ابلاغ اصول اساسی بیست و نه گانه نظارتی به بانک ها

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طی بخشنامه‌ای به شبکه بانکی ترجمه‌ با ویرایش جدید «اصول اساسی برای نظارت بانکی موثر» را به شبکه بانکی ابلاغ کرد.  به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، متن کامل بخشنامه بدین شرح است: نظارت موثر بر بانک‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل حفظ ثبات در سیستم بانکی و به تبع آن در کل سیستم مالی است. نظارت بانکی دقیق و پیشگیرانه باعث ایجاد ثبات شده و بانک‌ها را قادر می‌سازد به دور از تلاطم‌های ناگهانی و ریسک‌های غیرضروری به فعالیت‌های اصلی خود بپردازند. در همین راستا، کمیته بانکداری بال، به‌عنوان یکی از مراجع بین‌المللی معتبر در عرصه نظارت بانکی، سندی را متضمن 25 اصل اساسی یا به تعبیری اصول بیست‌وپنج‌‌گانه تحت عنوان «اصول اساسی برای نظارت بانکی موثر» به مرحله تدوین درآورد که نخستین نسخه آن در سال 1997 انتشار یافت و سپس در سال 2006 مورد بازنگری قرار گرفت. متعاقبا در سپتامبر سال 2012، بعد از بحران مالی سال‌های 2007 و 2008، سند مذکور توسط کمیته بال مجددا بازنگری شد و با اضافه شدن چهار اصل جدید به آن به 29 اصل (اصول بیست‌ونه‌گانه) ارتقا یافت. 

در سنـــد مــزبــور، نحـــوه دسته‌بندی اصول نیز در مقایسه با سند پیشین، دستخوش تغییراتی شده است. به‌طورکلی نسخه جدید سه موضوع اصلی را مبنای کار خود قرار داده که عبارتند از:

1) استفاده از رویکرد آینده‌نگر به منظور نظارت موثر بر بانک‌ها
2) نظارت موثر مبتنی بر تجزیه و تحلیل ریسک و مداخله زودهنگام مقام ناظر بانکی در صورت لزوم
3) ارزیابی مشخصه‌های ریسکی بانک‌ها با توجه به میزان ریسک موجود در عملیات آنها و تحمیل ریسک از طرف یک بانک به سیستم مالی و بانکی.

علاوه بر این، در سند جدید به دو موضوع «حاکمیت شرکتی» و «شفافیت و افشای اطلاعات در بانک‌ها» تاکید بسیاری شده است. همچنین سند مذکور، شامل حداقل استانداردهایی است که رعایت آنها به منظور وضع مقررات و اعمال نظارت احتیاطی بر بانک‌ها و سیستم بانکداری توصیه شده است. در واقع استانداردهای مذکور، رهنمودهایی را جهت دستیابی به سطح قابل قبولی از نظارت بانکی ارائه می‌کند. از دیگر ویژگی‌های متمایز ویرایش جدید سند موصوف آن است که برخلاف ویرایش‌های قبلی که دارای سند تکمیلی و تفصیلی تحت عنوان متدولوژی بودند، با جزییات بیشتری تقریر یافته و به تعبیری سند متضمن متدولوژی نیز در آن تلفیق شده است.

از آنجایی که نسخ قبلی سند «اصول اساسی برای نظارت بانکی موثر» به دلیل اهمیت و ضرورت، در سالیان قبل توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ترجمه شده بود، لذا ایجاب می‌کرد ویرایش جدید آن نیز به‌عنوان یکی از اسناد مهم بین‌المللی در زمینه نظارت بانکی با هدف درک و فهم دقیق‌تر و بهتر از آن و تمهید و اتخاذ تدابیر و اقدامات لازم برای پیاده‌سازی آن مورد ترجمه قرار گیرد. بنا به همین ضرورت، اداره مطالعات و مقررات بانکی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بر ‌آن شد به منظور بهبود و توسعه فرآیند نظارت بانکی و ارتقای ثبات و سلامت بانک‌ها در شرایط عدم‌اطمینان از طریق بالا بردن سطح کیفی نظارت احتیاطی مبتنی بر تجزیه و تحلیل ریسک نسبت به ترجمه آن اقدام کند.

تاملی بر نسخه جدید و مقایسه آن با نسخ سال‌های 1997 و 2006 و همچنین اسناد ناظر بر متدولوژی نسخ یاد شده، از سیر تکوین و تکامل حداقل الزامات و اصول یک نظام نظارت بانکی مترقی و کارآمد حکایت دارد که حسب آموزه‌ها و تجربه‌های حاصل از رویدادها و شرایط محیطی روزآمد شده‌اند. لذا انتشار ویرایش جدید ما را از مطالعه و تدقیق در نسخ قبلی بی‌نیاز نمی‌کند و نظرداشت و تامل بر همه نسخ مذکور می‌تواند به درک و شناخت جامع‌تر و عمیق‌تر از موضوع بینجامد.

با امید به آنکه انتشار چنین آثاری بتواند در شناخت و درک بیشتر و جامع‌تر از ادبیات نظارت بانکی و تعمیق و تثبیت مفاهیم نظری موضوع نزد مدیران و کارشناسان نظام بانکی کشور، صاحب‌نظران و اهل فن و مقامات و تصمیم‌گیران مربوط موثر افتد و منجر به شناخت وظایف و نحوه تعامل فی مابین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و شبکه بانکی کشور شود، نظارت بانکی را بهبود بخشد و ثبات مالی ناشی از یک نظارت موثر و کارآمد بانکی را فراهم سازد. اگرچه مطالعه سند تقدیمی برای همه دست‌اندرکاران، صاحب‌نظران و علاقه‌مندان به مباحث بانکی و به‌طور اخص نظارت بانکی می‌تواند مفید باشد، لیکن برای ناظران بانکی و برخی واحدهای داخلی بانک‌ها نظیر واحدهای مدیریت ریسک، حسابرسی داخلی و بازرسی بیشتر توصیه می‌شود. سند مذکور همچون نسخ پیشین آن در پایگاه اطلاع‌رسانی این بانک زیربخش نظارت بانکی و در قسمت گزیده اصول کمیته بال برای نظارت موثر قرار دارد.