قطب دریایی ایران، دور از دستان بخش خصوصی / انتظار 3 ساله یک بندر در سکوت شکست

لغو تحریم های دریایی، بازگشت 13 لاینر بین المللی و آمادگی برای ورود چند ده میلیون دلار تجهیزات بندری جدید تنها بخشی از اخبار امیدبخشی است که مدیرعامل سازمان بنادر از وضعیت بزرگ ترین بندر تجاری ایران داده است. اگر به این اخبار، آمارهای جدیدی از افزایش مداوم تخلیه و بارگیری محموله های اقتصادی در این بندر را نیز اضافه کنیم، امیدها برای ارتقای جایگاه بندر شهید رجایی که در افق 1404 به عنوان هاب دریایی منطقه معرفی شده به شکلی قابل توجه افزایش می یابد. 

این شرایط امیدوار کننده که اجرایی شدن برجام آن را کلید زده است با ابهامات گسترده ای نیز روبه روست؛ ابهاماتی که بیش از آنکه ریشه در حوزه های عملیاتی داشته باشند، اسیر نامشخص بودن سیاست های کلان شده اند.

اقتصادی ترین بندر ایران که در سال های گذشته طعم تلخ تحریم ها را پیش از دیگر حوزه های دریایی کشور چشیده و با تحریم اپراتور خصولتی خود مجبور شده با لاینرهای بین المللی خداحافظی کند، در شرایطی گام به عرصه پسابرجام گذاشته که هنوز اپراتور نهایی و مشخصی ندارد و سازمان بنادر نیز نتوانسته با وجود وعده های چندباره مناقصه انتخاب شرکت جدید را برگزار کند.

حالا و در سومین سال از نامشخص بودن شرایط انجام مزایده در بندر رجایی، سازمان بنادر اعلام کرده گام های نخست در این زمینه را سرانجام برداشته است و در آینده نزدیک کار یکسره خواهد شد؛ موضوعی که به نظر می رسد از حدود یک ماه پیش و در سکوت خبری رسما کلید خورده است. اسلامی، معاون دریایی سازمان بنادر در این رابطه گفته یک ماه پیش فراخوان انجام و اسناد فروخته شده است و در حال حاضر در مهلتی هستیم که شرکت ها باید اسناد تکمیلی تحویل دهند و تا یک ماه برای تحویل و ارائه اسناد مهلت دارند.

وی با بیان اینکه مزایده بین المللی بوده و شرکت های داخلی و خارجی زیادی استقبال کردند و بیش از 20شرکت داخلی و خارجی اسناد خریده اند، اظهار داشت: در مهلت قانونی شرکت هایی که اسناد تکمیلی ارسال کنند از جوانب مختلف بررسی می شوند و براساس قانون، اپراتور بندر شهید رجایی مشخص می شود.

سازمان بنادر به بخش خصوصی اعتماد ندارد

معاون سازمان بنادر در حالی خبر از حضور دو شرکت اپراتور فعلی این بندر در مزایده هفته های آینده داده که در طول سال های گذشته برخی از سرمایه گذاران خـصوصی بخش نسبت به خصولتی بودن این شرکت ها شکایت داشته و از بی اعتمادی به سرمایه گذاران واقعی این صنعت ناراضی بودند؛ معضلی که به نظر می رسد هنوز و با وجود تمام شعارها و وعده ها پابرجاست.

محمد پلمه، کارشناس مسائل دریایی و رئیس هیأت مدیره انجمن کشتیرانی معتقد است: با وجود آنکه سرمایه گذاران دریایی ایران به توانایی بالایی رسیده اند و حتی طرح هایی بین المللی را به نتیجه رسانده اند، اما هنوز به نظر می رسد نگاهی در سازمان بنادر وجود دارد که به توانایی های سرمایه گذاران به طور کامل اعتماد ندارد.

وی با بیان اینکه سیاست ها در بنادر ایران باید از تخصیص سهمیه به ایجاد فضای رقابتی تغییر پیدا کند، تصریح کرد: در شرایطی که ما می توانیم در مناطق مختلف رقابتی عمل کنیم و نرخ ها را به شکلی تعبیه کنیم که نتیجه آن افزایش توانایی بخش های مختلف باشد، هنوز از سیستم سهمیه ای استفاده می کنیم و این ما را عقب نگه می دارد. وقتی سرمایه گذار ایرانی به سومالی می رود و طرحی کامل را در خارج از آب های ایران دنبال می کند، چرا نباید شرایطی فراهم شود که از این توانایی در آب های ایران بهره بگیریم.

پلمه با اشاره به شرایط سال های گذشته بندر شهید رجایی اظهار کرد: ما مدت طولانی در انتظار برگزاری مزایده این بندر بودیم و هرچند جزییاتی از آن را در اختیار نداریم اما می توان امیدوار بود که با نهایی شدن این مناقصه، کارها از نظر امکاناتی با بهبودی نسبی همراه شود. فاز سوم بندر شهید رجایی برای ایران اهمیت بسیاری خواهد داشت و شاید این مزایده گره این امر را نیز باز کند، هرچند تمام اینها در گرو اعتماد و خودباوری به سرمایه گذاران داخلی است.

نتیجه امیدبخش نخواهد بود

سعید ایزدیان، مدیرعامل شرکت دریایی فارسیسان آسیا نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» از نامشخص بودن شرایط سرمایه گذاران در بندر شهید رجایی گفت و تصریح کرد: در طول سال های گذشته بارها وعده نهایی شدن اپراتور بندر شهید رجایی ارائه شده و با وجود اینکه تمام سرمایه گذاران از این امر استقبال کرده اند، اما در عمل این اتفاق هرگز نیفتاده است. این موضوع باعث می شود شائبه سودبخش بودن تداوم شرایط فعلی برای برخی افراد در ذهن ها به وجود آید.

وی با اشاره به روند نامشخص مزایده فعلی گفت: وقتی پس از تأخیری طولانی مزایده فعلی آغاز به کار کرده نیز باز شاهد این هستیم که صحبت از ترمینال اول است و هنوز شرایط ترمینال دو معلوم نیست، این موضوع شرایط سرمایه گذاران را سخت می کند و اوضاع را طوری می چیند که سازمان بنادر تنها نهاد راضی از تمام این ماجراها باشد.

هرچند خبر نهایی شدن برگزاری مزایده بندر شهید رجایی در کنار دیگر اخبار امیدبخش منتشر شده می تواند گامی بزرگ برای خارج شدن از بلاتکلیفی سه ساله باشد، اما ناامیدی بخش خصوصی از برخی سیاست ها و نبود نگاه مثبت به توانایی های آنها باعث شده هر صحبتی از آینده به اما و اگر ختم شود؛ اما و اگرهایی که نپرداختن به آنها نتیجه ای جز کنار رفتن سرمایه گذاران واقعی عرصه دریایی ایران نخواهد داشت.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com