز وجود دارد. همچنین تعداد اندکی اغذیه‌فروشی، رستوران و آبمیوه فروشی نیز در این بازار دیدم که به نظر می‌رسد تعداد کم آنها مناسب بازاری به این بزرگی نیست.

دغدغه جای پارک نداشته باشید

اگر شما تصمیم بگیرید با اتومبیل شخصی خود به این بازار سری بزنید، نیاز نیست نگران جای پارک باشید، زیرا یکی از نکات بسیار مثبت و قابل اعتنا در این بازار، وجود تعداد زیاد پارکینگ‌های عمومی است. شما می‌توانید به‌راحتی در دو خیابان روزبهانی و صبوری پارکینگ عمومی بیابید و همچنین همان‌طور که قبلا ذکر آن رفت، می‌توانید از پارکینگ‌های اختصاصی بسیاری از مراکز خرید واقع در بازار استفاده کنید. علاوه بر پارکینگ‌های عمومی شهری و پارکینگ‌های اختصاصی مراکز خرید، در دو طرف خیابان تعدادی پارکینگ‌های سنتی که مدرن و مکانیزه نیستند و زمین‌های خاکی دارند نیز دیدم که کارراه‌انداز به نظر می‌رسیدند.

راه‌های دسترسی

بازار امام‌زاده حسن بسیار نزدیک به بازار مبل یافت‌آباد است. منطقه‌ای که در طرح ترافیک قرار ندارد. بنابراین دسترسی به آن از طریق اتومبیل شخصی بسیار آسان است. فقط کافی است از طریق بزرگراه‌ها خود را به ضلع جنوبی میدان آزادی برسانید و سپس با کمک گرفتن از تابلوهای راهنما و با صرف وقتی اندک، به خیابان امین‌الملک بروید. بازار امام‌زاده حسن به مغازه‌ها و مراکز خرید واقع در دو طرف این خیابان اطلاق می‌شود؛ حدفاصل میان دوراهی قپان تا بازار مبل یافت‌آباد.

این خیابان تقریبا به موازات خیابان قزوین و خیابان ابوذر قرار گرفته است. اگر به هردلیلی بخواهید با استفاده از سیستم حمل‌ونقل شهری به این بازار بروید، بهترین پیشنهاد من برای شما استفاده از اتوبوس‌های خط بی‌آرتی آزادی-خاوران است که ایستگاه مبدا آنها در پایانه‌ بزرگ اتوبوس‌رانی آزادی قرار دارد. آنگاه با پیاده شدن در هر کدام از ایستگاه‌های سه‌راه آذری یا همان شمشیری، فرهنگسرای قرآن یا دوراهی قپان، خود را در فاصله اندکی با این بازار خواهید یافت. بعد از پیاده شدن از اتوبوس، کافی است حدود پنج دقیقه به طرف جنوب پیاده‌روی کنید. به خیابان امین‌الملک خواهید رسید. البته اگر در ایستگاه دوراهی قپان از اتوبوس پیاده شوید، خواهید دید که داخل خیابان امین‌الملک هستید. ولی برای رسیدن به بازار و مغازه‌ها کمی کمتر از 10دقیقه نیاز به پیاده‌روی دارید.

خریداران بازار امام‌زاده حسن

در این بازار اجناس با قیمت‌هایی متوسط عرضه می‌شوند. اجناسی که عمدتا تولیدات داخلی هستند و این در حالی است که می‌توان گفت مشتریان این بازار کمتر به دنبال اجناس برند می‌گردند. بخش اعظم مشتریان این بازار، ساکنان محله امام‌زاده‌حسن و محلات مجاور هستند و چون اغلب این مردم از وسع مالی پایین‌تری برخوردارند، اجناس نیز در این بازار قیمت مناسب‌تری دارند. گروه بعدی مشتریان را ساکنان مناطق غربی شهر تشکیل می‌دهند. که دلیل آن هم کمی بعد مسافت غرب تهران تا این بازار است. البته بد نیست بدانید یکی از فروشندگان مرکز خرید عقیق می‌گفت مغازه‌های قدیمی‌تر از دیگر نقاط شهر هم مشتریان قدیمی خود را دارند و از خودش مثال زد که حتی از نیاوران هم مشتری قدیمی و پروپاقرصی دارد.

مغازه‌دارهای این بازار بیشترین فصل رونق خود را دو ماه پایانی سال می‌دانند و می‌گویند بهمن و اسفند هر سال وقت سر خاراندن نیز ندارند. به‌طوری که تا پاسی پس از نیمه‌شب نیز باید مغازه را باز بگذارند. بعد هم توضیح دادند در این دو ماه بعد از اینکه ما مغازه‌هایمان را تعطیل می‌کنیم، تازه نوبت به دست‌فروشان می‌رسد که به عرضه کالاهای خود بپردازند و این یعنی در دو ماه آخر سال شلوغی و ازدحام در بازار موج می‌زند. هرچند من فکر می‌کنم بازاری که ساعت کاری آن از 10 صبح تا 11 شب است، اصولا و به‌طور همیشگی شلوغ به حساب می‌آید. بازاری که عموما تعطیلی زیادی ندارد مگر در روزهای خاصی از سال مانند تاسوعا و عاشورا و هفته دوم سال که در آن تعدادی از مراکز خرید مانند عقیق تعطیل هستند.

مراکز خرید متنوع

در امام‌زاده حسن از مغازه‌ها که بگذریم، به تعداد زیادی از مراکز خرید و پاساژهای کوچک و بزرگ موجود در این بازار می‌رسیم. این مراکز به سه دسته و گروه عمده تقسیم می‌شوند. پاساژهایی که بیشتر اجناس موردنیاز زنان را می‌فروشند، مراکزی که اختصاص به فروش پوشاک مردانه دارند و بورس طلا و جواهر. مرکز خرید گلستان، معین، جلال، مرکز خرید نسیم که کوچک است و مرکز خرید خانواده که تقریبا یک فروشگاه بزرگ به حساب می‌آید از نمونه مراکزی هستند که پر شده‌اند از مغازه‌های فروش مانتو، کیف و کفش، زیورآلات، انواع و اقسام لباس‌های زنانه و تعدادی هم فروش اسباب‌بازی، لباس و لوازم کودک. همچنین می‌توانم به مجتمع تجاری جواد نیز اشاره کنم که در دو طبقه‌ همکف و زیرهمکف فعالیت می‌کند. طبقه همکف کاملاً به فروش کیف و کفش اختصاص دارد و طبقه زیرهمکف هم بورس لباس عروس است یا مرکز خرید امیر مجددا در دوطبقه همکف و زیرهمکف؛ بالا فروش کیف و کفش و پایین لباس زنانه که بیشتر می‌توان گفت یک فروشگاه بزرگ است که عمدتا می‌توان در آن مدل‌های مختلف مانتو پیدا کرد.

مرکز خرید عقیق

درحد فاصل بین بقعه امام‌زاده حسن و راسته مردانه‌فروشی‌ها مرکز خرید شیک و مشخصی وجود دارد به نام مرکز خرید عقیق که به تعریفی معروف‌ترین مرکز خرید بازار امام‌زاده حسن به شمار می‌آید. این مرکز نمایی از آجر‌های قرمز و پارکینگ اختصاصی دارد و در دو طرف آن پله‌های برقی برای تردد مستقیم از خیابان به طبقه فوقانی پاساژ وجود دارد. مرکزخرید عقیق را یکی از بهترین گزینه‌ها برای خرید لباس مجلسی زنانه در تهران می‌دانند. مرکز خریدی بسیار بزرگ و شلوغ که شامل تعداد زیادی دالان و راهرو می‌شود. به‌طوری که حدود ساعت یازده صبح اول هفته نیز پر از جمعیت بود. مجهز بودن به سرویس بهداشتی، وجود رستوران در طبقه اول، دسترسی به خودپرداز بانک در محیط پاساژ و تروتمیزی محیط آن از دیگر خصوصیات این مرکز محسوب می‌شود. در طبقه همکف این پاساژ انواع مغازه‌های پوشاک و مانتو و کیف‌وکفش به چشم می‌آید اما در طبقه اول حدود سه چهارم مغازه‌ها به فروش لباس مجلسی زنانه مشغولند.

