تغییر نام یک فرآیند حساس و پیچیده است که نیاز به رعایت قوانین و مقررات دقیق دارد. در ابتدا، پدر و مادر وظیفه دارند نام مناسبی برای فرزندان خود انتخاب کنند.

برخی از افراد ممکن است پس از رشد و رسیدن به سن قانونی احساس کنند که نام خود با هویت فردی که می پذیرند همخوانی ندارد.

این افراد، با رعایت قوانین مربوطه، می توانند نام خود را تغییر دهند. در این راستا، فرد باید به مواردی مانند ماده 20 قانون ثبت احوال توجه نماید و در صورتی که مراحل اجرایی ثبت احوال به نتیجه نرسد، اقدام به تقدیم دعوای حقوقی در دادگاه اجباری کند. این دعوا به اداره ثبت احوال اجازه می دهد تا تغییر نام را اعمال کند.

تسهیل در فرآیند تغییر نام

برای تسهیل در فرآیند تغییر نام، متقاضیان تنها باید مدارک مورد نیاز را جهت آماده سازی دفتری و ارائه به اداره ثبت احوال تحویل دهند.

درخواست تغییر نام پس از بررسی مطابقت با قوانین مربوطه، اگر با این قوانین مغایرت نداشته باشد، تغییرات مورد نظر در شناسنامه انجام خواهد شد و شناسنامه فرد به روزرسانی خواهد شد.

در صورتی که درخواست با قوانین مربوطه سازگاری نداشته باشد، اداره ثبت احوال مختار است درخواست را رد کند.

توصیه می شود که افراد بابت موضوع تغییر نام خود با یک وکیل آنلاین یا حضوری متخصص مشاوره نمایند. حضور وکیل در فرآیند تغییر نام نه تنها نیاز به حضور فیزیکی متقاضی را کاهش می دهد، بلکه احتمال موفقیت در درخواست نیز افزایش می یابد.

این وکیل می تواند به متقاضی در آماده سازی دفاعیه مناسب کمک کرده و در برقراری مستندات لازم برای تغییر نام به صورت دقیق و قانونی مشاوره دهد.

ماده 20 قانون ثبت احوال کشور

ماده 20 قانون ثبت احوال کشور، در خصوص تغییر اسم، به ویژه به اصول و مقرراتی پیش بینی شده در فرآیند انتخاب نام برای افراد اشاره دارد.

طبق این ماده، انتخاب نام توسط اعلام کننده امری است که به منظور نام گذاری یک نام ساده یا مرکب، مانند "حسین"، "محمد مهدی" و نام های مشابه که به عنوان نام معمول و شایع شناخته می شوند، صورت می پذیرد.

• تبصره 1 ماده 20 نیز به وضوح اشاره دارد که انتخاب نام هایی که ممکن است به هتک حیثیت مقدسات اسلامی منجر شود، همچنین عناوین، القاب و نام هایی که مستهجن یا نامتناسب با جنس، ممنوع است. در این جا توجه به حفظ اراده اخلاقی و احترام به اصول دینی آشکار است.
• تبصره 2 ماده 20 نیز مسئولیت تشخیص نام های ممنوع را به عهده شورای عالی ثبت احوال قرار داده و این شورا موظف است نمونه هایی از نام های ممنوع را تعیین و به سازمان اطلاعات و امور ثبتی اعلام نماید.
• تبصره 3 به تناسب با اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی اشاره دارد که انتخاب نام برای این گروه ها، تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
• تبصره 5 نیز درخصوص سیادت در اسناد سجلی سادات تاکید ویژه دارد. در این جا، ذکر سیادت در اسناد سجلی سادات که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر یا جد پدری آمده باشد یا سیادت آنان با دلایل شرعی ثابت گردد، الزامی است، به جز افرادی که خود را سیّد نمی دانند یا عدم سیادت آنان شرعا اثبات شده باشد. این تبصره بر اهمیت تاکید بر اصالت و معتبر بودن اطلاعات ثبتی، به ویژه در موارد مرتبط با سیادت، تأکید می نماید.

