انباشت گوگرد در خاک های فقیر ایران

ایران با داشتن یک درصد از کل زمین‌های کشاورزی دنیا، حدود 5/3 میلیون تن کود شیمیایی در سال مصرف می‌کند‌. کودهای فسفاته، پتاسه و ازته بیشترین سهم مصرف را در بخش کشاورزی کشور دارند و دولت نیز تنها به این سه نوع کود، اندکی یارانه می‌پردازد‌. بخشی از این کودها در داخل تولید و بخش دیگر نیز از راه واردات تامین می‌شوند‌. واردات 800 هزارتن کود فسفاته و 400 هزار تن پتاسه با ارزبری دست کم 600 میلیون دلاری در سال، یکی از دلایل گرانی نهاده‌ها و همچنین اقتصادی نبودن بخش کشاورزی ایران است‌. کاهش توان اقتصادی کشاورزان که حدود 70درصد آنها خرده مالک هستند و گرانی قیمت انواع کودها در کشور باعث شده تا برخی از بهره‌برداران قادر به تامین نهاده‌های مورد نیاز زمین‌های‌شان نباشند‌.

گرانی 16 برابری کودهای شیمیایی

این موضوع در سخنان علیرضا ولی، مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ایران نیز مشهود است‌. وی افزایش قیمت کودهای شیمیایی در دوسال (90 تا 92) را 16 برابر (1590 درصد) می‌داند و می‌گوید: گرانی قیمت کودها یکی از چالش‌های اصلی در بخش نهاده‌های کشاورزی است و تهیه و تامین آن برای کشاورزان مشکل آفرین شده است‌. امیدواریم بتوانیم راهکارهایی برای آن بیابیم و توان کشاورزان را بالا ببریم.

ولی، در خصوص افزایش قیمت کود تا پایان امسال، اظهار می‌کند: خوشبختانه امسال با افزایش قیمت کود مواجه نشده‌ایم و این مسئله تا پایان سال ادامه دارد‌. کود شیمیایی یکی از مهم‌ترین نهاده‌های موثر در افزایش تولید کشاورزی است که امنیت غذایی کشور را تامین می‌کند.

وی با اشاره به تامین نـهـاده‌هـای کـشـاورزی، می‌گوید: براساس برنامه‌های مـصـوب وزارت جــهـاد کشاورزی، امسال باید حدود سه میلیون و 240 هزار تن کود فسفاته، ازته و پتاسه تامین و تدارک می‌شد که تاکنون از این میزان حدود دو میلیون و 420 هزارتن (75 درصد) تامین شده و در انبارها موجود است‌. بر همین اساس در کشت پاییزه هیچ گونه کمبودی در زمینه کود و نهاده نداشته‌ایم و کود سرک زمستانه و بهاره نیز تامین است‌.

ادعای مصرف بی‌رویه کود شیمیایی علمی نیست

به دلیل انباشتگی فسفر در خاک‌های زراعی کشور، مصرف کودهای فسفاتی دست کم سالانه باید 50‌درصد کاهش یابد و در مقابل، به مصرف کودهای گوگردی تا حد کودهای فسفاتی افزوده شود‌. همچنین تحویل کودهای فسفاتی باید براساس آزمون خاک انجام گیرد‌. با این وجود مصرف كودهای ریزمغذی در سال‌های اخیر تقریبا به دست فراموشی سپرده شد‌. این در حالی است ‌که مصرف کودهای فسفاتی و نیتروژنی روز به روز افزوده می‌شود.

مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، از امضای تفاهم‌نامه با تولیدکنندگان کودهای آلی و زیستی خبر داده و می‌افزاید: گرچه براساس نقشه خاک، زمین‌های کشاورزی ما به کودهای شیمیایی نیاز دارند و کسانی که می‌گویند مصرف بی‌رویه در این زمینه وجود دارد، حرف علمی نیست‌. البته در زمینه کودهای آلی و زیستی هم تفاهم‌نامه‌ای با انجمن تولیدکنندگان کودهای آلی و زیستی امضا کرده‌ایم‌. براساس آزمایش‌هایی که توسط موسسه آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی انجام شده و با توجه به نیازها و بافت خاک، به تلفیقی از کودهای شیمیایی و آلی برای تغذیه خاک نیاز داریم‌.