مرکز خرید ایده‌آل

دومین مرکز بزرگ فروش در این بازار، مرکزخرید ایده‌آل است. مرکزی جوان و تازه‌سال که از عمر آن کمتر از دو سال می‌گذرد. در آن هم پارکینگ اختصاصی وجود دارد و هم شهربازی برای سرگرمی کودکان. وارد این پاساژ که شدم اول از همه بوتیک‌های شیک آن‌که شبیه مغازه‌های بخش‌های شمالی شهر بود، چشم مرا گرفت. در این مرکز انواع تولیدی‌های داخلی برای خود شعبه و مغازه‌ دارند و علاوه بر راه‌پله و آسانسور، از طریق پله برقی نیز می‌توان بین طبقات تردد کرد. همچنین شهربازی در طبقه اول پارکینگ قرار دارد و البته طبقات دوم و سوم نیز به پارکینگ اختصاص پیدا کرده‌اند. در طبقه زیر همکف مرکز خدمات مشتریان سامان و یک دستگاه خودپرداز بانک سامان نیز به چشم می‌خورد. در این مرکز عموما لباس‌ها شیک هستند، آن هم با قیمت‌هایی مناسب. از دیگر امکانات این پاساژ وجود نگهبانی و حراست در آن است که امنیت بیشتری به فضا می‌دهد. در نهایت تنها ایرادی که می‌توانم به مرکز خرید ایده‌آل بگیرم، تعداد کم مغازه‌هایی است که به فروش پوشاک مردانه اختصاص دارند. به‌طوری که می‌توان به‌راحتی تعداد آنها را شمرد.

بورس طلا و جواهر

بعد از گشت‌وگذار مبسوط در این بازار، به این نتیجه رسیدم که یکی از بزرگ‌ترین بورس‌های طلا و جواهر تهران در همین بازار واقع شده است. پاساژ مرکزی طلا و جواهر، بازارچه دنیای طلا، پاساژ مهر، مرکز خرید دیاموند، بازارچه طلای مقدم و پاساژ مهدی از جمله مراکز فروش طلا و جواهر در امام‌زاده حسن هستند. مراکز کوچک و بزرگی که انواع و اقسام زیورآلات گران‌بها را در معرض دید علاقه‌مندان خود قرار می‌دهند. البته در این مراکز که جای مناسبی برای خرید طلای تازه عروسان نیز به حساب می‌آید، علاوه بر طلا و جواهر، اگر شما به دنبال ساعت، انواع آینه و شمعدان‌های عروس، نقره و استیل نیز باشید، دست خالی برنخواهید گشت. مثلاً در طبقه زیرهمکف مرکز خرید دیاموند چند مغازه وجود دارد که کارشان فروش زیورآلات نقره و استیل است که اتقاقا نمونه‌های بسیار زیبایی از این کالاها را به‌راحتی می‌توان پشت ویترین آنها دید.