اسامی مورد تایید برای تغییر نام

ماده 20 قانون ثبت احوال کشور به عنوان یکی از پایه های حقوقی در فرآیند ثبت احوال، حق انتخاب نام را به افراد می دهد. این حق با توجه به تبصره های متعدد آن، با محدودیت های خاصی همراه است.

در این جا، نام هایی که قابلیت تغییر دارند به تفصیل تشریح می شود.

• نام هایی که هتک حیثیت مقدسات اسلامی را به دنبال دارند: این موارد شامل نام هایی چون "عبدالات" و "عبدالعزی" می شود که ارتباط با بت ها در دوران قبل از اسلام را یادآوری می کنند. دارندگان این نام ها با رعایت مقررات می توانند به تغییر نام خود اقدام کنند.
• القاب متنوع: القابی چون "ملک الدوله"، "خان"، "شوکت الملک"، "حاجیه سلطان" و "سلطانعلی" از نام های قابل تغییر هستند. افراد می توانند با رعایت قوانین مربوطه این القاب را تغییر دهند.
• نام های زننده و مستهجن: نام هایی که براساس زمان، مکان یا به دلیل وجود مورد خاص زننده و مستهجن باشند، نیاز به تایید شورای عالی دارند.
• نام های معرف صفات مذموم: نام هایی مثل "گرگ" و "قوچی" که صفات مذموم و مغایر با ارزش های انسانی را نشان می دهند، قابل تغییر هستند.
• نام های مغایر با عرف و فرهنگ مذهبی: نام هایی چون "لات"، "خون ریز"، "چنگیز" و "شاه دوست" که با عرف و فرهنگ مذهبی مغایرت دارند، ممنوع و قابل تغییر هستند.
• نام های موجب اشاعه فرهنگ بیگانه: نام هایی که ممکن است باعث اشاعه فرهنگ بیگانه شوند، از جمله نام های "وانوشکا" و "ژاکاردو"، قابل تغییر هستند.
• نام های موجب تحقیر اشخاص یا غیرقابل پذیرش لغوی: نام هایی چون "صدتومانی"، "گت آقا"، "کنیز" و "گدا" که معنای لغوی آن ها در جامعه قابل پذیرش نیست، می توانند با رعایت مقررات تغییر یابند.

این توضیحات نشان دهنده اهمیت رعایت اصول و مقررات در انتخاب نام ها و تغییر آن ها است، تا از نظر اخلاقی، فرهنگی و دینی امکان تضمین هماهنگی و توافق جامعه حاصل شود.

تغییر نام در قالب اصلاحات قانون ثبت احوال

موارد مورد نیاز برای تغییر نام در قالب اصلاحات قانون ثبت احوال که از جانب مقامات ذی صلاح اعلام شده است، به منظور حفظ ارتباط معقول و سازگار با ارزش ها و فرهنگ جامعه است. در ادامه به توضیح مفصل موارد مختلف دیگر که نیازمند تغییر نام هستند پرداخته خواهد شد.

