بررسی و شناخت مزیتها رقابتی و میزان رقابتپذیری محصولات، بنگاهها و صنایع موجود در هر کشور گامی اساسی در شناخت وضع موجود و آینده صنعتی و مقدمهای برای برنامهریزیهای استراتژیک و بلندمدت است. این درحالی است که در کشور ایران از گذشتههای دور صنعت چرم و پوشاک بهعنوان یکی از اصلیترین زیرمجموعههای صنعت نساجی، از جایگاه ویژهای برخوردار است که لازم است رقابتپذیری آن مورد واکاوی قرارگیرد. براساس گزارشهای رسمی تا پایان سال 1391، ۱۷۰ شرکت چرمسازی، سالانه ۴میلیون و ۳۳۴هزار مترمربع چرم سبک تولید و به بازار عرضه میکنند که بیشتر این شرکتها وابسته به بخش خصوصی هستند.
همچنین ۸۰ شرکت تولید چرم سنگین در حال فعالیت هستند که تولید سالانه آنها به ۹۰میلیون فوتمربع میرسد. هرچند نباید فراموش کنیم صنعت چرم با وجود سرمایهگذاریهای بالا در کشور چندان که باید به جایگاه واقعی خود دست نیافته و فعلا واحدهای تولیدی تنها با ۴۰درصد ظرفیت خود کار میکنند. اما سوال اینجاست که چرا بهرغم وجود پیشینهای قابل قبول در تولید مصنوعات چرمی ایران امروز جایگاه مناسبی در تولید برخی محصولات نداریم و صرفا در یک بخش یعنی کفش هنوز نام ایران به نوعی درخشنده باقی مانده است.
همانند خودروسازی اشتغال داریم
علیلشگری، رئیس هیاتمدیره جامعه صنعت کفش ایران و عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در این زمینه به «فرصت امروز» گفت: یکی از مواردی که باعث شده صنعت تولید کفش چرمی ایران همچنان به فعالیت خود ادامه دهد موضوع اشتغال بسیار بالای این صنعت و درگیر بودن گروه زیادی از فعالان در این بخش از اقتصاد بوده به صورتی که برآوردها حکایت از این دارد که امروز در بخش تولید کفش و صنایع وابسته آن تقریبا همانند صنعت خودروسازی اشتغال ایجاد شده است.
لشگری در ادامه افزود: برآوردها براین است که ایران جایگاه 16 در میزان مصرف کفش را در جهان به خود اختصاص داده و در خاورمیانه در جایگاه اول قرار گرفته است به صورتی که سرانه مصرف کفش در کشورمان بهرغم تمام مشکلات اقتصادی و کاهش توان خرید و رکود موجود دو جفت در سال تعیین شده است. بنابراین دور از ذهن نیست که بگوییم تقاضای بالا باعث شده همواره صنعت زنده مانده و بیشتر در آن سرمایهگذاری صورت بگیرد و بخشهای دیگر تولیدی مصنوعات چرمی تقریبا تا همین چند سال پیش فراموش شده باقی مانده بودند.
این مقام صنفی با اشاره به تولید چرم در کشورمان تصریح کرد: یکی از مشکلات صنایع وابسته به چرم در ایران این است که بیشتر تولید چرم ایران در بخش چرم سبک (چرم گوسفندی) بوده است و از آنجا که بیشتر مصرف این نوع چرم در کیف و پوشاک چرمی بوده است تولیدکنندگان به ناچار این چرم را بهصورت خام صادر کرده و به جای آن چرم سنگین را که ماده اولیه تولید کفش بوده است وارد میکردند که این روند ارزش افزوده مناسبی برای کشورمان نداشت اما این روند مدتی است با شروع به کار برخی برندهای مطرح تولید پوشاک چرمی تقریبا به حالت تعادل رسیده است.
به عقیده لشگری، ارزش افزوده در تولید محصول نهایی از چرم حدود 15درصد است. این درحالی است که تبدیل سالامبور به چرم خود باعث ارزش افزوده دوبرابری شده و وقتی چرم به ساختهای مثل کفش یا کیف تبدیل میشود بازهم چند برابر ارزش افزوده خواهیم داشت که بعضا تا سه برابر خواهد بود. به همین دلیل سرمایهگذاری در زمینه تولید مصنوعات چرمی یکی از عاقلانهترین کارهایی است که باید صورت گیرد و مسئولان برای حمایت از تولید گام موثرتری بردارند.
رئیس هیاتمدیره جامعه صنعت کفش ایران با تاکید براینکه تقریبا 30درصد از کفشهای تولیدی کشورمان از چرم تولید شدهاند، گفت: با درنظر گرفتن اینکه کفش مردانه دارای ارزش افزوده قابل ملاحظهتری برای تولیدکنندگان بوده این میزان چرم بیشتر در بخش تولید کفش مردانه استفاده شده است ولی این روند را میتوان با استفاده از راهاندازی خطوط تولید دیگر مصنوعات مثل پوشاک چرمی که چندسالی است روند آن آغاز شده تغییر داد.
