738میلیون تن؛ تولید سالانه برنج در جهان

برنج قوت غالب و تکیه گاه اصلی جوامع روستایی در بسیاری از مناطق دنیا در نظر گرفته می شود و تامین این محصول با امنیت غذایی جوامع زیادی (تقریبا نیمی از جمعیت دنیا) گره خورده است. کشت و کار برنج در کشورهای قابل توجهی هنوز در سطوح کوچک و کمتر از یک هکتار انجام می شود.

برنج تامین کننده انرژی و عناصر مغذی برای بسیاری از ساکنان آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و نواحی کارائیب است. برنج محصول بسیار مهمی در قاره آسیا به حساب می آید ، به عنوان مثال 90 درصد زمین های کشاورزی کشور کامبوج به پرورش این محصول اختصاص دارد.

براساس آمار سازمان جهانی غذا (فائو)، بیش از 162 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی دنیا به کشت برنج اختصاص یافته که در این مزارع سالانه بیش از 738 میلیون تن محصول تولید می شود. در سال 2012 میلادی میانگین جهانی عملکرد برنج 4/5 تن در هکتار بود. برنجکارها در مصر با تولید 9/5 تن در هکتار، بالاترین میزان عملکرد سالانه را به خود اختصاص داده اند.

در پله بعدی، استرالیا با عملکرد 8/9 تن در هکتار مقام دوم را دارد و ایالات متحده آمریکا با متوسط عملکرد 8/3 تن در هکتار در پله سوم جهانی عملکرد در واحد سطح برنج قرار می گیرد. تولید جهانی این محصول در چند دهه گذشته رشد پایداری داشته و از 200 میلیون تن در دهه 60 میلادی به 678 میلیون تن در سال 2009 افزایش نشان می دهد.

برنج، محصول کشورهای در حال توسعه

براساس آمار سال 2012، کشورهای در حال توسعه 95درصد تولید جهانی برنج را به خود اختصاص می دهند. تولیدکنندگان عمده برنج در جهان کشورهای چین با تولید 204میلیون تن، هند با 152میلیون تن و اندونزی با 69میلیون تن هستند. در رتبه های بعدی ویتنام (43میلیون تن)، تایلند (37میلیون تن) و بنگلادش (33میلیون تن) قرار دارند.

در بین این کشورها چین با عملکرد 6/59 تن در هکتار بالاترین تولید در واحد سطح را دارد. بررسی آماری سازمان فائو نشان می دهد در حال حاضر مصرف جهانی برنج حدود 531/6میلیون تن محصول خام یا آسیاب نشده (برابر با 354/03میلیون تن برنج سفید) در سال است. چین با مصرف 156/3میلیون تن محصول خام (29/4درصد مصرف جهانی) و هند 123/5میلیون تن محصول خام (23/3درصد مصرف جهانی ) بزرگ ترین مصرف کننده های برنج دنیا هستند.

بین سال های 1961 تا 2002 سرانه مصرف برنج در دنیا حدود 40درصد افزایش نشان می دهد. مصرف ایالات متحده آمریکا در 25سال گذشته رشد چشمگیری را نشان می دهد و گزارش شده از هر پنج آمریکایی حداقل یک نفر به صورت روزانه یک وعده برنج قهوه ای یا سفید مصرف می کند.

سیاست های دولتی

به دلیل اهمیت برنج برای تامین امنیت غذایی در آسیا، دولت ها همواره سیاست هایی را برای تنظیم بازار داخلی برنج اجرا می کنند. اگرچه بخش خصوصی نقش اصلی را در کشورهای عمده تولیدکننده برنج بازی می کنند، در کنار آنها سازمان BULOG  در اندونزی، NFA  در مالزی، VINAFOOD  در ویتنام و موسسه غذا در هند در دادوستد برنج بین کشاورزان تا مصرف کننده ها دخیل  هستند.

علاوه بر اینها سازمان های BULOG و NFA انحصار واردات برنج را به داخل کشور در اختیار دارند، در حالی که VINAFOOD تمامی صادرات برنج ویتنام را کنترل می کند.بین سال های 2007 تا 2013 دولت چین نرخ خرید برنج از کشاورزان را افزایش داد و به 500 دلار برای هر تن رساند. قیمت متوسط برنج سایر کشورهای آسیایی حدود 350 دلار برای هر تن برنج است.

ضایعات برنج

در بسیاری از کشورهای تولیدکننده، سهم معناداری از تولید پس از برداشت و به دلایل مختلفی چون ضعف فناوری های انبارداری، عدم توسعه راه ها و وسایل حمل و نقل، مدیریت ناکافی زنجیره تولید و عرضه محصول تا خرده فروش ها از بین می رود.

مطالعه ای که توسط فائو و بانک جهانی انجام شد نشان می دهد بین 8 تا 26 درصد محصول برنج در کشورهای در حال توسعه به دلایل یاد شده به صورت ضایعات از دسترس خارج می شود. برخی تخمین های بدبینانه تر هم وجود دارد که ضایعات پس از برداشت را تا 40 درصد تخمین می زند. تخمین زده می شود اگر از ضایعات برنج در چرخه تولید هند جلوگیری شود هر سال می توان برای 70 تا 100 میلیون نفر خوراک تهیه کرد.

سایر محصولات تهیه شده از برنج

در کشورهای مختلف جهان از برنج خام محصولات متعدد دیگری هم به دست می آید مانند آمازاکه (نوعی نوشیدنی غیر الکلی شیرین متعلق به کشور ژاپن که از تخمیر برنج حاصل می شود)، آرچاته و شیر برنج. از آنجا که برنج گلوتن ندارد، نودل برنج برای افرادی که رژیم غذایی بدون گلوتن دارند گزینه خوبی به نظر می رسد. دانه های جوانه زده برنج منبع خوب عناصر معدنی و ویتامین هاست.