• اسامی نامتناسب با جنس: تغییر نام هایی که با جنس فرد مغایرت دارد، مانند "ماشاءاله" برای زنان یا انتخاب نام های "اشرف" و "اكرم" برای آقایان، تحت شرایط خاص قابل انجام است.
• حذف کلمات زائد و غیرضروری: اصلاح نام ها با حذف کلماتی همچون "قلی"، "غلام"، "گرگ"، "ذولف"، "قوچ"، "آقا"، "خانم"، "خان"، "میرزا"، "بیگ"، "بیگم"، "کربلائی"، "مشهدی" و سایر کلمات زائد و غیرضروری امکان پذیر است.
• تصحیح اشتباهات املایی: اصلاح نام ها بر اساس تصحیح اشتباهات املایی که ممکن است ناشی از عدم آشنائی مسئولان با لهجه ها و الفاظ محلی یا تلفظ افراد باشد، مانند تغییر "زهراب" به "سهراب" قابل انجام است.
• هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر: تغییر نام در صورت هم نام بودن فرزند با پدر یا مادر در یک خانواده ممکن است.
• هم نام بودن برادران و یا خواهران: تغییر نام در صورت هم نام بودن برادران یا خواهران در یک خانواده امکان پذیر است.
• تغییر نام از صورت رسم الخط عربی به فارسی: تغییر نام ها از شکل عربی به شکل فارسی مثل "رحمن" به "رحمان" و "اسماعیل" به "اسماعیل" و ... قابل انجام است.
• تغییر نام با تایید مراجع ذی صلاح اسلامی: تغییر نام کسانی که مراجع ذی صلاح اسلامی تأیید می کنند انجام شدنی است.
• تغییر نام افراد با نام های ایام هفته: تغییر نام افراد با نام های متناسب با ایام هفته امکان پذیر است.
• تغییر نام افرادی که تغییر جنسیت داده اند: تغییر نام افرادی که تغییر جنسیت داده اند و دارای حکم دادگاه صالح برای تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان می باشند، انجام می شود.
• حذف پیشوند "عبد" از اسامی و صفات ذات پروردگار: حفظ ارتباط احترام آمیز با نام ها و صفات ذات پروردگار از طریق تقاضای حذف پیشوند "عبد" از اسامی می تواند توسط افراد متقاضی انجام شود.
• تغییر نام افراد با اسامی مستعار: تغییر نام افرادی که اسامی مستعار مانند "حسین (کامبیز)" یا "معصومه (سوسن)" را دارند امکان پذیر است.

توضیحات درخواست تغییر نام با توجه به شرایط مختلف

• اشخاص 18 سال به بالا:

اشخاصی که 18 سال به بالا دارند و نیازمند تغییر نام هستند، می توانند با ارائه مدارک مربوطه اقدام به تغییر نام نمایند.

• افراد کم تر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند:

افرادی که کم تر از 18 سال دارند و دارای حکم رشد می باشند، به همراه ارائه شناسنامه و دیگر مدارک مورد نیاز، می توانند تغییر نام خود را درخواست کنند.

• پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت تغییر نام فرزندان کم تر از 18 سال:

والدین و نسل های پدری می توانند با ارائه شناسنامه و مدارک مربوطه، برای تغییر نام فرزندان کم تر از 18 سال اقدام کنند.

• سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد:

سرپرستان قانونی چون قیم، امین یا وصی برای افراد صغیر و محجور، با ارائه مدارک موردنیاز و تایید مقامات صلاحیت دار، می توانند درخواست تغییر نام را انجام دهند.

مدارک مورد نیاز جهت تغییر نام

• ارائه اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن:

فرد تقاضاکننده باید اصل شناسنامه اش را به همراه دو برگ تصویر آن به اداره ثبت احوال ارائه دهد.

• تکمیل فرم درخواست تغییر نام:

فرد متقاضی باید فرم درخواست تغییر نام را با دقت تکمیل و امضاء نماید.

• فیش بانکی به مبلغ 50,000 ریال:

پرداخت فیش بانکی به مبلغ مشخص به نام سازمان ثبت احوال کشور از طریق تمامی شعب بانک ملی ایران ضروری است.

شرایط تغییر نام برای بار دوم

تغییر نام یا نام خانوادگی معمولا به صورت یک بار ممکن است و امکان تغییر دوباره آن احتمالاً با تایید دادگاه یا مراجع ذی صلاح ایجاد می شود.

برای تغییر نام برای بار اول، نیاز به ارائه استناد محلی، حضور شهود و ارائه درخواست تغییر نام توسط افراد بالای 18 سال وجود دارد.برای افرادی که تغییر جنسیت داده اند، تغییر نام باید از طریق دادگاه خانواده انجام شود.

همچنین، اگر متقاضی زیر 18 سال باشد، حتماً باید درخواست تغییر نام در دفاتر خدمات قضایی ثبت شود.