در تولید کیف به خارج هنوز وابستهایم
امیر محمد، تولیدکننده کیف زنانه در خیابان سپهسالار تهران که نخواست نام برندش در این گزارش مطرح شود به خبرنگار ما گفت: بهطور کلی استفاده از چرم طبیعی در تولید کیف زنانه زیاد مورد استفاده نیست و بیشتر تولیدات با استفاده از چرمهای مصنوعی به بازار عرضه میشوند، درحالی که اگر بتوان برای استفاده از چرم طبیعی بهخصوص چرمهای سبک برنامهریزی داشته باشیم ارزش افزوده بالاتری برای تولیدکننده ایجاد خواهد شد.
محمد در ادامه تاکید کرد: برخی تولیدکنندگان بنام در کشورمان که محصولات چرمی تولید میکنند با استفاده از تنوع چرم سبک موجود در بازار تولید ایران امروز محصولاتی را روانه بازار میکنند اما با توجه به اینکه این تولیدیها برندهای معتبری هستند شاید قیمتهای بالاتری برای مصرفکنندگان مدنظر داشته باشند ولی میتوان با استفاده از راهکارهای اقتصادیتری خارج از موضوع برندسازی کیفهای چرمی مناسبی را دربازار ایران تولید کرد.
این تولیدکننده کیف زنانه درباره میزان وابستگی تولید کیف به خارج از ایران افزود: بهطور کلی اگر از چرم و برخی لوازم مورد نیاز تولید بگذریم، امروز تولید کیف زنانه حتی برای زیپ و سگک به چین وابسته شده است چون در این زمینه تولیدات باکیفیتی نداریم و در برخی موارد این کارگران افغانی هستند که صنعت تولید کیف زنانه در ایران را مدیریت میکنند نه تولیدکنندگان ایرانی.
به گفته محمد، متاسفانه با توجه به مشکلات اقتصادی و نامساعد بودن فضای کسبوکار در کشورمان امروز واحدهای مرتبط با تولید کیف و کفش یا حتی دیگر مصنوعات چرمی در کشورمان خوب شکل نگرفتهاند و سرمایهگذاری مناسبی در این زمینه انجام نشده است، بهعنوان مثال برای تولید کمربند نمیتوانیم سگک یا حتی آرم چدنی مناسبی پیدا کنیم و باید با مراجعه به بازار چین که انبوهی از تولیدکنندگان لوازم و زیورآلات موردنیازمان در آنجا تولید میشود اقدام به واردات کنیم که همین امر بلای جان تولید کشورمان شده است چون وقتی تولیدکننده وارد این بازار میشود با یک حساب سرانگشتی درمییابد که بهتر است برای تولید کل محصول مورد نظر از توانمندی قابل ملاحظه و تیراژ بالای تولید در چین استفاده کند و از خیر تولید در بازار ایران بگذرد.
وی در ادامه گفت: یکی از مهمترین موارد در زمینه تولید کیف بهخصوص کیفهای چرمی با توجه به قیمت آنها در مورد طراحی و رنگهای مورد استفاده است که تولیدکنندگان باید مدنظر داشته باشند چون صنعت مد و همچنین رنگهای مد هر سال به سرعت درحال تغییر هستند و تولیدکننده تقریبا باید از یک فصل قبل نسبت به تولید اقدام کند تا بتواند در زمان مناسب تولیداتش را روانه بازار کند، از این رو بهروز بودن در بقای تولید کاملا حیاتی است و باید درنظر داشته باشیم.
به عقیده محمد، سرمایه مورد نیاز در تولید کیف زنانه چرمی با درنظر گرفتن اینکه میتوان برخی مصنوعات دیگر را در کنار کیف زنانه تولید کرد امروز در بازار تهران نیازمند نزدیک به 500میلیون تومان سرمایه است، البته اگر بحث تامین مواد اولیه را درنظر نداشته باشیم چون در این صورت برای انبار کردن مواد اولیه موردنیاز که میتواند تعیینکننده بقای تولید باشد باید این رقم را دوبرابر کرد.
وی که امروز مدیریت نزدیک به 20 پرسنل را در تولیدی خود برعهده دارد درباره بازاریابی و سیاستهای فروش به خبرنگار ما گفت: شاید درباره فروش محصولات تولیدی بیشتر تولیدکنندگان کیف زنانه امروز بهصورت سنتی در بازار مشغول به کسبوکار هستند اما نباید فراموش کنیم که دوران سنتی کارکردن به سرآمده و باید فرای مرزهای کشورمان فکر کنیم چون بازارهای عراق، افغانستان و برخی کشورهای آسیای میانه بهترین گزینه برای صادرات محصولات ایران هستند، البته نباید فراموش کنیم که تولیدکنندگان باید به گونهای برنامهریزی کنند که قیمت تمامشده محصولاتشان در بازارهای یاد شده در توان خریداران باشد.