ولی، تاکید می‌کند: بر پایه این تفاهم‌نامه، تامین، تدارک و توزیع کودهای زیستی و آلی به همراه کاهش مصرف کودهای شیمیایی در دستور کار شرکت خدمات حمایتی کشاورزی قرار دارد‌. در این زمینه با کمک تشکل‌های مربوط، تولیدکنندگان خارج از شبکه و بی‌کیفیت نیز کنترل می‌شوند.

اختصاص کارت اعتباری خرید نهاده به کشاورزان

وی با اشاره به حمایت از بهره‌برداران بخش کشاورزی و قراردادی که با بانک مرکزی به امضا رسیده، اظهار می‌کند: این قرارداد با بانک مرکزی و بیمه به منظور دریافت کارت اعتباری برای خرید نهاده‌های کشاورزی به امضا رسیده است‌. وی همچنین در خصوص تامین ماشین‌آلات بخش کشاورزی می‌گوید: بخشی از ماشین‌آلات در داخل و بخشی از خارج تامین می‌شود و ما معتقدیم اگر در زمینه مکانیزاسیون متناسب با اقلیم توفیق داشته باشیم به طور حتم شاهد افزایش تولید در داخل نیز خواهیم بود.

ولی، با اشاره به نیاز کشور به سموم کشاورزی، اظهار می‌کند: هم‌اکنون 25درصد سم مورد نیاز از داخل و بقیه از طریق واردات تامین می‌شود‌. در این زمینه شرکت خدمات حمایتی کشاورزی از مهم‌ترین واردکنندگان کود با رقم‌های بالاست و برای حمایت از تولیدکنندگان داخلی درصدد این هستیم که نیاز کود در بخش کشاورزی را با تولید داخلی تامین کنیم. مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی تاکید می‌کند: در حال حاضر 820 هزار‌تن کود در انبارهای امانی و وزارت جهاد کشاورزی ذخیره‌سازی شده است و مشکلی در تامین کود وارداتی و تولید داخل نداریم.

تولید محصول سالم رویکرد جدید کشورها

سیامک علیزاده، رییس انجمن تولیدکنندگان کود و فرآورده‌های آلی و زیستی، با اشاره به رویکرد کشورها به تولید محصول سالم و استفاده بیشتر از کودهای آلی و زیستی، می‌گوید: مصرف کود آلی و زیستی، رویکردی است که بسیاری از کشورها برای حفاظت از منابع آب و خاک و تولید محصول سالم، در پیش گرفته‌اند‌. وی ادامـه مـی‌دهـد: تولیدکنندگان کودهای بـیـولـوژیـک در حـوزه بیوتکنیک صنعتی، به‌عنوان شرکت‌های دانش بنیان و‌ های تک شناخته می‌شوند و برخی از شرکت‌های داخلی توانسته‌اند استانداردهای جهانی را نیز کسب کنند‌. با توجه با این موضوع و با وجود تحریم‌های اقتصادی، حتی شرکت‌های داخلی تـولـیـدکنـنـده کودهای بیولوژیک توانسته‌اند بخشی از بازارهای بین‌المللی را در دست بگیرند‌. برای نمونه در آفریقا، با تولیدکنندگان اروپایی رقابت می‌کنیم و به‌عنوان برندهای مطرح در بازار آفریقا حضور داریم.

علیزاده می‌افزاید: براساس بند (ز) ماده 143 قانون برنامه پنجم توسعه، دولت موظف است 35 درصد از مصرف کودهای شیمیایی را با کودهای آلی جایگزین کند‌. این مسئله تاکنون اجرایی نشده اما رویکرد مثبت دولت یازدهم در این موضوع مشهود است‌. وزارت جهاد کشاورزی با همکاری انجمن تـولیـدکنندگان کودهای آلی و معاونت زراعت برای مدت زمان باقی مانده تا پایان برنامه پنجم توسعه، برنامه‌ریزی کرده و قرار است بخشی از اهداف این قانون اجرا شود‌.