حضور پدر یا جد پدری یا قیم قانونی فرد نیز برای رسیدگی به درخواست تغییر نام الزامی خواهد بود.

تغییر نام مذهبی در شناسنامه

تغییر اسم کوچک برای افرادی که نام آن ها جزء اسامی مذهبی است، سخت تر از سایرین خواهد بود. طبق قوانین کشور و بر اساس مسائل شرعی، ثبت احوال و مراجع قضایی ممکن است با تغییر اسامی مذهبی مخالفت کنند.

این امکان وجود ندارد مگر اینکه اسم دومی که توسط فرد انتخاب شده نیز مذهبی باشد و فراوانی بیشتری نسبت به اسم اول متقاضی داشته باشد.

به عنوان مثال، فردی که نامش کاظم یا تقی است، ممکن است نامش را به علی یا محمد که فراوانی بیشتری دارند، تغییر دهد؛ اما امکان تغییر این اسامی به نام های عادی غیرمذهبی را نخواهد داشت، مگر اینکه مقام قضایی طبق شرایط خاص با این درخواست موافقت کرده باشد.

مدارک لازم برای تغییر نام های مذهبی

برای تغییر اسامی مذهبی، لازم است دادخواست خود را به دادگاه ارائه دهید. تغییر نام های مذهبی از طریق ثبت احوال ممکن نیست و این تغییرات حتماً باید از طریق دادگاه صورت گیرد.

همچنین، مهم است به این نکته توجه کرد که در برخی از حالات، به دلیل تعصبات مذهبی، تغییر نام های مذهبی خاص ممکن است با مشکلاتی مواجه شود که از طریق اداره ثبت احوال قابل حل نباشند.

شورای عالی ثبت احوال، با توجه به اختیارات مسند به اداره ثبت احوال، دستورالعملی جهت انجام تغییرات در نام یا نام خانوادگی افراد را تدوین کرده است.

این دستورالعمل، به افراد متقاضی اجازه می دهد با ارائه مدارک مربوطه، نظیر شناسنامه، کارت ملی و فیش واریز هزینه، درخواست تغییر اسم یا نام خانوادگی خود را به اداره ثبت احوال ارائه دهند.

• شناسنامه شخص متقاضی:

ارائه شناسنامه اصلی فرد که قصد تغییر نام مذهبی را دارد.

• دو عدد کپی شناسنامه:

دو نسخه از کپی شناسنامه فرد متقاضی برای آماده سازی مدارک.

• استشهادیه تغییر نام:

تصدیق از دوستان و آشنایان که از کودکی با فرد آشنا بوده و آماده به امضاء استشهادیه تغییر نام باشند.

• شناسنامه پدر، جد پدری یا قیم:

در صورتی که متقاضی کم تر از 18 سال باشد، باید شناسنامه پدر، جد پدری یا قیم قانونی ارائه شود.

توجه: برای تغییر اسامی مذهبی در شناسنامه، دادگاه ها به سختی موارد را بررسی می کنند و به سادگی چنین درخواستی را قبول نمی کنند. همچنین، حضور شاهدین در دادگاه نیز ممکن است برای تغییر نام تاثیرگذار باشد (البته بستگی به میزان سخت گیری شعبه نیز دارد).

مزایای استفاده از خدمات وکیل برای تغییر نام

در فرآیند تغییر نام مزایای انجام این فرآیند با کمک وکیل عبارت اند از:

• دانش تخصصی وکیل در زمینه قوانین تغییر نام:

وکلا با داشتن دانش تخصصی در زمینه قوانین تغییر نام، به متقاضیان کمک می کنند تا به خوبی این قوانین را درک و اجرا کنند.

• تهیه و ارائه دادخواست:

وکلا با تجربه ای که دارند، متقاضیان را در تهیه و تنظیم دادخواست تغییر نام همراهی می کنند و از اشکالات حقوقی جلوگیری می کنند.