داستان نوکیا؛ از سلطه بر بازار تلفن همراه تا سقوط

تا همین چند سال پیش اسم نوکیا در ذهن بسیاری از مردم جهان به عنوان مترادفی برای گوشی های موبایل تلقی می شد. نوکیا، غولی که زمانی بیش از ۷۰ درصد از سهم بازار جهانی گوشی های تلفن همراه را در اختیار داشت، نه تنها از یک شرکت ساده فراتر رفت، بلکه به نماد نوآوری، فروش بالا و ارتباطات جهانی تبدیل شده بود. محصولات این برند فنلاندی در طول چند دهه متمادی به پرفروش ترین دستگاه های جهان تبدیل شده بودند. نوکیا حتی از جذابیت بازی نوستالژیک مار (Snake) که در گوشی هایش بود، برای جلب توجه مخاطبان استفاده می کرد. به طوری که خیلی از گیمرهای بزرگ امروز اولین تجربه گیم شان را با همین بازی تجربه کردند. البته اوضاع برای نوکیا همیشه تا این اندازه مطلوب نماند.

نوکیا در دهه های ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ بدون شک بر بازار گوشی های موبایل حکمرانی مطلقی داشت. گوشی های مقاوم، طراحی های ساده و در عین حال کاربردی و البته خدمات برتری که این شرکت ارائه می داد باعث شد تا نوکیا جایگاه بسیار محکم و غیرقابل انکاری در صنعت فناوری داشته باشد، اما این موفقیت شگفت انگیز برای همیشه ادامه نیافت. در زمانی که شرکت های دیگر از جمله اپل و سامسونگ شروع به نوآوری و تغییر رویکرد در صنعت گوشی های هوشمند کردند، نوکیا در نهایت با تصمیمات اشتباه و عدم سازگاری با تغییرات بازار، شاهد افول ناگهانی خود بود.

ما در این مقاله قصد داریم نگاهی به داستان نوکیا در صنعت گوشی همراه بیندازیم. نکته کلیدی که هر کسی به سادگی آن را متوجه می شوید، افول نوکیا در طول یک دهه اخیر است. سوال اصلی در این میان چرایی چنین اتفاقی است. این دقیقا همان نکته ای است که ما در ادامه به دنبالش خواهیم بود.

چرا نوکیا سقوط آزاد کرد؟

ظهور گوشی های هوشمند

یکی از بزرگ ترین تحولات در صنعت فناوری موبایل ظهور گوشی های هوشمند بود. گوشی هایی که به لطف صفحه های نمایش لمسی، سیستم های عامل پیشرفته و اپلیکیشن های متنوع تجربه کاربری را به سطحی جدید ارتقا دادند. اما در این مقطع زمانی حساس نوکیا به جای درک درست از تغییرات بازار و سازگاری با آن، رویکردی محافظه کارانه و دیرهنگام اتخاذ کرد.

مطلب مرتبط: خرید مجدد نوکیا استراتژی عجیب مایکروسافت

شاید هر کسی شرایط نوکیا را بررسی کند، علامت سوال بزرگی درباره دلایل مقاومت در برابر تغییرات در ذهنش شکل بگیرد. خب ماجرا تا این اندازه هم ساده نیست. هرچه باشد، نوکیا سال های سال با طراحی گوشی های ساده و مقاوم شهرتی برای خودش به دست آورده بود. بنابراین اصلا دوست نداشت کاری که در آن دست برتر را دارد رها کرده و سراغ دنیای ناشناخته ها برود.

ماجرا زمانی جدی شد که در سال ۲۰۰۷ اپل با معرفی آیفون تعریف جدیدی از گوشی های موبایل ارائه داد. تلفن همراه از یک وسیله صرفا ارتباطی، به یک ابزار چند منظوره برای دسترسی به اینترنت، اجرای برنامه های کاربردی و تجربه ای کاملا لمسی تبدیل شد. این رویداد نقطه عطفی بود که بازی بازار را تغییر داد. در حالی که اپل از سیستم عامل iOS خود و سامسونگ از اندروید استفاده می کردند و با نوآوری های پی در پی سهم بازار را به سرعت افزایش می دادند، نوکیا همچنان بر سیستم عامل سیمبین (Symbian) پافشاری کرد. سیمبین در ابتدا به عنوان یکی از سیستم های عامل محبوب شناخته می شد، اما به سرعت نتوانست با قابلیت ها و انعطاف پذیری iOS و اندروید رقابت کند. بنابراین کاربران نوکیا خیلی زود سراغ شرکت های رقیب رفتند. اینطوری دست نوکیا در پوست گردو ماند.

