آب بسته‌بندی را گل‌ نکنید!

در دنیای پیشرفته کنونی، نیاز به آب به‌ویژه آب سالم بهداشتی بیش از پیش محسوس است و دولت‌های منطقه‌ای برای دسترسی بیشتر به این منابع تلاش می‌کنند. آب‌های شیرین که سرمنشأ آنها از چشمه‌سارها و رودخانه‌های طبیعی است تا هزاران سال منبع تامین آب آشامیدنی نسل بشر بوده‌اند. با رشد روزافزون جمعیت جهان، نیاز به منابع آب شیرین برای آشامیدن و صنعت بیشتر شد و حفر چاه، قنات و ساخت سد ضرورت یافت و آب‌های آشامیدنی به وسیله کانال‌ها و لوله‌ها به منازل و کارخانه‌ها انتقال داده شد. در دهه‌های اخیر اما صنعت بسته‌بندی آب نیز شکل گرفت و در‌حال‌حاضر آب‌های معدنی چشمه‌ها و چاه‌ها در شیشه‌ها و بطری‌های بزرگ و کوچک به‌صورت صنعتی تولید می‌شود و به فروش می‌رسد.
صنعت بسته‌بندی آب در کشور ما از ابتدای دهه 50 آغاز و نخستین کارخانه آب بسته‌بندی ایران به نام آمولو در سال 1350 با استفاده از آب خروجی از چشمه آب‌معدنی پرسم واقع در دامنه رشته کوه‌های البرز تاسیس شد. پس از آن کارخانه‌های دیگر مانند آب‌معدنی دماوند شروع به کار کردند، اما تا دو دهه پیش استقبال چندانی از این نوع محصولات در کشور نمی‌شد. با محدودیت‌های منابع آبی و کاهش کیفیت آب‌های آشامیدنی شهری در دو دهه اخیر نیاز به آب‌های بسته‌بندی بیش از پیش احساس شد و کارخانه‌ها و صنایع تولید این نوع آب و در پی آن سایر صنایع مورد‌نیاز مانند بطری‌های پت(pet)  نیز رو به فزونی گذاشت.

تفاوت آب بسته‌بندی معدنی
آنچه در این میان مهم به نظر می‌رسد و تاکنون کمتر به آن توجه شده نام اصلی این صنعت و نوع تولید محصول است. شاید هدف عموم مردم از خرید آب بسته‌بندی، آب معدنی باشد در حالی که این دو محصول از هم جدا هستند و تا حدودی کیفیت‌شان با هم فرق می‌کند.  پیمان فروهر، دبیرکل انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی، در‌این‌باره به «فرصت امروز» می‌گوید: اگر به نام صنعت توجه کنیم، صنعت بسته‌بندی آب است و محصولات این صنعت شامل دو شاخه آب‌معدنی و طبیعی و آب بسته‌بندی می‌شود. آب‌هایی که از چشمه‌ها در کوه‌ها گرفته می‌شود، آب‌معدنی و آب‌های بسته‌بندی نیز الزامات خاص خود را طبق استانداردهای ملی باید دارا باشند. استاندارد ملی صنعت بسته‌بندی آب ایران از استانداردهای کدکس امریکا پیروی می‌کند که به‌عنوان استاندارد مرجع در روابط بین‌الملل (WTO) محسوب می‌شود.
وی تاکید می‌کند: روی بطری‌های آب، نوع آن اعم از معدنی و طبیعی یا بسته‌بندی حک می‌شود و مصرف‌کنندگان در صورت تمایل به خرید هر‌یک باید ابتدا به نوشته‌های روی بطری توجه و سپس نوع محصول را انتخاب کنند. براساس استاندارد ملی، هر دو محصول برای مصرف‌کننده ایمن هستند و مسئولان سازمان ملی استاندارد و سازمان غذا و دارو از مرحله تولید تا فروش نظارت‌های بهداشتی را انجام می‌دهند.