اجاره مغازه‌ها در بازار امام‌زاده حسن‌

اگر یک وقتی تصمیم گرفتید در این بازار مغازه‌ای اجاره کنید، باید از حدود اجاره‌ها اطلاع داشته باشید. بیشترین اجاره برای مغازه‌هایی است که رو به خیابان اصلی قرار گرفته‌اند. متراژ این مغازه‌ها معمولاً حداقل 20 متر است و گاهی برای آنها باید ماهانه بین 10 تا 12 میلیون تومان پرداخت. این قیمت‌ها در مراکز خرید و کوچه‌های فرعی کمتر است. به‌طور مثال با ماهی حدود 2 تا 3 میلیون تومان نیز می‌توان در خیابان سنگ‌فرش شده سیدجوادی مغازه کرایه کرد.

بیشترین قیمت‌های اجاره بین مراکز خرید واقع در بازار متعلق به پاساژ عقیق است و بعد ایده‌آل و وحدت. برای اجاره یک مغازه 14 متری در طبقه زیرهمکف پاساژ عقیق، مغازه‌دار باید 20 میلیون تومان به‌عنوان ودیعه و بالای 5 میلیون تومان اجاره ماهانه پرداخت کند. البته کمینه قیمت در عقیق اجاره‌ای حدود سه و نیم میلیون تومان در ماه است. در پاساژ عقیق شبیه دیگر مراکز خرید، بهای اجاره در طبقه همکف از یک طبقه پایین‌تر از آن کمی گران‌تر است. تا جایی‌که برای طبقه هم‌کف باید حدود 7 تا 8 میلیون تومان اجاره ماهانه کنار گذاشت.

***

اینجا فقط یک مرکز خرید نیست

MOA یا مال آف آمریکا، بزرگ‌ترین مرکز خرید در کشور آمریکا است که گفته می‌شود سرمایه‌گذاران آن خانواده‌ای ایرانی –کانادایی هستند. این مرکز خرید در ایالت مینه‌سوتا قرار گرفته است. در سال 1992 افتتاح شده است و بیش از 42میلیون نفر در طول سال بازدیدکننده دارد که 80درصدشان از این ایالت و ایالت‌های همجوار و کشور کانادا هستند. همچنین بیش از 650میلیون دلار برای ساختش هزینه شده است. در این مرکز خرید 11هزار نفر مشغول به کار شده‌اند که در فصل‌های اوج فروش این تعداد به 13هزار نفر هم می‌رسد. اگر کسی بخواهد پیاده این مرکز خرید را به اصطلاح گز کند باید 57مایل راه برود. وجود هشت جریب پنجره‌های سقفی موجب شده که 70درصد از نور این مرکز خرید از نور طبیعی تامین شود. در این مرکز خرید 50 رستوران قرار گرفته است. از هر 10بازدیدکننده چهار نفر گردشگر هستند. 32‌بویینگ 747اس در این مرکز خرید جا می‌شوند. 86ساعت زمان لازم است که یک نفر همه فروشگاه‌های این مرکز خرید را ببیند و در هر کدام تنها 10دقیقه زمان صرف کند. 258مجسمه چون مجسمه آزادی به‌صورت درازکش در این مرکز خرید جا می‌شود.

در طول سال بیش از 400فستیوال مختلف در این مرکز خرید برگزار می‌شود. 520فروشگاه در این مرکز خرید قرار گرفته‌اند. بیش از 7هزار مراسم عروسی تاکنون در فضاهای این مرکز خرید برگزار شده است. 12هزار و 550 متر فضای پارکینگی دارد. بیش از 30هزار گیاه زنده و 400درخت در این مرکز خرید جا گرفته‌اند. در این مرکز خرید سالانه بیش از 32هزار تن زباله قابل بازیافت تولید می‌شود. 170هزار متر فضای این مرکز خرید فضای بازی و تفریح است. از زمان افتتاح آن تاکنون بیش از 130میلیون اتومبیل در فضای پارکینگش پارک شده است. مرکز خرید آمریکا سالانه بیش از 2میلیارد دلار به فضای اقتصادی ایالت مینه‌سوتا تزریق می‌کند. این مرکز خرید بیش از 3‌میلیون و 779هزار و 242 میلیون متر فضای فروشگاهی دارد.