آماری از صادرات کود نداریم

رسولی، عضو هیات‌مدیره و مدیر امور بازرگانی شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، در زمینه صادرات کودها اظهار می‌کند: در راستای ساماندهی صادرات کودهای کشاورزی، این وظیفه به شرکت خدمات حمایتی واگذار شده است‌. به دلیل حساسیت و اهمیت کودهای کشاورزی، صادرات آن نیز در سال‌های اخیر دستخوش تغییر و تحولاتی شد‌. در پی این تحولات، در حال حاضر تمامی وظایف صادرات کود بر عهده وزارت جهاد کشاورزی گذاشته شده است‌.

وی ادامه می‌دهد: در شکل جدید صادرات کودهای کشاورزی، شرکت خدمات حمایتی کشاورزی از سه هفته گذشته این موضوع را ساماندهی می‌کند‌. بر همین اساس کمیته جامع از بخش‌های فنی و نظارتی تشکیل شده و نشست‌هایی را برگزار کرده است‌. همچنین آیین نامه‌هایی را تدوین کرده‌ایم و چون به تازگی در این موضوع وارد شده‌ایم هنوز آمار و ارقامی در دست نداریم‌. مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی بخش کشاورزی گفت: در راستای حمایت از کشاورزان تنوع کودی را به 10 نوع کود رسانده‌ایم و در حال حاضر درصدد افزایش این مقدار کود هستیم.

***

از تولیدکنندگان بذرهای مقاوم حمایت می‌کنیم

شمس‌الله ملازاده، معاون فنی و تولیدی شرکت خدمات حمایتی کشاورزی در پاسخ به «فرصت امروز»، درخصوص بذر و میزان تامین آن از سوی این شرکت، می‌گوید: سیاست شرکت خدمات حمایتی کشاورزی در زمینه تولید بذر، تولید و معرفی بذرهایی است که به خشکسالی و کم آبی که در حال حاضر با آن مواجه هستیم، مقاوم باشند. وی می‌افزاید: آیتم‌های دیگری که در زمینه تولید بذر برای شرکت خدمات حمایتی کشاورزی مهم است، مقاومت بذر به آفات و بیماری‌هاست. همچنین افزایش عملکرد در واحد سطح را هم در پی داشته باشد.

وی ادامه می‌دهد: بنابراین، تمامی توجه ما در تولید بذر روی آب مصرفی، عملکرد مناسب و مقاومت به آفات است و هر تولیدکننده‌ای که این موارد را در محصول بذر رعایت کند ما از او حمایت می‌کنیم. شرکت خدمات حمایتی کشاورزی، مطابق آخرین استانداردهای روز بذر تولید می‌کند و پس از بوجاری بهترین نهاده را در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد.

ملازاده تاکید می‌کند: در زمینه کودهای کشاورزی با توجه به میزان زمین‌های قابل کشت، مصرف ما بالا نیست و رسانه‌ها باید به این موضوع توجه کنند تا کشاورزان ما بیش از این در مصرف کود دچار تزلزل نشوند. این ادعاها غیر‌فنی است و پایه و مبنای فنی ندارد.

***

شرکت خدمات حمایتی کشاورزی کاری برای تولید نمی‌کند

علی خان محمدی، مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی، در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، از اختصاص 610 میلیارد تومان یارانه برای تامین و تولید کودهای کشاورزی خبر داده و می‌افزاید: تاکنون 370 میلیارد تومان از این مبلغ به شرکت خدمات حمایتی پرداخت شده است. وی ادامه می‌دهد: از محل تسهیلات ارزی 1400 میلیارد تومان برای تامین کودهای کشاورزی به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی پرداخت شده است. این شرکت با اینکه برای تولید یارانه می‌گیرد ولی هیچ کاری برای تولید نمی‌کند.

خان محمدی تصریح می‌کند: بخشی از مبالغ ذکر شده به تولید کود اختصاص داده شد اما همچنان مسئولان نسبت به تولید روی خوش نشان نمی‌دهند و واردات را سرلوحه کارشان قرار می‌دهند. حمایت از تولید داخل نیز تنها در حد شعار و حرف باقی مانده است. مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی، ادامه می‌دهد: در شرایط نامطلوب اقتصادی و محدودیت‌های ارزی، ارز و سرمایه‌های ملی را برای وارد کردن کودهای فسفاته بی‌کیفیت چینی به کار می‌گیرند و پول‌ها را به خارج از کشور هدایت می‌کنند تا بی‌توجهی به تولید ادامه داشته باشد.