آب معدنی منجمد سرطان‌زا نیست
وی با اشاره به سخنان اخیر حسین رستگار، مدیرکل آزمایشگاه‌های مرجع سازمان غذا و دارو که گفته بود: «آب‌های معدنی و آشامیدنی بسته‌بندی شده نباید در مقابل نور مستقیم آفتاب قرار بگیرند. همچنین اگر این آب‌ها در فریزر نگهداری شوند و یخ بزنند مواد مضری را تولید می‌کنند»، تصریح می‌کند: نه‌تنها آب بلکه هرماده غذایی دیگر نیز در صورت قرار گرفتن زیر اشعه نور خورشید، ممکن است بر اثر فرآیندهای شیمیایی، آلوده یا خراب شود، اما اینکه عده‌ای از کارشناسان اظهار می‌کنند که بطری‌های آب‌معدنی و بسته‌بندی در صورت تابش خورشید سرطان‌زا خواهند بود، اصلا درست نیست و مبنای علمی ندارد.
وی می‌افزاید: آخرین پژوهش‌ها و تحقیقات علمی نشان داد، بطری‌های پت به اندازه‌ای ایمن و بهداشتی هستند که اگر زیر نور مستقیم خورشید باشند نیز مقادیر بسیار کمی مواد شیمیایی تولید می‌کنند که زیر مقادیر تعیین‌شده از سوی سازمان استاندارد است. مصرف آب‌معدنی و بسته‌بندی در مارکت‌ها و فروشگاه‌ها اکنون روزانه و حتی به‌صورت گرم شده است و موضوع تابش نور خورشید مصداق زیادی ندارد.
فروهر، همچنین در‌باره نگهداری بطری‌های آب معدنی در فریزر و یخچال، تاکید می‌کند: انجماد آب معدنی به هیچ‌وجه خطرناک نیست چون در اثر انجماد تمامی فرآیندها و واکنش‌های شیمیایی متوقف می‌شود. در نامه‌نگاری‌هایی که با دانشگاه جان هاپکینز انجام داده‌ایم آنها اعلام کردند پس از تحقیقات انجام شده، در اثر انجماد هیچ اتفاقی برای آب‌های بسته‌بندی نمی‌افتد. بنابراین، چنین اظهارنظرهایی مبنا و پایه علمی ندارد و تنها جو روانی نامطلوبی بر جامعه به جا می‌گذارد.

دولت اطلاع رسانی کند
دبیرکل انجمن آب‌های معدنی و آشامیدنی، ادامه می‌دهد: فضای مجازی می‌تواند بهترین مکان برای رشد و پیشرفت و تبادل داده‌های درست باشد، اما شوربختانه در کشور ما چنین نیست و از این فضای بزرگ و مناسب، استفاده‌های درستی نمی‌شود. چنانچه تاکنون شایعه‌هایی درباره سایر آلودگی‌های مواد‌غذایی مانند سوسیس و کالباس، لبنیات و غیره را نیز شاهد بوده‌ایم.
وی درخصوص شیوه نگهداری مواد‌غذایی به‌ویژه آب در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های سطح شهر می‌گوید: فروشگاه‌ها و مغازه‌های کوچک در کوچه و خیابان‌های شهر به دلیل کمبود جا ناچارند برخی از اقلام را بیرون از مغازه‌ها بگذارند. باید به سمت ایجاد و ساخت هایپرمارکت‌ها و مگامال‌های بزرگ برویم و این نوع فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای باید در سطح شهرها افزایش یابد.  فروهر آگاهی‌رسانی به مردم در زمینه مواد‌غذایی را وظیفه دولت و رسانه ملی برشمرده و می‌گوید: دولت باید در این زمینه وارد شود و به کمک رسانه ملی اطلاع‌رسانی کند. بخش‌خصوصی و صنایع نیز می‌توانند همکاری کنند. این در حالی است که هزینه‌های اطلاع‌رسانی و تبلیغ در رسانه ملی بسیار گزاف است و بسیاری از کارخانه‌ها توان پرداخت چنین هزینه‌هایی را ندارند. دولت باید حمایت کند، صنایع این روزها حال و روز خوشی ندارند و زیر بار فشارهای اقتصادی مشابه همه تولیدکنندگان  هستند.