اوراق سلف نفت- آیا نفت بخریم؟

بازار سرمایه دوشنبه برای نخستین‌بار عرضه اوراق سلف نفت را تجربه کرد. برای بسیاری از سهامداران مفهوم این اوراق جدید، ناآشنا بود. برای آشنایی سهامداران با این‌گونه اوراق لازم است ابتدا به مفهوم قرارداد سلف اشاره کنیم. قرارداد سلف قراردادی است که در آن عرضه‌کننده بخشی از دارایی پایه را به ازای بهای نقد و مطابق قرارداد سلف به فروش می‌رساند تا در سررسیدتحویل به خریدار واگذار کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری شده را در یک قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند که به این قرارداد نیز به اختصار سلف می‌گویند.

قراردادهای سلف روش مناسبی برای تامین نقدینگی شرکت‌ها یا جبران کسری بودجه دولت‌ها است. در واقع کارکرد این‌گونه اوراق به این شکل است که فروشنده به جای پیش‌فروش محصولات خام به خریداران خارج از کشور، به‌ویژه در مقاطعی که قیمت آن محصول بنا به دلایل سیاسی یا اقتصادی دچار افت یا رکود شده است، با انتشار اوراق سلف، این محصولات را به شکل مستقیم به مردم پیش فروش می‌کند و در زمان سررسید که انتظار می‌رود سطح قیمت محصول در بازار جهانی مناسب شده باشد، به وکالت از طرف صاحبان اوراق، آن محصولات یا مواد خام را در بازار جهانی به‌صورت نقدی به فروش می‌رساند و از این راه با صاحبان اوراق تسویه می‌کند. با توجه به پیش‌بینی‌هایی که منتشر‌کننده اوراق از افزایش سطح جهانی قیمت‌ها در زمان فروش نقدی انتظار دارد، تفاوت قیمتی بین سلف و نقد ایجاد می‌شود که منتشر‌کننده اوراق این تفاوت قیمت را در قالب سود با خریداران اوراق سلف شریک می‌شود.

در واقع در پایان سررسید یک قرارداد سلف شما می‌توانید آن کالا را تحویل بگیرید. این موضوع مشخص است که خریداران خرد تمایلی به دریافت این‌گونه کالاها (نظیر نفت خام یا نفت کوره) ندارند و در واقع با یک قرارداد سلف موازی حق فروش آن کالا را به عرضه‌کننده این اوراق واگذار می‌کنند و در سود فروش آن شریک می‌شوند. پس از چندین سال گمانه‌زنی در خصوص عرضه اوراق سلف، در روز سه‌شنبه اول اردیبهشت ماه در مرحله اول مقرر شده بود که 50 میلیارد تومان از این اوراق عرضه شود. این عرضه در نماد «سمانک» اتفاق افتاد. در این روز تعداد 174480 قرارداد سلف به فروش رفت که ارزش تقریبی آن بالغ بر 18.6 میلیارد تومان شد. دارایی پایه این اوراق، نفت کوره 380 سانتی استوک است و هدف از عرضه تامین مالی طرح‌های توسعه‌ای شرکت ملی نفت ایران است.

هر سهامداری که دارای کد بورسی باشد، می‌تواند از طریق کارگزاری‌هایی که مجوز بورس انرژی را داشته باشند اقدام به خرید این اوراق کند. لازم به تذکر است که معامله این اوراق از طریق سامانه‌های آنلاین مقدور نیست. خریداران این اوراق از سود روزشمار 23 درصد و معاف از مالیات بهره‌مند می‌شوند. البته این پایان کار نیست. در صورتی‌که شما این اوراق را تا سررسید آن نگهداری کنید سود سالانه شما به 25 درصد خواهد رسید و اگر کمی خوش‌شانس باشید و قیمت این محصول در بازارهای جهانی در زمان سررسید آن رشد کرده باشد و شرکت نفت بتواند این محصول را با قیمت بالاتری در بازار جهانی به فروش برساند، سود شما می‌تواند تا 28 درصد افزایش یابد.

نگرانی که بسیاری از سهامداران با آن روبه‌رو هستند نحوه فروش این اوراق در بازار و ترس از نبود مشتری خریدار است. در این خصوص نیز چاره اندیشی شده است و بازارگردان این اوراق در صورتی که هیچ خریداری برای اوراق شما در بازار نباشد موظف به خرید این اوراق از شما است. این موضوع به این معناست که هیچ‌گونه نگرانی در خصوص فروش وجود ندارد و شما در هر روزی که تمایل به نقد کردن اوراق خود (و دریافت سود 23 درصدی) داشته باشید، می‌توانید آنها را در بازار فروخته و طبق مهلت قانونی تسویه که برای معاملات ثانویه این اوراق یک روز کاری است، پول خود را از کارگزاری دریافت کنید، همچنین برای افرادی که تمایل به دریافت سود 25 درصدی دارند این مهلت قانونی تسویه، حداکثر پنج روزکاری پس از روز سررسید خواهد بود.

با بحث این روزهای کاهش سود بانکی به 20 درصد، برای سرمایه‌گذاران ریسک‌گریزی که به دنبال سود قطعی بالاتری هستند، خرید این اوراق و دریافت سود روزشمار 23 درصدی و با ضمانت شرکت نفت با سود حداقل 25 درصدی در سررسید که می‌تواند تا 28‌درصد نیز افزایش یابد، می‌تواند جذاب باشد. پس اگر شما هم از آن دسته از سرمایه‌گذاران هستید، می‌توانید در روزهای آینده یا در مرحله دوم عرضه اولیه این اوراق که به گفته مسئولان در هفته آینده خواهد بود صبر کنید و شما هم نفت بخرید!

* تحلیلگر بازار سرمایه