چرا بازرگانی یک وزارتخانه مستقل می خواهد؟

منطق کار بازرگانی، اقتضائات امروز ایران و آنچه در سال های گذشته تجربه کردیم، ایجاب می کند که بخش بازرگانی کشور قطعا و حتما یک وزارتخانه مستقل داشته باشد و بازرگانی از وزارت صنعت، معدن و تجارت جدا شود. ایجاد وزارت بازرگانی یک ضرورت برای اقتصاد ایران است.

فعالیت بازرگانی، تاثیرگذار و تاثیرپذیر از زمینه های مختلف اقتصادی است. یعنی زمینه های مختلف اقتصادی کشور در بازرگانی کشور نقش دارند و بازرگانی کشور تحت تاثیر حوزه های مختلف است.

دست کم 70درصد از الزامات فرآیند تولید به بخش بازرگانی بازمی گردد. یک کارخانه لوازم خانگی را در نظر بگیرید. این کارخانه برای تولید به مواد اولیه، ماشین آلات و قطعات نیاز دارد. این الزامات باید خریداری شود، حمل شود، فرآیند انتقال آن به کشور بیمه شود، اینکه از کدام بازار این تجهیزات خریداری شود، در چه سطحی از فناوری تهیه شود و چه زمانی وارد کشور شود و چطور از گمرک ترخیص شود، همه از مسائل بازرگانی است.

در ادامه زمانی که مواد اولیه، ماشین آلات و قطعات وارد شد و محصول را ساختیم، دوباره با مسائل بازرگانی مواجه می شویم. اینکه چه محصولی را به سفارش کجا بسازیم، این محصول چه ویژگی ها و اندازه ای داشته باشد، برای کدام بازار و تقاضاکننده تهیه شود، با چه سلیقه ای ساخته شود و با چه محصولات دیگری باید رقابت کند، از مسائلی است که در بخش بازرگانی حل وفصل می شود. حمل ونقل، انبارداری و مخاطب محصول از مباحثی است که در بازرگانی در مورد آن تصمیم می گیرند.  

مدیریت واردات کشور، سیاست و استراتژی ها در واردات، تعیین تعرفه ها و پیمان های همکاری، موافقت نامه ها و طرف های تجاری از مسائل مهم بازرگانی است. به دنبال آن، در بحث صادرات هم با مسائل ریزودرشتی برخورد می کنیم. مدیریت صادرات، بازاریابی کالا، رقبا و چگونگی ساختن، یافتن و رقابت کردن در بازارهای جهانی از این مسائل است. در شبکه توزیع داخلی نزدیک به 4میلیون نفر در صنوف دارید که مدیریت وضعیت آنها و شبکه توزیع از چالش های همیشگی است.

به واحدهای تولیدی مراجعه کنید و ببینید مشکل عمده آنها چیست. کمترین گلایه ها از مسائل فنی است. در ایران از نظر توان فنی و مهندسی کمبودی نداریم. متخصص و امکانات زیربنایی خوبی داریم اما مشکل این است که محصول را تولید کرده اما تقاضا نداریم. مشکل واحدهای تولیدی ما تقاضاست. با نظام بانکی، گمرک، بیمه، سازمان های حمل ونقلی از جمله کشتیرانی مشکل  داریم. یک بررسی کوتاه نشان می دهد 70درصد از مشکلات واحدهای تولیدی ما مرتبط با بخش بازرگانی است اما وظایف و مسئولیت های بازرگانی امروز در یک چهارم یک وزارتخانه خلاصه  شده است.

وظایف مهم، متعدد و بزرگ بازرگانی بین چند وزارتخانه تقسیم  شده است. مسئله امروز، تنظیم بازار گوشت است. فردا مسئله برنج داریم و یک روز دیگر مسئله تنظیم بازار دیگر محصول کشاورزی. یک روز تقصیر را گردن گمرک می اندازند، روز دیگر صنعت را نشانه می روند و یک روز هم می گویند مشکل از بانک هاست. بازار تبدیل به کلاف سردرگمی شده است که عمده آسیب های آن متوجه مردم است. یک پای کار بازرگانی در جامعه است. حمایت از مصرف کننده، تولیدکننده و مدیریت نظام واردات و صادرات در هر بخشی از جمله معدن مسئله بازرگانی است.

جایگاه بازرگانی در نظام اقتصادی کشور، آنطور که باید و شاید مشخص نیست. برخی بازرگانی را فعالیت مولد نمی دانند و فکر می کنند تولید تنها تبدیل مواد اولیه به محصول نیست. 70درصد از تولید، بازرگانی است. از سوی دیگر ما در یک بازار 400میلیونی واقع شده ایم و از نظر ژئوپولیتیکی، هاب منطقه هستیم. برای ایفای نقش موثر در این بازار نیاز به  نظام بازرگانی مستقل و مقتدر داریم. یکی از آسیب های بزرگی که از ناحیه فقدان چنین نظامی متوجه اقتصاد کشورهاست، قاچاق است. 20میلیارد قاچاق ضربه بزرگی به تولید می زند و بیش از هر چیز، ناشی از عواملی مثل بازاریابی، تنظیم تعرفه ها، کیفیت تولید، قیمت و حجم کالاست.

مشکلاتی که در زمینه قاچاق، تنظیم قیمت، نظارت و کنترل بر قیمت ها، سوءاستفاده و احتکار وجود دارد نشان می دهد که چقدر بخش بازرگانی کشور، نیازمند یک وزارتخانه مستقل است. تولید را نباید تنها تبدیل مواد اولیه به محصول دانست و به قبل و بعد آن کاری نداشت. اگر می خواهیم تولید راه بیفتد به نهاد حرفه ای نیاز داریم که مسائل بازرگانی را حل وفصل کند؛ یک نهاد مستقل و متخصص که به جایگاه اصلی و اساسی بازرگانی اعتقاد داشته باشد و کسانی آن را اداره کنند که تجربه کار حرفه ای بازرگانی دارند.

 تحریم چیست؟ تحریم یعنی سنگ اندازی در واردات و صادرات کشور. یک وزارتخانه مستقل و متخصص می تواند به این سوال پاسخ دهد که چگونه باید با موانعی که در مسیر تجارت ایجاد می کنند مقابله کرد. بازارهای جدید را چگونه باید پیدا کرد و با چه استراتژی و برنامه ای پیش رفت؟ روزنامه دنیای اقتصاد در هفته گذشته برآورد کرده که 150هزار میلیارد تومان چک برگشتی داریم. این میزان چک برگشتی یعنی تولید در شرایط سختی قرار گرفته است، در این شرایط وجود یک وزارتخانه مستقل و مقتدر برای بازرگانی ضروری به نظر می رسد.

تمام وظایفی که از بازرگانی به بخش های صنعت و کشاورزی محول شده، باید به این وزارتخانه مستقل بازگردانده شود. وزارت بازرگانی باید در مورد مجموعه امور و خدمات در زمینه واردات و صادرات و تعیین استراتژی، تشخیص میزان تعرفه ها و برقراری تعرفه ترجیحی با کشورها و دنیایی دیگر از مسائل تصمیم گیری کند. مهم تر اینکه کسی باید سکاندار وزارت بازرگانی باشد که علاوه بر شناخت کامل از بازار ایرانی و بازرگانی کشور، چه سنتی و چه مدرن، تحولات پیش روی تجارت را در نظر بگیرد و برای همخوانی بازرگانی کشور با تجارت الکترونیک که دنیایی از بحث و مسئله است و به طورکلی روش های بازرگانی را دگرگون کرده گام بردارد.

عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران