انواع ترک بتن کدامند و دلایل ترک خوردگی بتن چیست؟

بتن ماده ای منحصر به فرد با سختی و مقاومت بسیار بالا، متریال اولیه‌ی غیر قابل حذف در ساخت و ساز است. اما این ماده‌ی ارزشمند و پرکاربرد به دلیل ترک خوردگی، ممکن است مشکلاتی را برای سازنده و یا ساکنین ساختمان ایجاد نمایند. به عنوان مثال ترک های بتن موجود در کف ساختمان، ترک های بتن سقف و یا ترک های بتن فوندانسیون هر کدام عوارض خودشان را دارند که می تواند به مشکلات جدی در پایداری ساختمان اشاره کرد.

شناخت دلایل اصلی ترک خوردن بتن، راه های پیشگیری از آن و همچنین روش های ترمیم بتن ترک خورده، از موارد مراقبت از بتن و بسیار مهم هستند. اطلاع از این موارد به جلوگیری از عمیق شدن و گسترش ترک ها در کل سازه و آسیب ها و خسارت های جدی منجر می شود.

در ادامه پس از توضیح مفصل در رابطه با دلایل ترک خوردگی بتن و انواع ترک بتن، به طور خلاصه به روش های ترمیم بتن و راه های به حداقل رساندن آسیب های ناشی از آن می پردازیم.

شرکت سپهر بتن نیلگون یزد، با بیش از ده سال سابقه در زمینه تولید انواع بتن آماده مطابق با استاندار جهانی، یکی از معتبرترین شرکت های فعال در حوزه تولید بتن کشور می باشد. شما می توانید برای دریافت لیست قیمت بتن آماده با عیار دلخواه با کارشناسان سپهر بتن یزد تماس بگیرید.

ترک بتن یا Crack چیست؟

حتی بهترین و با کیفیت ترین بتن های تولید شده نیز به دلیل شکستگی و یا شکاف ایجاد شده در آن به دو یا چند قسمت تقسیم می شوند. این ترک ها علاوه بر ظاهر ناخوشایند، در صورت عبور از حد مجاز و ترمیم نشدن، باعث آسیب های جدی به سازه و تغییرات جدی در آن می شوند. ترک های بتن به دو دلیل اصلی پارامترهای طراحی و یا اجرایی رخ می دهند و به طور کلی اجتناب ناپذیر هستند.

چه چیزی باعث به وجود آمدن عیب و نقص در بتن می شود؟

• ضعف سازه ای: خطا در طراحی، انتخاب معیار بارگزاری نامناسب، اضافه بار پیش بینی نشده، اجرای نامناسب سازه، ایرادات در عملیات ساخت و ساز،
• آسیب های ظاهری و ساختاری: بلایای طبیعی مانند سیل، زلزله، طوفان و...، محیط های اسیدی مانند سواحل دریاها، فرسایش مواد دانه ای و حملات شیمیایی
• جابه جایی بتن: به دلیل مشخصات فیزیکی

علت ترک خوردن بتن چیست؟

یکی از راه های جلوگیری از ترک بتن و کاهش آسیب و هزینه های ناشی از آن، شناخت انواع ترک در بتن و روش های ترمیم آن است. این ترک ها به چهار دلیل اصلی زیر و با احتمالات متفاوت رخ می دهند:

• مشکلات مربوط به ساخت و ساز و نظارت با 36%
• ایرادات در نقص طراحی 27%
• مشکلات ناشی از شرایط متفاوت محیطی 21%
• کیفیت مواد مورد استفاده در بتن 17%

ترک بتن به دلیل تغییر حجم

تغییر در حجم بتن زمانی اتفاق می افتد که بافت بتن یکنواخت نباشد. بتن تازه ریخته شده خمیری شکل است اما اگر بافت یکدستی نداشته باشد، روی آن آب قرار گرفته و مواد سنگین تر ته نشین می شوند. در نتیجه‌ی این موضوع آب بر روی سطح بتن بخار شده و ترک هایی بر روی سطح آن اتفاق می افتند.

ترک بتن به دلیل انبساط حرارتی

واکنش آب و سیمان در بتن، هیدراتاسیون نام دارد. این واکنش شیمیایی گرماده بوده و و باعث انبساط در بتن می شود. در حین این فرایند نباید هیچ مانعی در برابر انبساط بتن قرار گرفته باشد زیرا این موانع باعث تنش فشاری و در نتیجه ترک در بتن می شوند.

ترک بتن به دلیل عدم رعایت نسبت آب و سیمان در تولید بتن

میزان نسبت آب و سیمان در بتن بسیار مهم است. اگر میزان آب در مقایسه با مقدار سیمان بیشتر باشد، بعد از خشک شدن، بتن منقبض شده و در نتیجه در آن ترک هایی ایجاد می شود. این ترک ها که با نام ترک های انقباضی می شناسیم معمولاً بلافاصله پس از خشک شدن بتن و بیشتر در قسمت هایی که ضخامت بتن کمتر است اتفاق می افتد.

ترک بتن به دلیل نشت سازه

در مناطقی که خاک تراکم کمتری دارد یا به دلایل مختلف رطوبت خود را از دست داده است، با پدیده‌ی نشست زمین مواجه هستیم که یکی از دلایل ترک خوردن بتن نیز می باشد. نشست زمین در قسمت های مختلف به میزان های مختلف روی می دهد و در نتیجه اختلاف ارتفاع ایجاد شده در تیرها و دیوارهای ساختمان باعث ترک خوردگی بتن در قسمت های مختلف ساختمان می شود. ترک هایی که به دلیل نشت سازه اتفاق می افتند از عهده‌ی سازنده خارج و غیر قابل حذف هستند.

ترک بتن به دلیل فشار خارجی

ترک هایی که معمولاً در کف پارکینگ ها دیده می شوند، از جنس ترک های رخ داده به دلیل فشار خارجی مضاعف می باشند که باعث ایجاد ترک بتن در در جهات مختلف شده اند.

انواع ترک در بتن

پس از بررسی دلایل ترک خوردگی بتن و راهکارهای ترمیم آن با انواع آن آشنا می شویم:

ترک بتن ناشی از جابه جایی میلگردها (دقایق اولیه بتن ریزی)

در هنگام بتن ریزی و در همان دقایق اولیه، احتمال وقوع نوعی ترک در بتن ها وجود دارد که دلیل آن جابه جایی میلگردها می باشد. زمانی که هنوز شناژبندی مقاوم نشده است، ریختن بتن ها باعث می شود میله ها مقداری حالت کششی پیدا کرده و آرام آرام به جای خود بازگردند که همین موضوع باعث ایجاد ترک های مویی بر روی سطح بتن می شود. برای جلوگیری از ایجاد ترک ها بلافاصله پس از بتن ریزی لازم است بتن به آرامی بر روی میلگردها ریخته شود یا از مواد سبک تر استفاده گردد.

ترک خوردگی به خاطر ته نشین شدن بتن (ساعات ابتدایی)

دلیل انواع ترک خوردگی بتن با ته نشین شده سنگ دانه های بتن، نامناسب بودن زیر ساخت بنا و یا استفاده از شیلنگ ویبراتور با دهانه‌ی بزرگ و پرقدرت می باشد.در هر دو حالت شیره‌ی بتن یا سیمان بالا آمده و آب بر روی سطح آن جمع می شود که همین موضوع ترک هایی را بر روی سطح ان ایجاد می کند. پیمانکاران و سازندگان برای جلوگیری از ته نشین شدن بتن از دوده های سیلیسی یا سنگ دانه های سیلیسی استفاده می کنند.

ترک انقباضی بتن (سه هفته ابتدایی)

ترک های انقباضی در هفته های اول بتن ریزی و به دلیل شرایط ساخت بتن، مخلوط بتن ضعیف، عمل آوری سریع و... رخ می دهند. این ترک ها به شکل مورب و یا عمودی با عرض یکسان ایجاد می شوند و v شکل هستند. ترک های انقباضی اگر به پایین سازه برسند، می توانند برای پی ساختمان مشکلاتی را ایجاد کنند. یکی از راه حل های موجود برای جلوگیری از ترک های انقباضی تغییر در طراحی شکل میل گردها و استفاده از ماله پروانه ای می باشد.

ترک عمودی

ترک های عمودی بتن معمولاً در چند ناحیه تکرار می شوند و در حالت عادی خطری برای ساختمان ندارند. اما در صورتی که علت ترک ها یخ زدگی و یا بارگزاری باشد، ممکن است به ترک های بزرگ تر تبدیل شده و یا مشکلات جدی را برای ساختمان به همراه داشته باشند. برای جلوگیری از وقوع ترک عمودی لازم است پایه های بتنی با دقت ساخته شده و آرماتور دیوارها قوی باشند.

ترک مورب

نشست ساختمان دلیل اصلی ایجاد ترک های مورب است که در کل دیوارها دیده می شوند اما دلایل دیگر نیز در ایجاد ترک های مورب نقش دارند:

• اگر ترک بتن مورب در بالای دیوار بیشتر از پایین آن دیده می شود، ناشی از انبساط خاک رس و یا سرمازدگی می باشد.
• اگر ترک بتن مورب در پایین دیوار بیشتر از بالای آن دیده می شود، دلیل آن نشست خاکی زیرین می باشد.
• دلیل بعضی از ترک های مورب انقباض بتن است.
• دلیل ترک های مورب بتن در گوشه های پنجره، تنش های رخ داده در گوشه ها و دهانه های بیرونی است.

ترک های افقی

ترک های افقی در مرکز دیوار دیده می شوند و به دلایل زیر اتفاق می افتند:

• پر شدن پشتی در اطراف فوندانسیون که در زمان کوتاهی متراکم شده است
• فشرده شدن زمین به دلیل فشار هیدرواستاتیک در برابر فوندانسیون، زه کشی ضعیف، فشرده شدن زمین هنگام نشست و وجود تجهیزات و ماشین آلات سنگین در نزدیکی ساختمان
• سرما و یخبندان و ترک خوردگی حرارتی بتن

ترک های ساختاری

ترک های ساختاری با فاصله‌ی 1 تا 1.5 متری از بالای بتن دیده می شوند و به صورت افقی هستند. دلایل مختلفی باعث ایجاد ترک های ساختاری می ش.ند که می توان به مواردی مانند فشار هیدرواستاتیک و کارکردن تجهیزات سنگین در نزدیکی سازه اشاره کرد.

ترک کف

ترک کف بتن در دال های بتنی بیشتر دیده می شوند و معمولاً به دلیل فشار هیدرواستاتیک اتفاق می افتند. این ترک ها خطرات جدی برای ساختمان ایجاد نمی کنند اما مشکلاتی مانند رطوبت، حشرات و نفوذ آب را به همراه خواهند داشت که بهتر است برای رفاه حال ساکنین ساختمان آنها را ترمیم نمود.

ترک مویی در بتن

ترک مویی بتن در مرکز دیوارها بیشتر دیده می شوند و ممکن است به دلایلی مانند مخلوط بتن ضعیف، تنش ترک خوردگی بتن بر اثر نیروهای وارده یا آب رفتگی و یا سریع ریختن شدن آن ایجاد شده باشد.

مقدار مجاز ترک بتن

ترک بتن به سه دسته‌ی کلی تقسیم می شوند:

• ترک کوچک: کمتر از ۰.۲۵ میلی متر در عرض و ۳۰۰ میلی متر در طول سازه
• ترک متوسط: بین ۰.۲۵ الی ۰.۷۵ میلی متر در عرض و بیشتر از ۳۰۰ میلی متر در طول سازه
• ترک بزرگ: بیشتر از ۰.۷۵ میلی متر در عرض و بیشتر از ۳۰۰ میلی متر در طول سازه

ممکن است در بعضی سازه ها با توجه به ابعاد و موقعیت سازه حتی ترک های کوچک نیز مجاز نباشند اما در حالت کلی، ترک‎ بتن کوچک و متوسط از نظر فنی مجاز هستند و ترمیم بتن معمولاً در ترک بتن بزرگ انجام می شود که برای سازه خطرناک هستند.

نحوه ترمیم بتن نیز با توجه به نوع سازه، موقعیت ترک و شرایط محیط متفاوت خواهد بود.

علت ترک بتن فونداسیون

ترک بتن فوندانسیون تر ک هایی هستند که معمولاً در نقاط ضعیف تر ساختمان مانند گوشه ها، قاب پنجره های زیرزمین و دیوارها دیده می شوند. دلایل ایجاد ترک بتن فوندانسیون مواردی مانند خاک ناپایدار، زهکشی ضعیف، نشست زمین، خشکی یا رطوبت زیاد زمین و روش ترمیم این ترک ها نیز تزریق اپوکسی می باشد که یکی از آسان ترین روش های ترمیم بتن ترک خورده به حساب می آید.

علت ترک بتن سقف

انوع ترک بتن سقف به دلایلی مانند ترک سازه ای، باز شدن زودهنگام قالب ها، ترک های انقباضی، آسیب به بتن، مقاومت ضعیف بتن و... اتفاق می افتند که پس از بررسی دلیل آن می توان برای ترمیم ترک اقدام نمود. همچنین برای جلوگیری از ترک بتن سقف بهتر است از مصالح باکیفیت و مطابق با استانداردهای مربوطه استفاده نماییم.

ترک ستون بتنی

عوامل زیر باعث ترک ستون بتنی می شوند:

• طراحی و ساخت نامناسب ستون ها
• بارگذاری اضافی در ساختمان
• شرایط خورندگی
• نشست زمین
• خزش
• انواع جمع شدگی

چه عواملی باعث ترک بتن استخر می شوند ؟

علت ترک خوردن بتن کف استخر موارد زیر می باشد:

• سازه و مهندسی ضعیف
• حرکت های زمین
• آب های زیرزمینی
• عدم فشرده سازی خاک در طول ساخت و ساز
• یخ زدگی و گرم شدن (انقباض و انبساط)

دلایل ترک خوردگی بتن بعد از بتن ریزی چیست ؟

• تبخیر آب در هنگام عمل آوردن و سفت شدن بتن
• جمع شدن پلاستیکی: زمانی که سرعت تبخیر به دلایلی مانند وزش باد، رطوبت کم و دمای بالای هوا افزایش پیدا می کند، علت ترک بتن تازه می باشند که در بعضی موارد عمیق نیز هستند.
• جمع شدن حرارتی معمولاً به علت تغییر دمای سریع رخ می دهد، در هنگام طراحی می توان با محاسبه‌ی تاثیر تغییر دما بر روی تغییرات در اندازه بتن از وقوع ترک جمع شدگی حرارتی جلوگیری کرد.
• فوندانسیون نامناسب یا جابه‎ جایی آن، یکی دیگر از دلایل ترک خوردن بتن بعد از بتن ریزی است.
• استفاده از بتن بی کیفیت یا بتنی که با مواد اولیه نامرغوب تولید شده است.
• خوردگی آرمارتور که در پی واکنش جوی به آرماتور ایجاد می شود نیز منجر به ترک در بتن می شود.

چگونه می توان ترک بتن را ترمیم کرد؟

با توجه به میزان عمق و سطح ترک، روش های متفاوت ترمیم ترک بتن پیش بینی می شوند اما در مواردی نیز ممکن است عمق ترک آنقدر زیاد باشد که با هیچ کدام از روش های موجود نتوانیم خسارت های وارد شده را جبران کنیم.

تزریق رزین اپوکسی

تزریق رزین اپوکسی علاوه بر مسدود کردن ترک ها، از ورود مایعات و گازهای مهاجم نیز جلوگیری کرده و در نهایت با پیوند مقاطع بتنی، بتن ترک خورده را تعمیم می نماید.

مسیریابی و آب بندی

ترک های بتن به دو صورت فعال و غیر فعال ایجاد می شوند. ترک بتن فعال به کمک پوشش های الاستیک و الاستومری ترک بتن غیر فعال به وسیله‌ی دوغاب سیمان پرتلند و موادی با خاصیت انبساطی آب بندی می شوند.

بخیه زدن یا دوختن

به دو روش می توان بتن ترک خورده را به روش بخیه زدن ترمیم کرد:

1. روش دوخت متقاطع: سوراخ هایی با فاصله مشخص از سطح ترک ایجاد شده و سیم فلزی از این سوراخ ها به صورت متقاطع و صلیبی از سوراخ ها عبور داده می شوند. رزین اپوکسی در نهایت دوخت را ثابت می کند.
2. روش بخیه زدن: ابتدا شکاف های عمودی بر محور ترک ایجاد شده و سپس مفتول فلزی یه شکل بخیه از درون این شکاف ها عبور داده می شود.

استفاده از کامپوزیت FRP

پس از ترمیم موضعی سطح ترک، نوارهایی با جنس الیاف کربن با کمک رزین اپوکسی به سطح ترک خورده چسبانده می شود.

اضافه کردن میلگرد

اضافه کردن میلگرد در ضفحه ترک خورده بتن یکی از روش های ترمیم بتن ترک خورده است. پس از اضافه کردن میلگرد، ضروری است سوراخ ترک را با رزین اپوکسی پر کنیم.

چکار کنیم بتن ترک نخورد؟

• استفاده از سیمان با تیپ مناسب
• کنترل کیفی میزان سولفات ها در مصالح تشکیل دهنده بتن
• عمل آوری مناسب و صحیح بتن
• خرید بتن با کیفیت
• استفاده از میلگرد FRP به جای میلگرد فولادی
• استفاده از غشاء آب بند

سپهر بتون نیلگون یزد، شرکت فعال در صنعت بتن سازی کشور

در این مقاله پس از بررسی علل مختلف ترک خوردن بتن، راه های جلوگیری و ترمیم آن را بیان کرده ایم.سپهر بتون یزد یکی از شرکت های فعال در صنعت ساختمان سازی کشور است که با تولید انواع بتن آماده با عیارهای 150، 200، 250، 300 و 400 پاسخگوی نیازهای متفاوت در پروژه های ساختمانی می باشد. برای خرید بتن آماده و یا استعلام قیمت انواع بتن آماده باکیفیت می توانید با کارشناسان سپهر بتن تماس بگیرید.

همچنین شرکت سپهر بتن نیلگون یزد، با ارائه‌ی خدماتی مانند مهندسی و اجرای طرح حفاظت از سازه های بتنی، نظارت و اجرای سازه های بتنی، خدمات آزمایشگاه بتن، مشاوره و ارائه طرح اختلاط بتن براساس شرایط سازه، یکی از شرکت های باسابقه و شناخته شده در صنعت بتن سازی کشور می باشد.