در واقع نوکیا به طور دقیق نتوانست اهمیت گوشی های هوشمند را به موقع درک کند. نوکیا تصور می کرد که بازار همچنان به سمت گوشی های کلاسیک و نیمه هوشمند می رود؛ در حالی که نیازهای مشتریان به سرعت تغییر کرده بود. این شرکت از تغییرات عظیم تکنولوژیکی که به سرعت رخ می داد، غفلت کرد. در زمانی که نوآوری و تغییر کلید موفقیت بودند، نوکیا به دنبال محافظت از مدل های سنتی خود بود. این اشتباهی بود که مقدمه سقوط آزاد نوکیا را رقم زد. 

رقابت اشتباه با دیگران و همکاری با مایکروسافت

نوکیا در عصر گوشی های هوشمند با تصمیمات استراتژیکی که بسیاری از آنها اشتباه بودند، سرعت افول خود را تسریع کرد. یکی از بزرگ ترین اشتباهات این شرکت، نادیده گرفتن سیستم عامل اندروید و پافشاری بر سیمبین بود. در سال های پس از معرفی آیفون، اندروید به سرعت جایگاه خود را به عنوان یک سیستم عامل باز و انعطاف پذیر که توسط بسیاری از شرکت ها مورد استفاده قرار می گرفت، تثبیت کرد. سامسونگ، ال جی، سونی و بسیاری از دیگر شرکت ها به استفاده از اندروید روی آوردند و موفقیت های بزرگی کسب کردند، اما نوکیا به جای پیوستن به این جنبش، تصمیم گرفت تا با مایکروسافت همکاری کند و از سیستم عامل ویندوز فون استفاده کرد. در ابتدا این همکاری به عنوان یک تلاش نوین برای بازگشت به بازار تلقی شد، اما ویندوز فون به طور کلی نتوانست در برابر رقبای قدرتمندی مانند اندروید و iOS رقابت کند. بسیاری از مشتریان به دلیل محدودیت های نرم افزاری و کمبود اپلیکیشن های محبوب، به خرید گوشی های نوکیا تمایل نداشتند. اپلیکیشن ها نقش کلیدی در موفقیت یک سیستم عامل ایفا می کردند و ویندوز فون از این نظر دچار ضعف های جدی بود.

این تصمیم اشتباه به همراه تاخیر در نوآوری و عدم درک درست از تغییر رفتار مشتریان، باعث شد تا نوکیا به طور تدریجی سهم بازار خود را از دست بدهد. رقابت شدید با اپل و سامسونگ نیز شرایط را برای این شرکت سخت تر کرد. سامسونگ با تولید گوشی های متنوع با قیمت های مختلف و کیفیت بالا، به سرعت به یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان گوشی های هوشمند تبدیل شد و اپل نیز با طراحی های خاص و نرم افزار منحصر به فرد خود، مشتریان وفاداری را جذب کرد.

مطلب مرتبط: نوکیا به دنبال افزایش حضور و فعالیت در بازار آمریکا

ضعف در نوآوری

یکی دیگر از دلایل اصلی افول نوکیا ضعف در نوآوری و تطبیق پذیری با بازار بود. نوکیا در دوران طلایی خود به عنوان یکی از نوآورترین شرکت های دنیا شناخته می شد، اما با ظهور گوشی های هوشمند و تغییراتی که در صنعت رخ داد، این شرکت نتوانست همان نقش نوآورانه خود را ادامه دهد. نوکیا به جای اینکه به تغییرات بازار پاسخ سریعی دهد، همچنان بر فناوری ها و محصولات قدیمی خود تکیه داشت.

علاوه بر این، ساختار مدیریتی نوکیا نیز با بوروکراسی داخلی و تصمیم گیری های طولانی و پیچیده مواجه بود. در حالی که رقبا به سرعت به تغییرات پاسخ می دادند، نوکیا به دلیل این ساختار کند و پیچیده، از دیگران عقب ماند. ارتباط ضعیف میان تیم های مدیریتی و توسعه محصول باعث شد تا بسیاری از نوآوری ها به سرعت به مرحله اجرایی نرسند. این مسئله باعث شد تا نوکیا در دنیای تکنولوژی که نیازمند انعطاف پذیری و سرعت بالا است، به تدریج ناکارآمد شود.

وقتی شما در بازار سرعت عمل کافی را داشته باشید، خیلی زود رقبا مجازات تان خواهند کرد. این وسط هم فرقی ندارد پای اسمی مثل نوکیا با دو دهه فعالیت‎ عالی در میان باشد یا برندی تازه تاسیس!

