وقتی دولت آمریکا علیه فعالان اقتصادی اش عمل می کند / استانداردهای جهانی شرط ورود هواپیماهای شرقی

ایران در قالب برنامه ای هشت تا 10 ساله، به 500 هواپیمای مسافرتی جدید احتیاج خواهد داشت. این حرف که در طول ماه های گذشته بارها از دهان مسئولان صنعتی هوایی کشور شنیده شده، در کنار تأثیر داخلی کلان خود، می تواند برای بازارهای بین المللی نیز پیامی روشن داشته باشد؛ پیامی که مبنای اصلی آن باز شدن دوباره درهای اقتصاد کشوری است که برای سال های طولانی مجاز به خریدن هواپیما نبوده است.

ناوگان هوایی ایران که روزگــاری بـه عنوان یکــی از بزرگ ترین ناوگان های مسافربری جهان به شمار می رفت، در طول دهه های گذشته و به دنبال اجرای تحریم های ظالمانه با فشار بسیار بالایی روبه رو بوده است. در کنار تمام تهدید ها دو موضوع اصلی که آینده صنعت هوایی کشور را تحت الشعاع خود قرار می داد، از یک سو بالا رفتن عمر هواپیماهای فعال در ایران بود که به بیش از 20 سال رسیده و دیگر اینکه نزدیک به 40درصد از کل هواپیماهای فعال در ایران زمینگیر شده اند و باید فکری جدی به حال آنها کرد.

اهمیت این امر باعث شد وزارت راه وشهرسازی خیلی زود برای خرید هواپیماهای جدید دست به کار شود و از این رو نام هایی چون ایرباس و بویینگ بار دیگر در ایران مطرح شدند. در چنین فضایی اگر مشکل خاصی به وجود نمی آمد هواپیماهای ایران نیز پس از طی کردن مراحل مدنظر خود به کشور وارد می شدند؛ موضوعی که مقامات آمریکایی در مسیر آن سنگ  اندازی فراوان کردند و این احتمال وجود دارد که همین روند ادامه پیدا کند.

هرچند بسیاری از تحلیل ها حکایت از آن دارد که ایران محدودیتی جدی برای خرید هواپیماهای جدید خود نخواهد داشت، اما همچنان بررسی گزینه های دیگر نیز در دستور کار قرار داد و از این رو محصولات کشورهایی چون روسیه، ژاپن و چین می توانند مورد بررسی قرار گیرند.

با وجود آنکه جز مذاکرات ابتدایی با میتسوبیشی ژاپن، عملاً هیچ یک از ایرلاین های ایرانی مذاکره با روس ها و چینی ها را تأیید نکرده اند اما به نظر می رسد هنوز گزینه خرید آنها روی میز است، موضوعی که طبق اعلام وزیر راه و شهرسازی یک شرط مهم خواهد داشت.

آخوندی در جریان بازدید خود از شرکت هواپیماساز چینی COMAC اعلام کرده بازار هواپیماهای مسافربری بازاری رقابتی است و ورود شركت چینی به بازار و صنعت هوانوردی ایران مستلزم ارائه الزامات و استانداردهای ایمنی، فنی و كیفی به مراجع، سازمان و ایرلاین های ایرانی و ارائه خدمات پشتیبانی فنی- مالی از تولیدات آن شركت است.

شرایط بازار اصلی ترین عامل در تصمیم گیری

دبیر سابق انجمن شرکت های هواپیمایی معتقد است آنچه در افزایش احتمال خرید هواپیماهای شرقی اصلی ترین نقش را دارد، شرایط بازار است و با واقعیت هایی که در آینده به وجود خواهد آمد در این رابطه تصمیم گیری می شود.

حمیدرضا غوابش، در گفت وگو با «فرصت امروز» اظهار کرد: آنچه بیشترین اهمیت را دارد مشخص شدن وضعیت نهایی تحریم ها پس از اجرای برجام است. اگر بنا باشد محدودیت ها کنار رود خرید هواپیمای تمام شرکت ها مجاز خواهد بود و اگر بنا باشد همچنان محدودیت ها باقی بماند قطعاً در خرید از دیگر هواپیماسازان نیز به مشکل خواهیم خورد، زیرا تقریباً در تمامی  هواپیماهای ساخته شده قطعات آمریکایی به کار رفته است.

وی با بیان اینکه بررسی مسائل اقتصادی و ایمنی اصلی ترین شاخص مدنظر در انتخاب این هواپیماها خواهد بود، تأکید کرد: بخش قابل توجهی از هواپیماهای تولید شده در این کشورها یا هنوز در مرحله تأیید نهایی است یا به ایرلاین ها تحویل داده نشده است. از این رو انتخاب این هواپیماها این ریسک را خواهد داشت که شرایط آنها با بازار همخوانی نداشته باشد. ایرلاین های ما باید به طور دقیق مشخص کنند که چه انتظاری از بازار دارند و پس از آن برای خرید هواپیماهایی که تکلیف روشنی دارند اقدامات لازم صورت گیرد.

غوابش خاطرنشان کرد: البته در نهایت این شرایط و واقعیت های بازار است که برای ما تعیین کننده خواهد بود. اگر انتخاب های ما محدود شود، قطعاً هزینه های مان بالا می رود و چاره ای جز برخی انتخاب ها نداریم.

علی رضا بحیرایی، کارشناس صنعت هوانوردی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به اهمیت بررسی دقیق هواپیماهای شرقی اشاره کرد و گفت: نمی توان شرایط فنی این هواپیماها را با تجربه گذشته سنجید. هواپیمای روسی سوخو100 در حال حاضر یکی از پرطرفدارترین هواپیماهای منطقه به حساب می آید که حتی ایرلاین های اروپایی نیز از آن استفاده می کنند.

به گفته وی، در صورتی که این هواپیما با شرایط ناوگان ما همخوانی داشته باشد، می توان انتظار داشت که بخشی از نیاز با استفاده از این هواپیما برطرف شود.

بحیرایی در پاسخ به این سوال که آیا هواپیماهای چینی و ژاپنی نیز برای حضور در ایران شانسی دارند، عنوان کرد: این هواپیماها هنوز در مرحله ساخت قرار دارند و تا به ایرلاین ها برسند زمان خواهد برد. از این رو ما وقت کافی برای ارزیابی  آنها داریم و پس از نخستین تحویل و ارزیابی ابتدایی می توان نتیجه ای جدی گرفت.

هرچند حداقل چند ماه تا رسیدن نخستین هواپیماهای ساخته شده در چین و ژاپن باقی مانده و ایران هرگونه مذاکره با روسی ها برای خرید هواپیما را نیز رد کرده است اما به نظر می رسد گزینه مطرح شده برای تنوع بخشیدن به ناوگان ایران می  تواند به شکلی قطعی مورد ارزیابی قرار گیرد؛ گزینه ای که یک نتیجه خواهد داشت و آن ضرر شرکت های آمریکایی مانند بویینگ در از دست دادن بازار ایران به دلیل پافشاری بی دلیل سیاستمداران شان بر نقض حق ایران خواهد بود.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com