آنچه در قانون مالیات بر ارزش افزوده باید اصلاح شود

از حدود پنج سال پیش قانون مالیات بر ارزش افزوده در کشورمان در حال اجرا است. البته مدت مقرر برای اجرای آزمایشی قانون مالیات بر ارزش افزوده رو به اتمام است و به‌ظاهر مجلس و دولت قصد دارند این قانون را مورد اصلاح قرار دهند و یک قانون دائمی در این زمینه تهیه و تصویب کنند. در همین رابطه از چندی پیش در هیأت دولت لایحه اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده مطرح و در حال تهیه و تدوین است و قرار است در آینده نزدیک به مجلس ارائه شود زیرا قانونی که در حال حاضر اجرا می‌شود، آزمایشی است و حتی چندی پیش دوره آزمایشی آن تمدید شد و باید در حال حاضر به یک قانون قطعی تبدیل شود.

اما اگر بخواهیم در مورد این موضوع صحبت کنیم که باید در قانون جدید چه مواردی اصلاح شود و مدنظر قرار بگیرد، باید به این نکته اشاره کنم که باید در مورد رسیدگی به دفاتر و صورت‌حساب مودیان مالیات بر ارزش افزوده، اصلاحاتی انجام شود و باید برای یک سال را در یک مرحله و در چهار دوره رسیدگی کنند، نه اینکه چهار بار رسیدگی کنند. با توجه به اینکه به نوعی مودیان، مالیات بر ارزش افزوده را وصول می‌کنند و به حساب دولت واریز می‌کنند، مودیانی که مشمول مالیات بر ارزش افزوده هستند مکلف هستند که مالیات را از مصرف‌کننده دریافت کنند و مابه‌التفاوت آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند.

اگر قرار باشد رسیدگی به دفاتر و صورت‌حساب مودیان مالیات بر ارزش افزوده یک سال طول بکشد، در این مدت مالیاتی که حق دولت است نزد مودیان باقی می‌ماند و این کار به لحاظ منطقی درست نیست.از همین رو به نظر می‌رسد در اصلاح قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز باید موارد مربوط به رسیدگی به دفاتر و صورت‌حساب مودیان مالیات بر ارزش افزوده، مورد بازنگری قرار بگیرد. اما موضوع دیگر در مورد میزان مالیات بر ارزش افزوده است که تاکنون 9‌درصد بوده است. البته عقیده من این است که هیچ گونه تاییدیه در مورد این موضوع نمی‌توان داد زیرا تا سال 90 میزان مالیات بر ارزش افزوده 3‌درصد بود و به موجب قانون برنامه پنجم توسعه سالی یک‌درصد به این میزان افزوده شد.

در سال 93 مجددا مجلس در قانون بودجه یک‌درصد هم بابت بخش سلامت به مالیات بر ارزش افزوده اضافه کرد و در نهایت امسال این عدد 8‌درصد بود اما با مصوبه مذکور مجلس به 9‌درصد رسید. اگر مقایسه‌ای با سایر کشورها هم انجام دهیم، نرخ مالیات بر ارزش افزوده در کشور ما بسیار کمتر از کشورهایی است که نرخ مالیات 20 تا 25‌درصد است. اما در کشور ما برای تعیین نرخ مالیات بر ارزش افزوده باید بر مبنای وضعیت اقتصادی تصمیم‌گیری شود.

در مجموع با توجه به واکنش جامعه و فعالان اقتصادی نسبت به این موضوع، تلقی من این است که میزان مالیات بر ارزش افزوده یک‌درصد افزایش بیابد و به 10‌درصد برسد. اما مطمئنا نرخ مالیات بر ارزش افزوده را شناور تعیین خواهند کرد و این‌گونه نخواهد بود که دائما 9 یا 10‌درصد باشد و باید مجلس و دولت بنا به شرایط این ضریب را تغییر دهند. در واقع کار منطقی این است که فرصت یا زمانی را اختصاص دهند تا این موضوع کاملا نهادینه شود و سپس در مورد افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده تصمیم‌گیری شود.

ولی تعبیر دیگری که وجود دارد، این است که مالیات بر ارزش افزوده در چند مرحله دریافت می‌شود که به نظر من این تعبیر چندان صحیح نیست. فرض را بر این بگیرید که یک تولیدکننده مواد اولیه مورد نیاز خود را وارد می‌کند و هنگام واردات، به نسبت موادی که وارد می‌کند ارزش افزوده را پرداخت کند و پس از تولید کالا و فروختن آن به بنکدار، از بنکدار نیز ارزش افزوده خود را دریافت می‌کند. ارزش افزوده‌ای را که تولیدکننده از بنکدار دریافت کرده، منهای ارزش افزوده‌ای را که پرداخت کرده به دولت می‌دهد.

در واقع در چنین شرایطی تولید‌کننده بابت ارزش افزوده ریالی پرداخت نمی‌کند و این زنجیره به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند تا اینکه خرده فروش ارزش افزوده قیمت نهایی را از مصرف‌کننده دریافت می‌کند.بنابراین می‌توانیم بگوییم که این فرآیند در کشورمان به درستی اجرا می‌شود و نیازی به اصلاح وجود ندارد.البته در بحث معافیت‌ها و نوع کالاها ممکن است برخی معافیت‌ها اضافه شود و اینکه چه کالاهایی مشمول مالیات بر ارزش افزوده شود، می‌تواند در این موضوع که قانون به درستی اجرا می‌شود یا خیر، شبهاتی را به وجود آورد اما می‌توان گفت که در نحوه و فرآیند اجرای این قانون مشکلی وجود ندارد.

کارشناس امور مالیاتی