اگر بخواهیم بحث را پردامنه تر ادامه دهیم، باید گفت نوکیا نتوانست به درستی روی طراحی و تجربه کاربری تمرکز کند. گوشی های هوشمند در دوران جدید بیش از هر زمانی به جنبه های طراحی و تجربه کاربری وابسته بودند. اپل با تمرکز بر طراحی زیبا و کاربرپسند، آیفون را به محصولی فراتر از یک دستگاه ساده ارتباطی تبدیل کرد. سامسونگ نیز با استفاده از صفحه های نمایشی بزرگ و فناوری های جدید مانند صفحه نمایشگر حرفه ای تجربه بصری جذابی را به کاربران ارائه داد. در مقابل، نوکیا نتوانست محصولات خود را با نیازهای جدید مشتریان همگام کند و طراحی هایش از رقبای خود عقب ماند.

داستان نوکیا؛ درسی برای بقیه برندها 

سقوط نوکیا یک درس بزرگ برای تمامی شرکت های فعال در دنیای تکنولوژی و کسب و کار است. این شرکت که زمانی پادشاه بلامنازع بازار موبایل بود، به دلیل عدم انعطاف پذیری، تصمیمات اشتباه و تاخیر در نوآوری به یک بازنده بی چون و چرا تبدیل شد. افول نوکیا به خوبی نشان می دهد که حتی بزرگ ترین شرکت ها نیز اگر نتوانند به تغییرات بازار پاسخ دهند و با نیازهای مشتریان تطابق پیدا کنند، به سرعت جایگاه خود را از دست خواهند داد.

این داستان برای سایر شرکت ها یک هشدار است. تغییرات در دنیای فناوری به سرعت اتفاق می افتند و شرکت هایی که توانایی پیش بینی و سازگاری با این تغییرات را نداشته باشند، ممکن است سرنوشتی مشابه نوکیا پیدا کنند. امروز، اپل و سامسونگ به عنوان غول های این صنعت شناخته می شوند، اما برای حفظ جایگاه خود باید همواره به نوآوری و تطبیق با نیازهای مشتریان توجه کنند.

نوکیا در نهایت در سال ۲۰۱۳ بخش گوشی های موبایل خود را به مایکروسافت فروخت و به تدریج از دنیای گوشی های هوشمند خارج شد. اگرچه امروز این شرکت در زمینه های دیگری مانند تجهیزات شبکه های مخابراتی فعال است، اما روزهای طلایی نوکیا در بازار گوشی های موبایل به پایان رسیده است. شاید اگر این شرکت زودتر به تغییرات پاسخ می داد و تصمیمات جسورانه تری می گرفت، سرنوشت دیگری در انتظارش بود.

اگر دوست دارید در بازار کسب و کار آینده ای مناسب در انتظارتان باشد، اصلا نباید رقابت را دست کم بگیرید. این مسئله ای است که برندهای بزرگ دنیا را نیز از پا در می آورد. همانطور که دیدید، نوکیا با آن همه سود سرشار نیز در نهایت به خاطر برخی تصمیم های اشتباه نسخه اش پیچیده شد.

سخن پایانی

نوکیا زمانی نماد قدرت، نوآوری و تسلط بر بازار موبایل بود، اما نادیده گرفتن تحولات بازار و عدم تطابق با تغییرات سریع فناوری، این غول فنلاندی را به افول کشاند. شکست نوکیا در بازار گوشی های هوشمند داستانی تلخ اما آموزنده است که به ما نشان می دهد هیچ شرکتی حتی با تاریخچه ای درخشان نمی تواند از تغییرات بازار در امان بماند. سازگاری، نوآوری و سرعت در تصمیم گیری کلید موفقیت در دنیای پرشتاب امروزی هستند.

مطلب مرتبط: اشتباهی دیگر از نوکیا / فروش مجموعه سلامتی Withings

شما لازم نیست حتما در حوزه هایی مثل تولید گوشی هوشمند فعالیت داشته باشید تا به خوبی از اشتباهات نوکیا درس بگیرید. به طور کلی تمام برندها یا کارآفرینان جویای نام می توانند سرنوشت نوکیا را آویزه گوش کنند. پس منتظر چه هستید؟ تا دیر نشده یک بازنگری اساسی در نحوه فعالیت تان در بازار داشته باشید. هرجا هم نیاز به راهنمایی با کمک داشتید، روی ما حساب کنید.

منابع:

https://startuptalky.com

https://predictableprofits.com

https://slideuplifts.medium.com